(Репортаж)
Арбагюн, июль айны 26-сында, бизин республикада Дагъыстанны Конституциясыны гюню белгиленди.
______________________________________________
ДР-ни Башчысы Рамазан Абдулатиповну сёзлерине гёре, бизин республиканы Аслу Законун– Конституциясын къабул этив Дагъыстанда яшайгъан халкъларыны яшавунда агьамиятлы агьвалат болуп токътагъан. О бизин республиканы Россия Федерацияны айырылмайгъан бир гесеги гьисапда оьсюв ёлун белгилеген.
Шону булан бирге, Конституция бизин республикада ватандаш жамиятны амалгъа геливюне болушлукъ этген. Гьар тюрлю миллетли ва динлени юрютеген адамланы тенг ихтиярларын болдуруп, экономика ва яшавлукъ масъалаланы ёрукълу кюйде чечивге ёл ачгъан. Конституцияны имканлыкълары бизге Дагъыстанда яшайгъан халкъланы бирлигин болдурмагъа, олай да оланы дослугъун беклешдирмеге, экстремизмге ва террорчулукъгъа асувлу кюйде къаршы турмагъа шартлар ярата.
Шо гюн ДР-ни Башчысындан къайры, кёбюсю гьакимлик къурумланы вакиллери де бизин республиканы халкъына оьзлени къутлавларын етишдирди. Россия Федерацияны Президентини Администрациясыны ёлбашчысыны заместители Магьамматсалам Магьамматов оьзюню къутлавунда эсгергени йимик, шо гюн биз яшавну яхшы якъгъа бурулувун яшавгъа чыгъарагъан республиканы Аслу Законунда Дагъыстанны халкъы этген демократия танглавуна гьюрмет булан янашагъаныбызны билдиребиз. Янгыз Коституциягъа гёре яшав къурсакъ, тенг ихтиярланы болдурувгъа, ватандаш жамиятны, Дагъыстанны ва савлай Россияны бары да якъдан оьсювюне болушлукъ этежегине шеклик этмеге тюшмей.
***
Шо гюн Дагъыстанны Конституциясыны гюню булан байлавлу болуп бизин республиканы тахшагьарыны баш майданында эртенден берли уллу байрам оьтгерилегени гьис этиле эди. Бизин республиканы Башчысы Рамазан Абдулатиповну сиптесине гёре Дагъыстанны Конституциясыны гюню милли опуракълар булан белгиленегенге гёре, чепген, къаптал, къабалай гийип гезейген адамлар, согъулагъан къурч бийив макъамланы сеси, гьинкалдан башлап, гьар тюрлю ашланы арив ийиси шону герти кюйде исбатлады.
Бир де къопдурувсуз айтгъанда, шо гюн шонда яйылгъан 30-гъа ювукъ милли майданларда байрамгъа гелгенлеге Дагъыстанда яшайгъан бары да дегенлей миллетлени тарихи, бугюнгю гьалы булан таныш болгъандан къайры, оланы милли ашларын татымагъа да имканлыкъ берилди. Шону булан бирге, бизин республиканы районларындан ва шагьарларындан гелген маданият тармакъны къуллукъчулары оьзлени чыгъышлары булан жыйылгъанланы гёнгюн хошландырып турду.
Тюшге таба тахшагьарны баш майданына Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдулатипов, ДР-ни Халкъ Жыйыныны председатели Хизри Шихсайитов ва республиканы Гьукуматыны ёлбашчысы Абдусамат Гьамитов булан бирче гьакимлик къурумларыны кёп санавдагъы жаваплы къуллукъчулары да гелди. Олар барысы да бирче милли майданны айлана туруп, бизин республиканы тахшагьарына гьар тюрлю районлардан ва шагьарлардан байрамны белгилемек учун гелген чебер иш гёреген коллективлеге къуршалгъанлар, олай да халкъ саниятчылыкъ булан машгъул усталар ва кёп оьзгелер булан лакъыр этди.
Милли майданланы бирисинде Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдуллатипов савгьатгъа жораплар сатып алды ва гьар тюрлю ашланы татывуна да къарады.
***
Бу йыл 23-нчю керен белгиленеген Дагъыстанны Конституциясыны гюнюне багъышлангъан байрам чаралар ахшам геч болгъунча узатылды. Халкъ саниятчылыкъны фестивалы шоланы арасында инг гёрмекли чараланы бириси болуп токътады. ДР-ни туризимге ва халкъ чебер саниятчылыкъгъа къарайгъан министерлигини сиптечилиги булан юрюлген шо фестиваль биринчилей оьтгерилди.
Шону барышында чебер саниятчылыкъны усталары жыйылгъанлагъа оьзлени бажарывлугъун ва пагьмусун малим этди. Ачыкълашдырып айтгъанда, гюбечили, гоцатлили, унцукуллю, балхарлы усталар, олай да милли опуракълар тигеген, хали согъагъанлар, ямучулар, милли согъув алатлар этегенлер ва кёп башгъалары алдын этгенлеринден къайры да, жыйылгъанланы алдында оьзлер чебер алатланы ва милли опуракъланы уьстюнде нечик ишлейгенин гёрсетди. Оланы иши булан янаша чебер коллективлеге къуршалгъанланы чыгъышлары да узатылып турду.
Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдулатипов усталаны гьаракаты булан таныш болгъан сонг:
– Пачалыкъ даражасында белгиленгеген байрамларда шулай кёп халкъ чебер саниятчылыкъны усталары ортакъчылыкъ этегенине гьали де уьйренип битмегенбиз. Бугюн буса Дагъыстан халкъ чебер саниятчылыгъы ва усталар булан бай экенин гёрсетди. Мунда гёрсетилеген алатлар, олай да оьзге маллар башгъа выставкаларда ва
ярмакюлерде гёрсетилегенлеринден оьр сан яны булан айрыла,– деди.
Шондан сонг Р. Абдулатипов халкъ чебер саниятчылыгъын сакъламакъ учун гёрсетеген гьаракаты усталагъа оьзюню разилигин билдирди. Оланы къолундан чыкъгъан бир нече алатны сатып да алды.
ДР-ни туризимге ва халкъ чебер саниятчылыкъгъа къарайгъан министри Рабият Закавова «Алтын къоллу уста» деген къаравну алдынлыларына савгъатлар тапшурду.
***
Шо гюн ДР-ни маданият министерлигини Халкъ яратывчулукъ уьюню якълаву булан мердешли, демек, фольклор байрамы да оьтгерилди.
Фестивальны барышында бизин республиканы районларында ва шагьарларында иш гёреген Россияны мердешли маданиятыны центрларыны къуллукъчулары байрамгъа гелгенлени оьзлени йырлары ва бийивлери булан къаршылады. Олар милли опуракълардан, мердешли согъув алатлардан, алдын, бырынгъы заманларда ашюйде къоллангъан савут-сабаны гёрсетгенден къайры, гьар тюрлю татывлу милли ашлар берип де гелгенлени разилигин къазанды.
Шону булан бирге, Россияны халкъларыны мердешли маданиятыны центрларыны къуллукъчуларыны чыгъышлары да юрюлдю. Айры-айры йыравлардан къайры, «Эхо гор», «Тлярата», «Цамаури», «Акуша», «Темирхан-Шура», «Бартук», «Вихлинка», «Вихлиночка», «Кази-Кумух», «Агул», «Хив», «Шарвили», «Ламан аз», «Карлыгаш», «Волна», «Лукоморье», «Унцукуль», «Ботлих», «Акаро», «Матлас», «Леваши», «Яблонька» деген ансамбллеге къуршалгъанлар оьзлени чыгъышлары булан жыйылгъанланы харс урувларын къазанды.
Эсгерилген чебер коллективлер пандур, агъачкъомуз, саз, теп, накъыра, аргъан согъуп, бизин республиканы бары да дегенлей милли тиллеринде йырлар айтды. Россияны халкъларыны мердешли маданиятыны центрларыны эсли чагъындагъы къуллукъчулары къуршалгъан бийив ансамбллер булан яшланы ва яшёрюмлерини чебер колллективлери де оьзлени пагьмусун гёрсетип, ата-бабасындан къалгъан асил мердешлеге амин турагъанын гертиледи.
Ахшам буса инчесаниятны усталарыны, пачалыкъ яратывчулукъ коллективлерини, фольклор ансамлерини ортакъчылыкъ этивю булан байрам концерт болду.
***
Дагъыстанны Конституциясыны гюнюнде мердешленип къалгъан йимик, бизин республиканы ёлбашчысы Рамазан Абдулатипов Дослукъну уьюнде шатлыкъны шартларында пачалыкъ савгъатланы да тапшурду.
Байрам гюн шо залгъа оьзлени къайратлы загьматы, асил хасият-къылыкъ битими булан Дагъыстанны макътавлу мердешлерин беклешдирмеге ва ону атын дангъа чыгъармакъ учун къасткъылып гьаракат этгенлер жыйылгъан эди. Оланы арасында Ананы ордени булан савгъатлангъан бир йыл алъякъда оьлтюрюлген Нюрбагьандовланы аналары Кумсият Абдурагьимовна ва Зарема Магьамматалиевна да бар эди. Дагъыстанны Башчысы Р. Абдулатипов инг алда олагъа орденлерин тапшура туруп, савлай бизин уьлкени оьзлер булан оьктем болагъан уланларын тарбиялагъан учун разилигин билдирди. Умуми кюйде алгъанда, шо гюн 56 адамгъа пачалыкъ савгъатлар тапшурулду. Ачыкълашдырып айтгъанда, билим берив, маданият, адабият, савлукъ сакълав, спорт тармакъларда гёрмекли оьрлюклеге етишген дагъыстанлыланы гьаракаты оьр пачалыкъ савгъатлар булан белгиленди. «Дагъыстан Республиканы алдындагъы къуллукълары учун» деген орденге бир-бир муниципал къурулувланы ёлбашчылары, муаллимлер, скульпторлар ва кёп оьзгелери лайыкълы болду.
Дагъыстан Республиканы Гьюрметлев Грамотасы ДР-ни Аманлыкъ Советини секретары Абдулмуслим Абдулмуслимовгъа тапшурулду. «Ана топурагъына сюювю учун» деген Гьюрметлев Белги булан Россияны Пачалыкъ Думасысыны депутаты Мурат Гьажиев савгъатланды. «Къайратлы загьматы учун» деген медалны ДР-ни Башчысыны къолундан бизин уьлкеде илмуланы доктору деген атгъа ес болгъан лап жагьил алим, Дагъыстан пачалыкъ университетни доценти Завур Алисолтанов алды.
Шолай да, илмуну, техниканы, адабиятны, публицистиканы, инчесаниятны, архитектураны тармакъларында гьариси 500 минг манатгъа етишеген бизин республиканы 10 Пачалыкъ савгъаты тапшурулду. Расул Гьамзатовну атындагъы савгъат да экевге берилди. Шо савгъатны акъча пайы 150 минг манат болуп токътай.
Савгъатлангъанланы къутлай туруп, Р. Абдуллатипов оланы гьариси Дагъыстанны ва Россияны пайдасына кёп иш этгенин айрыча айтды.
Дагъыстанны Конституциясыны гюнюне багъышлангъан байрам чаралар бизин республиканы бары да дегенлей шагьарларында ва районларында оьтгерилди.
Гьазирлеген Насрулла БАЙБОЛАТОВ.
СУРАТЛАРДА: байрамдан гёрюнюшлер.
