Ёл хатабалагьлагъа яшлар тарый

Яшланы ёллардагъы аманлыгъы бизден, уллулардан: яшланы ата-анасындан, муаллимлерден, тарбиялавчулардан, ёлларда яшланы къырыйында болагъанлардан, олай да аслу гьалда транспортну гьайдайгъанлардан гьасил бола. Оланы аманлыгъы неден башлана? Озокъда, ёл агьвалатлардан англаву барлыкъдан, орамда низамлы ва сакъ болмакъдан. Уллуланы уьлгюсю де яшлагъа бек таъсир эте. Сиз оьзюгюз ёл низамны буза бусагъыз, сизин авлетигиз де шону этежек.

Ёл низамны сакълав орамны къыркъып чыгъагъан ерде башланмай, уьйден чыгъагъанда башланагъанны эсде сакълама тюше. Яшыгъыз булан школагъа етишгинче барыгъыз ва къаныгъывлу кюйде илинмей, ёлда не ерде, не этме герекни яшгъа англатыгъыз. Чинк де къоркъунчлу ерлер тар тротуар, автомобиллер токътагъан ер, тюкенлени аллары бола. Яшлар къоркъунчлу гьалны алданокъ англап уьйренмеген, оьзлени бою гиччи экенге олар автомобиль гьайдавчулагъа гёрюнмей де къалалар. О буса яшланы яшавуна къоркъунчлу гьалланы тувдурма бола. Уллулар яшланы жамият транспортгъа минеген ва тюшеген кюйлеге де уьйретме герек. Эсде сакълама тюше: токътап турагъан автобусну ва троллейбусну алдындан яда артындан чыкъмакъ бек къоркъунчлу. Транспорт гетгинче чыдама герек, шондан сонг орамны, ёлну къыркъып чыкъма ярай.

Уллулар яшлагъа олардан ёл низам гьасил болагъанны, олар да ёл юрюшню ортакъчылары экенни, ёлда тувулунагъан гьалны яшлар англама ва низамлы болма  герекни мекенли кюйде англатма герек.

1.Орамда юрюйгенде сен де ёл юрюшню ортакъчысысан. Орамда янгыз тротуарлардан, къаршы гелеген транспортгъа четим болмасын учун, ёлну онг яны булан юрюме герек. Тротуар ёкъ буса, автомобиллер юрюйген ёлну ягъасы булан гелеген транспортгъа къаршы юрюме герек. Шо заман сени къаршы гелеген транспортну гьайдавчусу да гёре, гелеген транспортну сен де гёресен.

2.Ёлну къыркъып чыкъмакъ учун белгиленген ерлер бар. Олагъа адам юрюйген ер деп айтыла. Шо ерлер акъ гьызлар булан белгилене.

3.Орамда адамлар къыркъып чыгъа­гъан белги ёкъ буса, орамлар къошулагъан яда эки якъ яхшы гёрюнеген ерден оьтме герек бола.

4.Ёлну къыркъып чыкъгъынча, къоркъунчлукъ ёкъгъа мекенли тюшюнюгюз. Эки де якъгъа къарагъыз, ювукъда автомобиль ёкъ буса, транспорт юрюйген ёлгъа чыгъыгъыз. Ёлну ортасына етгенде, дагъы да эки якъгъа къарагъыз. Белги ёкъ ерлерде, ёлну бою булан юрюмей, ёлдан тувра чыкъма герек.

5.Ёлну адамлар юрюйген еринде светофор бар буса, ёлдан нечик оьтме герекни о гёрсетежек. Къызыл ярыкъ янгъанда – токъта, сари ярыкъ янгъанда – алгъасама, яшыл ярыкъ янгъанда – юрю. Гелеген транспорт ёкъ буса да, сари ва къызыл ярыкълар янагъанда ёлдан оьтме ярамай.

6.Яшыл ярыкъ янгъандокъ, ёлдан чыкъмакъ учун чапма тарыкъ тюгюл. Бир-бир транспортну тормозлары тутмай къалагъан гезиклер бола. Олай гезиклерде транспорт сен оьтеген ёлгъа чыкъма ва сагъа урунма бола. Къоркъунчлукъ ёкъгъа мекенли тюшюнюп, чапмай, ёлдан юрюп чыкъма тюше.

7.Ёлну ягъасында ойнама, аякъмашин гьайдама, чана чапма къоркъунчлу.

Гелеген автомашин гьайдавчу тормозгъа басса да, автомашин шоссагьат токътап болмайгъанны англама герек бола. Ёл юрюшню биринчи низамы – къоркъунчлу гьалны гьис этмек, билмек.

Гюз ва къыш айларда тез къарангы болагъанны ва къара опуракъ гийген адамны автомобиль гьайдавчу шолай вакътиде гёрмейгенни англама тюше.

2014-нчю йылны он айында Магьачкъала шагьарда 256 керен ёл низамны бузув гьисапгъа алынгъан. Шо агьвалатларда 44 адам оьлген ва 315 адам яралангъан. Шо агьвалатланы ахтарып къарагъанда, оланы яртысы  яяв юрюйген адамлар булан байлавлу. Болгъан 256 аварияда 134 керен яяв юрюйген адам къуршалгъан ва оланы 25-евю оьлген, 120-сы яралангъан.

Къыш айларда, чакъ бузукъ болгъанда, яяв юрюйгенлер булан байлавлу авариялар кёп бола ва оланы кёплери къарангы вакътиге рас геле. Яяв юрюйген адамлар булан байлавлу агьвалатларда транспортну гьайдавчулар эсирип гьайдайгъаны аслу ерни тута. Олай да, транспортну артыкъ чалт гьайдав, сакълыкъ белбавланы байламайгъанлыкъ, автомашинни шишаларына къара плёнка тутагъанлыкъ аслу себеплер бола.

Ёл юрюшде яшлар булан байлавлу агьвалатлар айрокъда талчыкъдыра. Магьачкъала шагьарда гьар йыл онлар булан яшлар орамларда таптала. Шу йылны он айыны ичинде яшлар ва оьрюм яшлар булан байлавлу агьвалатларда 6 яш оьлген, 34 яш яралангъан.

Ёлларда яяв юрюйген яшлагъа сакъ болмакъны таклиф этебиз. Автомобиль ёллардан оьтегенде, токъташдырылгъан, биз оьрде эсгерген ерлерден, транспорт гьайдавчу сизин гёрегенни ва сизин оьтме къоягъанны мекенли билип чыгъыгъыз. Айрокъда Магьачкъала шагьарда автомобиль гьайдавчулар ёл низамны сакълавну толу кютмейгенни билигиз.

Автомобиль гьайдавчуланы ва яяв юрюйгенлени бири-бирине илиякълы янашыву – ёлларда аманлыкъ болдурувгъа кёмек эте.

 

 

 

Лиана Наврузбекова,

Магьачкъала шагьарны

ГИБДД-сини къуллукъчусу.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля