«Агьлю – аркъатаявунг, гёзлерингни ярыгъы»

Мен оьзюню гьакъында сизин булан лакъыр этме сюеген адам битими асил, гёзел инсан – Аминат Сотаева. Ол Къарабудагъгент юртда мекенли отав, ожакъ ачып яшай, этек чалып, оьзюню бойнуна тюшген намусну Айгъазидей кюте десем, къопдурув болмас.

Къумукъларда ашынгны берме, къашынгны бер деген бек агьамиятлы айтыв бар. Аминат буса – къашы тюгюл, ашын да берип, кимни де алай арив къаршылап, эсен-аман ёлгъа салып болагъанлардан. Уьзюрю къуллугъу бар буса да, шогъар да къарамайлы, адамны мурадын яшавгъа чыгъарма алгъасайгъан хасиятын ону бир гёргендокъ да гьис этдим.

Аминат булан саламлашып, сорашып битген сонг, ол мени оьзю чалышагъан, ёлбашчылыкъ этеген район китапханагъа чакъырды. Ол иржайгъан юзюн бирден экиге де алышдырмай, китаплагъа гьасирет болгъан кююню гьакъында хабарлама башлады.

–Менде китаплагъа сююв 2-нчи класгъа барагъанда тувулунду. Шо вакъти муаллимибиз бизин 1-нчи школаны биб­лиотекасына экскурсиягъа алып баргъан эди. Шонда тахчалагъа тизилип салынгъан гьар тюрлю ренкли китапланы гёрюп, ким оразлы шуланы бир ягъадан охуп чыгъар эди деп ойлашдым. Шахрузат Абдулмуслимовна деп муаллимибиз бар эди. Биз ону дарсы тез битсе, огъар бизге къужурлу чебер китап охумакъны тилей эдик. Ол бизге «Герои Эллады» деген китапны охуй эди. Шо китап магъа бек таъсир этди. Шондан сонг, менде китаплагъа гьасирет гьислер уянды. Гьали буссагьатда да мени булан охугъанлар: «Сени эсингдеми муаллимибиз партангны тюбюнден чебер китапларынгны чыгъарып алагъаны», – деп кюлей болалар.

Гечеси-гюню булан Аминатны башында библиотека къуллукъчулар гьазирлейген охув ожакъгъа тюшюп, къолуна диплом алмагъа герек деген ой парахат къоймай. Гьасили, 1987-нчи йыл Магьачкъаладагъы культпросвет училищеге документлерин бере. Онда да къаныгъывлу кюйде китапланы уьстюне тюшюп охуй ва эки йылдан къызыл дипломгъа битдире.

– О заман,охувун къызыл дипломгъа битдиргенлеге байрам йимик этип, «исси-иссилей» документибизни къолубузгъа тапшура эди. Мен, баягъы, охувумну университетде узатма сюе эдим. Атам-анама да бир сёз де айтмай, дипломумну алма бараман деп яшыртгъын документлеримни университетге берип гелдим. Нечик де, заочно университетни библиотечный факультетине тюшюп, ювукъ адамларыма гёзленмеген савгъат этдим, – деп кюлей, лакъырын узата туруп.

ДГУ-ну битдирген сонг, Къарабудагъгент район китапханагъа ишлеме тюше. Лап да простой бёлюгюнде чюйрюлюп чалышма башлап, ёлбашчыгъа ерли гётериле. Бугюнлерде ол – жамиятны китаплар булан байлавлу къуллугъун кютеген муниципал район центрны директору.

Аминат уллу оьктемлик булан иштагьланып, яннавурунда бирге-бир гьаракат этеген иш ёлдашлары Субайбат Гьажиева, Исбаният Сабиржанова, Апав Исаева ва оьзге юртларда чалышагъан касбучуларыны гьакъында да эсгере.

–Биз, китапханаланы къуллукъчулары, бир байрамны, агьвалатны да къутгъармай оьтгеребиз. Школалар, яшлар уьйлер булан тыгъыс байлавлукъ юрютюп, гьатта оланы да бары да ишге къуршайбыз. Билемисиз, гьали китапханаларда иш гёрегенлер бары къуллукъну кюте. Воллагь, районубузгъа артистлер гелеми, къонакълар гелеми – аш-сув да этип, столлар да къуруп къаршылайбыз.

Олай да, жамият ишлерде де, сайлавларда да ортакъчылыкъ этебиз. Биз районда болагъан чаралардан оьтюп, республикада оьтгерилегенлеринде де ортакъчылыкъ этебиз. Кёп керенлер гьюрметлев грамоталар, баракалла кагъызлар да алгъанбыз. Мисал учун, Яшланы якълавну халкъара гюнюнде республикада террорчулукъгъа къаршы сурат конкурс оьтгерилип, шонда бизин районлу, агъачавуллу охувчу къыз Сайида Османова 3-нчю ерни алды. Сонг да, китапханаланы къуллукъчуларыны арасында «Ачыкъ китап» деген республика сурат выставка болду. Шонда мен де ортакъчылыкъ этип, «Личные ценности» деген номинацияда утуп, Маданият министерлигинден гьюрметлев грамота тапшурулду.

Жанлы лакъыр арада, озокъда, соравлар тувулунмай болмай. Къайсы ишни кюте бусанг да, четимликлеге де урунасан, юрегинг тынышмайгъан гезиклер де болмай къалмай. Шо саялы Аминатгъа: «Ишигизде не йимик масъалалар тувулуна? Не йимик къыйынлыкълагъа урунасыз?» – деп сорайман. Ол бираз кюстюнюп, лакъырын узатды:

– Алда компьютер, Интернет ёкъ эди. Шону учун да китапханабызда бир де бошамай охувчулар болуп гелген. Гьали буса Интернетден таба гьар ким оьзюне тарыкъ маълуматны алып бола. Тек мен гьаман сайын: «Компьютердеги маълуматлар тас болуп къала. Китаплар, газетлер, журналлар – о бизин яшавубуз, олар къала, – деймен. – Оланы къолунга алып, не заман буса да ачып къарама, охума боласан».

Ондан къайры да, Интернетде болмайгъан материалланы бизде тапмагъа бажарыла. 5–6-нчы класлагъа барагъан яшлагъа муаллимлери тапшурувлар берип, бизге оланы кютме материал ахтара гелелер.

Олай да, рефератлар язагъанлагъа, турагъан ерине байлавлу макъалалар жыягъанлагъа кёмек этебиз. Яшлар ёммакъланы охума муштарлы. Олар охусун учун, гьар тюрлю викториналар, конкурслар онгарабыз, китап выставкалар этебиз. Бизин районну башчысы Магьмут Гьюсейнович Амиралиев янгы адам буса да, юрютеген ишибизни якълап, болагъан кёмегин эте. Тек ондан гьасил болмайгъан масъалалар да бар. Мисал учун, пачалыкъны янындан китапханаланы ишине тергев осал экенни гьис этебиз. Сонг да,   китапханабыз ерлешген бина эсгиленген. Гьалиги талап­лагъа жавап береген кюйде тюгюл демеге ярай. Къарайыкъ, Президент айтагъан кюйде, китапханалар маълумат центрлар болма тарыкъ. Гьали чи савлай дюньяны кризис къуршагъан. Амма биз яшав яхшы янгъа алышынар деп умут этебиз.

Озокъда, адам ишине берилген сонг, ону жаны-къаны булан кютмесе, яманокъ юреги парахат болмайгъаны ачыкъ. Аминат оьзюню къуллугъуна агьлюсюне йимик иш ёлдашларына да илиякълы кюйде янашагъаны ону янагъан гёзлерине къарасанг да гьис этмеге боласан. Гёзлер инсанны юрегини гюзгюсюдюр деп де негьакъ айтмай чы. Ончакъы олай ишини гьайын этеген адам, оьзюню агьлюсюне, авлетлерине дагъыдан да бек бавурлудур деген ой башымдан таймай эди.

–Озокъда, агьлю чю – сени аркъатаявунг, гёзлерингни ярыгъы. Къайсыбыз да агьлюню биринчи ерге салабыз. Къысмат магъа яшавну аччысын гёрсетмей, сынамай да къоймады. Айтагъаным, башлапгъы авлетим гечинип, къайгъылар да гёрме тюшдю. Яшавубузда нечакъы къы­йынлыкълар да болду. Не этейик, язгъанны гёрмесе, къазгъангъа гирмей дей. Яманны теберип, яхшыны сайлап алып яшамагъа бажарылмай. Олар экиси де бирче юрюйлер. Яхшы умутлар булан яшама тарыкъ.

Уьягьлюм – культураны, библиотекаланы ишинден арек адам. Болса да, ол мени бек англай, ишимни якълай. Англамай, къыйышмай болгъан буса, 26 йыл бирче яшап турмас эдик. Мени ишимни уьягьлюм англамай болгъан буса, магъа сени байрамларынгны тарыкъ ери ёкъ, уьюнгде оьлюп тур деп айтажакъ эди. Шюкюр Аллагьгъа, биз бир-биревге гьюрмет этип, къулакъасып янашабыз. Эрине сорамай иш этегенлени, ону сёзюн ер этегенлени мен англамайман. Эгер де уьягьлюм къатдырып, сен пелен затны этме десе, мен шону этмеймен. Ону да, яшланы да гёнгюн бузмагъа да негер тарыкъдыр. Къумукъларда кимни арбасына минсенг, шону йырын йырларсан деп айта. Бир къалкъыны тюбюнде бирче яшагъан сонг, давлашып, эришип турма къыйышмай. Олай яшавну бир заманда да «тузу-бурчу» болмас. Биз бир-бирде бираз эришер йимик болсакъ, шоссагьат уланым биз бар ерде къарсалап айланмагъыз деп йибере. Огъар мен: «Биз уьчешмейбиз чи, гьар ким оьзюню оюн айтып, бир-биревню юрегиндеги мурадын англама къарайбыз», – деймен. Тюзю, мен амал этип, биревню де хатирин къалдырма сюймеймен. Нагагь алгъасап сёйлеп къойсам да, шогъар къыйналып гече юхум да гелмей. Бугюн бар бусакъ, тангалагъа ёкъ болагъан уьч гюнлюк дюньяда яшайбыз. Бир-биревню къарнын-гёнгюн бузма тарыкъмы? Адамланы арасында ачыкълыкъ, тюзлюк болма герек. Экиюзлю, ялгъанчы, артындан сёйлейген адамлардан да Аллагь сакъласын. Адамланы юреклери бир-бирине тюз буса, къалгъан затны эби гелер деп ойлашаман.

Шо гюн биз бир-биревню тезден таныйгъан йимик, шайлы заман сыр чечдик. Аминат йимик ачыкъ, гьалал, намуслу, асил адамлар булан лакъыр эте бусанг, заманынг нечик гетгенни де эслемейсен. Сёзюмню тамамлай туруп, Аминатгъа, иш ёлдашларына, ожагъына эсенлик-аманлыкъ, берекет, савлукъ ёрама сюемен.

Автор: Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля