Ругь байлыкъгъа багъышлангъан ёлугъув

Ёлугъувда Империят Халипаева булан Къаягент муниципал районну билим берив бёлюгюню заведующийи Мурат Рашитов, Башлыгент юрт муниципал къурулувуну башчысы Магьамматали Гьажиарсланов, «Ёлдаш» деген рес­публика газетни къуллукъчусу Магьамматрасул Ибрагьимов, Башлыгентдеги орта школаны директору Мадина Къадиева, Башлыгентдеги яшлар бавуну заведующийи Периханум Арсланбекова, Башлыгентдеги маданият центрыны ёлбашчысы Самат Саматов ортакъчылыкъ этдилер .


Ёлугъувну ортакъчылары башлап школаны ана тилден ва музыкадан дарс береген муаллимлери Элмира Гьажиагьматова, Самат Саматов охувчу яшланы гючю булан гьазирлеген музыка программасына къарадылар. Сонг «Башлы ва башлылылар: ана тил, маданият, тарих. Четим масъалалар ва умутлар» деген темагъа байлавлу пикруларын арагъа салып ойлашды. Ёлугъувну И.Халипаева юрютдю .

Мурат Рашитов, Къаягент муниципал районну билим берив бёлюгюню заведующийи:


– Башлап Къаягент муниципал районну башчысы Магьамматэмин Гьажиевни тапшурувуна гёре бугюнгю ёлугъувну ортакъчыларына савлукъ, агьамиятлы масъаланы арагъа салып ойлашывда жаваплы янашып, заман да табып гелгенигиз саялы савболугъуз демеге сюемен. Гертиден де, ана тил, маданият, тарих халкъыбызны сыкълашдырагъан, гюч береген байлыкъларыбыздыр. Пайдалы иш яшлар бавундан, школадан башланып юрюлмеге герек. Шону англап, биз бу ишлени яхшылашдырмагъа къасткъылып чалышабыз. Ана тилге берилеген сагьатлар аз. Гележекде сагьатланы санавун артдырывгъа, ана тилден дарс береген муаллимлени билим даражасын гётеривге байлавлу чаралар гёрежекбиз.

Мадина Къадиева, Башлыгент орта школаны директору:


– Бугюнгю ёлугъув – заманны талаплары. Школада ишлей туруп, биз ана тилибиз баргъан сайын азагъанны гьис этебиз. Булай гьалны токътатмакъ, алдын алмакъ муратда бир къадар иш юрютебиз. Бу ишни яхшылашдырывну башында агьлю токътагъан. Бизин муаллимлер шону тюз англап, охувчу яшланы ата-аналары булан тыгъыс аралыкъ байлап иш гёре. Мен ойлайгъан кюйде, ана тилни уьйренив агьлюде башланмагъа герек. Сонг яшлар бавунда давам этилме тюше. Къысгъача айтгъанда, бизин яшлар школагъа юрюмеге башлагъынча, ана тилин билмеге борчлу.


Мурат Рашитовични барлыгъындан пайдаланып, мен къумукъ тилни сагьатларын артдырмакъны тилеймен. Жумада бир сагьат ана тил учун – аз.

Магьамматали Гьажиарсланов, Башлыгент юрт муниципал къурулувуну башчысы:


– Мен иш башлагъанлы, ругь байлыгъыбызны кюрчюсю гьисапланагъан ана тил, маданият, тарих масъалаланы чечивге, оланы гележегин ойлашывгъа байлавлу оьтгерилеген – бу биринчи чара. Ругь байлыгъы сай адам булан не ишни алсакъ да иш тутмагъа, яхшы натижалагъа етишмеге бек къыйын. Шону учун мен белгили алимибиз Империят Арсланбековнаны сиптесин бек арив гёрдюм ва якъладым.


Ана тилин билмейген адам миллетин, ана Ватанын сююп яда якълап болур деп эсиме гелмей. Неге тюгюл, яш тувумундан анасыны къаны-сютю булан анасын, атасын, дос-къардашын, ювукъларын, ана Ватанын сюймеге уьйрене. О сююв ана тилинден башлана.


Ата юртумда тувмасам да, оьсмесем де, ана тилимни гиччиден берли билемен. Гьали оьз яшларымны да уьйретемен. Ана тилге, маданиятгъа, тарихге байлавлу кёп арив сёзлер айтылды. Умутларыбызны яшавгъа чыгъармагъа да тарыкъ. Юрт администрацияны къуллукъчулары бугюн арагъа салынгъан масъалаланы агьамиятын тюз англап, «Башлыгент» ГУП-ну, ерли школаны, оьзге идараланы ёлбашчылары, къуллукъчулары булан Башлы жамиятны арасындагъы ишлерин активлешдирежегине сизин инандыраман.

Периханум Арсланбекова, Башлыгентдеги ясли-бавну заведующийи:


– Алда сёйлегенлеге тергевлю тынгладым. Асувлу ерлерин язып да алдым. Олар яхшы пик­рулагъа тарта. Ана тил – бизин байлыгъыбыз, бизин менлигибиз. Бизин тил тюрк тиллени оьзеги болуп гелегенлеринден санала. Тилни билмей, миллетибизни, халкъыбызны ругь байлыгъына гирмеге бажарылмай. Шо сюювню гиччи заманындан берли яшланы юрегине сингдирмеге тарыкъ. Шону учун бизин къуллукъчуларыбыз яшлар булан ана тилинде сёйлей, оьтгерилеген чараланы да кёбюсю гьалда къумукъ тилде юрюте.

Магьамматрасул Ибрагьимов, «Ёлдаш» газетни, Къаягент, Гьайдакъ районларындагъы мухбири:


– Гертиден де, бугюн пик­руларыбызны арагъа салып ойлашагъан, пикру алышдырагъан масъала бек агьамиятлы масъала. Оьзге миллетленики йимик, бизин ана тилибиз де артдагъы 30–40 йылны ичинде бек азгъан. Себеплери, мен ойлайгъан кюйде, тавдан тюздеги къумукъ юртлагъа, олардан буса шагьарлагъа адамланы гёчегенлигидир деп эсиме геле. Тек тилин тас этген миллет, миллетин де тас этер. Шону арты булан маданият, тарих де тас болур.


Иш уьстде: «Къумукъ тилде пикру этмеге, оланы айтып билдирмеге болмайман», – деп айтагъан ёлбашчыланы нече де гёргенмен. Четим гьалны алдын алмакъ учун, башлап гьар ата-ана агьлюсюнде ана тилинде сёйлемеге борчлу. Сонг школада яшлар ана тилин уьйренмеге герек. Жумада къумукъ тилге бир сагьат азлыкъ эте. Мурат Рашитович ювукъ арада масъаланы биз айтагъан кюйде чечежегине шекленмейбиз.


Тил булан бирче маданиятны, тарихни, билимни даражасын гётеривге де уллу агьамият бермеге борчлубуз. Башлыгент школада шо ишлени барышы бек яхшы. Айрыча тарих музей онгарылгъан. Мадина Абдуллаевнагъа, Муслим Мустапаевичге савболугъуз демеге сюемен. Бирдагъы тилевюм, адабият байлыгъыбызны оьсдюрювге, шо ишге охувчу яшланы гиччиден къуршамагъа школаны муаллимлерин, айрокъда ана тилден дарс берегенлерин чакъы­раман.


Сонг да, йылда бир керен бизин якълы шаир Абдулкерим Залимхановну тувгъан гюню 25-нчи сентябрде адабиятны сюегенлени район чарасын оьтгермекни арив гёремен. Шо да къумукъ тилни уллу байрамына айлангъанны сюемен. Гелигиз, яхшы умутлагъа багъып абатларыбызны алайыкъ.

Муслим Шапитов, школаны директоруну тарбиялав ишлеге жаваплы орунбасары:


– Ёлдашлар! Ана тилибизге бугюн кёп тергев берилди. О да тийишли. Мен буса маданиятгъа, тарихибизге байлавлу оьтгерилеген ишлеге тергевюгюзню тартмагъа сюемен. Башлыгент, Гьапкъайгент, Жавангент –савлай Дагъыстангъа, Россиягъа белгили къыбла Дагъыстанда ерлешген лап уллу къумукъ Башлы юрт бузулгъан сонг ону кюрчюсюнде къурулгъан юртлар. Биз бир халкъбыз. Уьч де юртну халкъы да, тарихи де бир. 2016-нчы йылда юртлуларым Якъуп Гьамзатов, арабыздагъы Мурат Рашитов язып гьазирлеген ва печатдан чыгъаргъан «Башлы ва башлылылар» деген китап шону бирдагъы гертилей. Шулай ёлугъувлар бизин бирикдире, яхшы пикру алышдырыв этмеге имканлыкъ бере.


Яшларыбыз тилни де, тарихни де билеген, маданият даражасы оьр кюйдеги адамлар болмагъа тарыкъ. Шону учун тарих музейни ачдыкъ, тарих маълуматлар ахтарыв муратда школада юртубузну-ерибизни ерлешивюн, тарихин уьйренеген кружок иш гёре. Узун ва исси гюнлер биз яшлар булан тарих эсделик белгилер ерлешген Шагьсенгерде, Эсги Башлыда, Темирхантёбеде, Акъярда, оьзге ерлерде болабыз. Чыгъышларда жыйылгъан материаллар музейге салына. Тарбиялав ишлерибизни гележекде де давам этмеге къастыбыз бар.


Ёлугъувну гьасиллерин чыгъара туруп, Империят Халипаева оьзю ёлбашчылыкъ этеген Евразия маданиятны илму-ахтарыв центры юрютеген ишлер гьакъда къужурлу хабарлады, «дёгерек столну» ортакъчыларыны соравларына толу жаваплар берди. Сонг ёлугъувгъа гелгенлеге гьакъ юрекден разилик билдирди, гележекде булай ёлугъувлар дагъы да болажагъына жыйылгъанланы инандырды.


«Дёгерек столну» ортакъчылары ёлугъувгъа жыйылгъанлар булан пикру алышдырып, яшланы ясли бавундан тутуп, школаны ичине абат алгъынча ана тилине уьйретив гьар ата-ананы борчу экенин билдирди. Гьар йыл октябр айны йигирма биринде оьтгерилеген ана тилни ва маданиятны байрам гюнюн уллу байрам гьисапда, ерли шаир А.Залимханов тувгъан 25-нчи сентябрни де районда адабиятны байрамы гьисапда оьтгермеге чакъырды.

Магьамматрасул Ибрагьимов.


Къаягент район.


Суратда: «дёгерек столну» ортакъчылары.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля