Ожакъны сёнмейген ярыгъы

Улланам бизге: «Эригизге бакъгъан сюювню сёнме къоймагъыз, – деп бувара эди. – Эргиши учун сиз оьзюгюз бир зат да этмейли, ондан бары затны талап этмеклик тюз тюгюл чю».

Бизде къатынгиши – эргишини къанатлары деп айтыла. Шо тюз буса ярай. Эри яманны – энгинден, къатыны яманны – енгинден деп де негьакъ айтылмагъандыр. Тек ожакъны исивю, агьлюню татывлугъу къатынгишиден гьасили ачыкъ.

Мени анам эрге барагъан къызлагъа айтагъан сёзлер де эсиме геле. Къылыкъ-туруш гьакъда сёйлей туруп, ол: «Жаным, гёзюм, вёре, эргишини бир заманда да ач къойма, ону уьстюн-боюн арив сакъла. Сонг да, олар гиччи яшлардай арив сёзню, исси янашывну кёп сюе», – дей бола эди. Сонг халкъда айтылагъан ёммакъланы мисал этип гелтире эди…

Терен гьакъыллы, бек билеген бирев къызы эри булан къыйышып яшамай деп эшитип, оланы оьзюню янына чакъыргъан:

– Гиевюм Алан, сен шо тавну артына барып гел. Сен буса, къызым, уллу къызардашынгны янына бар, – дей.

Гиевю уьйге къайтып гелгенде, ону бети агъаргъанны гёрюп, къайнатасы:

– Не болгъан сагъа? – деп сорагъан.

– Мен отну ичинде гиччи йыланны гёрюп, ону оьлтюрме къылычымны сувурдум. Амма мен къылычымны силлеген сайын, ол оьсюп уллу бола эди. Мен ондан къачып гьаран къутулдум, – дей.

– Сен тавну артына бирдагъы да бар. Бу гезик де сагъа йылан ёлугъар. Амма сен ону оьлтюрме къылыч сувурмай, огъар исси сёйлерсен…

Узакъ къалмай гиевю къайтып геле.

– Мен йылангъа сен айтгъан кюйде арив сёйлеме энкейген эдим. Ол къуйругъун да силлеп, ёкъ болуп гетди…

– Балам, шо не экенни билемисен? Сагъа ёлукъгъан – къатынгишини жаны. Сен огъар яман янашгъан сайын, ол ачувлу бола. Амма рагьмулу болсанг, арив сёйлесенг…

О гишини къызы буса уллу къызардашына барып, эки гюн бир зат да этмей гелген. Уьчюнчю гюн баргъанда, ол чыдап болмай, огъар хатири къалгъанны билдире.

– Гёресен чи, мени заманым ёкъ. Биринчи гюн мен эримни уьстюн-боюн жувдум, экинчи гюн ямама олтурдум, – дей къызардашы.

Хатиржан болгъан гиччиси мююшде сабына чилле йип чырмалгъан таякъны гёре ва о не экенни сорай.

– Мени эрим туварчы, сен билесен. Таягъын тас этип къойса деп онгаргъанман. Йипни де къолу авуртмасын деп чырма­гъанман, – дей, исси иржая туруп, уллусу.

«Туварчы эрине де бу нечик гьюрмет эте! Мен буса аты айтылгъан асгерчини де хадирин билмеймен», – деп ойлаша оьктем къыз ва уьюне къайта.

Булай гезиклер яшавда бизге аз ёлугъамы? Билимине, байлы­гъына базынып, эринден оьзюн оьр салма сюеген къатынланы биз барыбыз да гёргенбиз чи.

Гьакъылсыз, тарбиясыз къатынлардан аз балагьлар боламы? Муна олар къайнашгъанда, яшланы да янында эрине эрши сёзлер айталар. Бу ерде ол яшланы атасы булан оьктем болма гьасиретлигин унута, оланы атасына бакъгъан сюювюн таптай.

Магъа бир гиши айтгъан хабар да бу ерде гелишли деп эсиме геле.

Он йыллыкъ чагъында ону атасы башгъа къатын ала. Ачувун кимден алма билмейген анасы, гьар гюн яшны янында да олтуртуп, атасыны гьакъында янгыз яман сёйлей…

– Мени юрегим атама ачувдан, оьчден толгъан эди. Къайгъым себеп болдуму, дагъы бой салмай да къалдым. Бир керен орамда атам магъа къатыны да булан ёлугъуп къалды. Олар насипли экенни, яш бусам да, англадым. Атам мен бир де гёрмегендей арив болуп къалгъандай эди. Балики, насип арив де этедир. Мен таш гесек алып, анама йимик бу къатынгъа да яман болсун деп, огъар атдым.

Къазаплангъан атам, артымдан етишип:

– Ит болмасанг ит! Къатынгишиге къолун гётереген гишиден эргиши боламы? Сагъа явлукъ ошавлу! – деди.

Юрегимде атама бакъгъан гьеч зат къалмагъан экенге болма ярай, мен огъар къайпанмай:

– Сен мени анамны хатирин къалдыргъансан. Мен сени гёрюп ярамайман! – деп къычырдым.

Атам шо ерде бир тамаша алышынды, ону инбашлары буюкъду, ол алаша болуп къалды деп эсиме гелди. Сонг о пашман тавуш булан: «Сагъа мен нечик англатайым? Сени ананг мени бир заманда да сюймеген. Ол мени даим яманлап тургъан. Мен ону булан яшай туруп да, оьзюмню гьаман янгыз гьисап эте эдим», – деди.

Заман гетди. Мен артындан таш атгъан къатын оьлдю. Атам уьйге къайтды. Анабыз ону кёп заман къабакъгъа гирме къоймай да турду. Сонг олар ярашдылар. Мен буса ону гёрюп ярамайман. Мен дагъы оьсмей, шулай алаша кюйде къалдым. Юртдан гетдим, бир къатынны сюйдюм. Амма ол мени сюювюме сесленмеди. Мен яшавну гьакъында ойлашагъанда, анам магъа, гиччи яшгъа гётерип болмас йимик юкню салма нечик болду экен деп ойлашаман. Ол оьзюню бары да къыйынын теберип магъа салып, мени яшлыгъымны, яшавумну даимге агъулады.

Муна къатынлар эсин ютса, оьзлени кёп сюйсе, шулай болма бола.

Эргишини эр этеген де, ер этеген де къатынлар экенни бизге бир заманда да унутма тюшмейдир. Къатынгишини сюювю, рагьмулугъу – ожакъны сёнмейген ярыгъы.

Назифа КАГИЕВА,

психолог.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля