Пачалыкъ ва жамият чалышывчу Жалалутдин Къоркъмасов тувгъанлы 140 йыл битеген юбилейге багъышлангъан шатлы жыйын 27-нчи октябрде Орус театрны бинасында болду. Шатлы жыйында Дагъыстан Республиканы Гьукуматыны борчларын кютеген Абдусамат Гьамитов, Гьукуматны ва министерликлени ёлбашчыларыны борчларын кютеген башгъа ёлдашлар да ортакъчылыкъ этди.
ДР-ни Гьукуматыны Председателини биринчи заместителини борчларын кютеген Анатолий Карибов сагьнагъа чыгъып сёйледи. Ол айтгъан кюйде, инкъылапдан алдагъы ва инкъылапдан сонггъу Дагъыстанны къысматы ва ону аякъгъа туруву Ж.Къоркъмасов булан байлавлу. Инкъылапны 100 йыллыгъы ва Дагъыстанны ёлбашчысы болгъан Ж.Къоркъмасовну 140 йыллыгъы бирче белгиленегени негьакъ тюгюл.
– Бизин уьлкеде инкъылап гьаракат Дагъыстанны къысматын тамурундан алышдырды. Янгы Дагъыстанны оьсювю ва аякъгъа туруву Ж.Къоркъмасов булан байлавлу. Ону сиптечилиги булан Дагъыстанда социалист партия къурулгъан. Социалист группаны ол председатели болуп да тургъан. Ондан къайры, ону составына дагъы да Дахадаев, Хизроев, Гьабиев, Тахо-Годи, Ковалев гирген, – деди ол.
Республиканы вице-премьери айтгъаны йимик, Ж.Къоркъмасовну ёлбашчы гьисапда ону терен билими, къурумчулукъ бажарывлугъу арагъа чыгъаргъан. Ол 1920-нчы йыл ноябр айда болгъан Дагъыстанны халкъларыны съездинде председатель болгъан. Ону авторлугъу булан бютюн Дагъыстанны съезди къабул этген Конституция да чыкъгъан ва республиканы къурулуш ва пачалыкъ политикасы белгили болгъан.
1918–1919-нчу йылланы къышында Темиркъазыкъ Кавказны кёп янын Деникинни асгерлери бийлеген. Къоркъмасов ёлбашчылыкъ этген Дагъыстанны азатлыгъы учунгъу армиясы Дагъыстанны территориясын толу кюйде елевчюлерден азат этген. Къызыл Армияны Дагъыстандан оьтюп Азербайжангъа барагъан корпусуну командири А.Смирнов булай айтгъан: «Ёлдаш Къоркъмасов дагъыстан тавларында кёп ябушгъан. Огъар айланасында оьзюню ёлун тюз гёреген ёлдашланы жыйма ва ол партизан отрядлардан башгъа къурулушу булангъы низамлы армияны къурма бажаргъан. Ёлдаш Къоркъмасовгъа гьурра! Дагъыстанны Къызыл Армиясыны башчысына гьурра!»
Ж.Къоркъмасов этген гёрмекли ишлер гьукуматны янындан къыйматланмай къалмагъан. Ол Дагъыстанда биринчилей 1920-нчы йылда «Къызыл Байракъ» (о заман чинк де оьр орден) булан савгъатлангъан.
1917-нчи йыл сайлавларда уьст гелип, Дагъыстан областны заманлыкъ исполкомуну башчысы этилип сайлана. Совет гьакимлиги бусурманлагъа этген чакъырыв ва Россияны халкъларыны ихтиярларын якълайгъан декретге асасланып, ол ва башгъа социалистлер янгы къурумну якълагъан.
Ондан сонг сёйлеген докладчы профессор Мирзабек Мирзабеков Ж.Къоркъмасовну Октябр инкъылапдан сонггъу яшавун исбатлады. Ол айтгъан кюйде, 1920-нчы йылда Дагъыстанны оборона совети Дагъыстанны инкъылап комитетине айлана ва ону председатели этилип Ж.Къоркъмасов сайлана. 1920-нчы йылдан башлап, ол РСФСР-ни гьукуматыны ВЦИК-ни члени этилип белгилене, 1922-нчи йылда СССР-ни ЦИК-ни члени де бола.
1921-нчи йылда Г.Чечерин ва Ж.Къоркъмасов РСФСР-ни ва Тюркияны арасында болгъан белгили сёйлешивлерде ортакъчылыкъ этген ва бугюн де агьамияты булангъы дыгъаргъа къол салгъан.
Ж.Къоркъмасов республика учун этген ишлени инг де гёрмеклиси – Октябр инкъылап татавулну (КОР) къургъанлыкъ. 1921-нчи йылны 11-нчи октябринде Дагъыстанны ревкомуну председатели гьисапда ва оьзюню сиптечилиги булан Совет Россияны о замангъы инг де уллу татавулну къурулушу юрюлген. 1922-нчи йыл 18-нчи февральда каналны къурулушу уьч айдан сонг гёрмекли уьстюнлюкге етишген. Дагъыстангъа, РСФСР-ни республикаларыны арасында биринчи болуп Загьмат Къызыл байракъ орден бериле.
1923-нчю йылда Ж.Къоркъмасов элчи гьисапда Италияны ва Францияны гьукуматлары булан политика ва экономика масъалаларда сёйлешивлер юрюте. 1925-нчи йыл август айда Ж.Къоркъмасов СССР-ни Гьукуматыны къарары булан тюрк халкъланы биринчи Бютюнсоюз съездини комиссиясына гире.
1927-нчи йылгъа мал чыгъарыв производство Союзда 104 процент болгъан буса, Дагъыстанда 162 процент болгъан. Шо девюрде Дагъыстанны промышленносту ва умуми кюйде алгъанда экономикасы толу кюйде харлысызлыкъгъа етишген. «Тенглешдирип къарасакъ, ишлеме герек ва артда къалмагъа ярамай», – деп васият этген Жалалутдин Къоркъмасов гележек наслугъа.
1932-нчи йыл 1-нчи январда ишлеме башлажакъ Гергебил ГЭС, Солакъ оьзенде о заман кёп уллу электрик гюч чыгъарыв станция болгъан.
1931-нчи йылда Ж.Къоркъмасов Дагъыстан АССР-ни Совнаркомуну председателини ишин къоюп, Москвагъа ёлбашчы къуллукъгъа чыгъарыла.
Ондан сонг чыгъып сёйлеген Амирхан Магьамматдадаев ва Гьюсейн Адилов Ж.Къоркъмасов Дагъыстанны пачалыкъ къурулушуну кюрчюсюн салгъан адам гьисапда белгили экени гьакъда айтдылар ва Ж.Къоркъмасов Дагъыстанда яшав башгъа европа уьлкелерден осал болмагъан кюйде болсун учун чалышгъанын эсгерди.
Ж.Къоркъмасовну уланыны уланы Анатолий Къоркъмасов жыйылгъанлагъа баракалла билдирди ва оьзюню гьаракатын ва яшавун Жалалутдин Къоркъмасовну чалышывун аян этмек учун багъышлагъаны гьакъында айтды.
Ондан сонг болгъан концерт программада дагъыстан кюйлер согъулду ва йырлар йырланды.
