ВЕТЕРАНГЪА – 90 ЙЫЛ

Яшёрюмлени центрыны директору Завур Багьавдинов, Али Нажмутдиновични къутлай туруп, ону давда этген къоччакълыгъы гьакъда айтды.

    – Сиз, Али Нажмутдинович, Уллу Ватан давда тенгсиз къоччакълыкъ гёрсетген наслуну герти вакилисиз, – дей ол. – Оьзюгюзню къоччакълыгъыгъыз, сынавугъуз булан яшёрюмлеге оьз Ватанын нечик сюйме герекни гёрсетесиз. Олагъа ругь бересиз.

    Къызылюрт шагьарда яшёрюмлерини ишлерине къарай­гъан управлениени председатели Асият Алюкова да ветеранны юбилейи булан къутлады. Ол, шолай да 5 номерли школаны директоруну орунбасары Элмира Агьматовагъа яшланы патриот ругьда тарбиялайгъаны саялы баракалла билдирди.

    Алиев Али Нажмутдинович 1925-нчи йыл 19-нчу январда Чир­юртда сабанчы агьлюде тувгъан. Ону яшлыгъы татывлу агьлюде оьтген. 5 яшны дёртюнчюсю болагъан Алини уллулары ёнкюте болгъан, тек ол шашып гетмеген, 7 йыллыкъ школаны битдирген. Яшлардан башгъалыгъы – ол орус тилни яхшы билегенлик болгъан. Неге тюгюл де Али 4 йыл Къызылюрт районну Шушановка юртунда охугъан. Онда дарслар орус тилде юрюле болгъан.

    Школаны битгенде ол ерли колхозда ишлеме башлагъан. Уллу Ватан дав башлана, шону булан агьлю де къыйынлыкълар гёрме башлай. 15 йыл болагъан Али, арба гьайдап, шону булан адамланы ишге элтип, шондан къайтарып ишлей. Ол ишсиз турмай. Шолай да, ол авлакъ сюрювде, ашлыкъ къайтарывда ишлей ва гёзетге юрюй.

    –Шо йылларда гьакъ бермей эди, – дей Али Нажмутдинович. – Алапаны орнунда гьабижай яда будай бере эди. 1943-нчю йылны июль айы эди, бригадир, авлакъгъа гелип, 1925-нчи йылда тувгъан 18 йыл битген магъа ва дагъы да 5 яшгъа давгъа барма повесткалар берди. Савгъат гьисапда гьарибизге бешер кило ун да берди.

    Яшлагъа ашама затлар да берип, савлай юрт дегенлей оланы ёлгъа салма чыгъа. Олар Къызылюртгъа геле, ондан таба Шамхал станциягъа йибериле, сонг Хумторкъалиде токътай. Шонда буланы комсомолгъа да къабул эте. Буйнакск шагьарда булагъа, тенглилерин де къошуп, эки эшалон яшны Магьачкъалагъа йибере. Али  бар эшалонну Тбилисиге бакъдыра. Цхинвал шагьарда буланы зенит-артиллерия полкну экинчи дивизионуну бешинчи батареясына сала. Шонда булар тюрлю-тюрлю савутлардан атышма уьйрене. Эки айны ичинде бираз сынав топлагъан яшланы 1943-нчю йыл сентябр айда 3-нчю Украина фронтгъа йибере.

    1943-нчю йылны ноябр айындан 1944-нчю йылны февраль айы болгъанча Али дав ёлдашлары булан фронтну дав ва ашамлыкъ сурсат булан таъмин этеген Чаплино деген станцияны сакълап тура.

    –1944-нчю йыл февраль айын­да бизин батальонну  Белгород шагьаргъа йиберди ва шонда полк къурду, – деп эсине ала ветеран. – Шондан таба биз  Курск-Орёл бойгъа йиберилдик. Бек сувукъ эди, тобукъгъа ерли гелеген къар топланы тартмагъа чы нечик де, гьатта юрюшге четим эте эди. Биз Буг деген оьзенни боюна гелдик, кёпюрню атылтгъан, айланада оьлюп ятгъан бизин ва немис асгерлени солдатлары, яллайгъан танклар ва машинлер бизин бек гьайран этди.

    Бизге оьзенни ари янына чыгъып, бекликлер этип, шо ерни сакъламагъа буйрукъ болду. Шо шакъырлама къышда уьшюмей, нечик де ари янгъа чыкъдыкъ ва буйрукъну кютдюк. Инг де яманы – немислер гёрюп къояр деп, от чу нечик де, сигарет тартма да ярамай эди. Сув опуракъларыбызны къаркъарабыздагъы иссилик къурутду.

    – Давда болгъан къыйынлы бир гьалны эсге алма боламысыз?

    – Бендеровчулар булангъы давну айтма боламан. Бизин полкну шолагъа къаршы салгъан эди. Совет Армия немислени къува, оланы къолтугъуна къысдырылып тургъан бендеровчулар буса гьали немислеге тарыкъ тюгюлюн англап,  бизге бек гючлю къаршылыкъ билдире эди. Олар айлананы яхшы биле ва шону эпсиз яхшы къоллай эди. Артда биз оланы агъачлыкъгъа къувалама болдукъ. Не ерде экенин билмейгенге гёре, шолар булангъы дав 2 айдан да узакъ болду. Шолагъа топлардан да, самолётлардан да атыша эди. Не буса да биз агъач­лыкъны тазаладыкъ, кёбюсюн оьлтюрдюк, къолгъа гелгенлери де болду.

    Али Алиев яхшы орус тил билегенге, ону топну командири эте. Ол да оьзюню расчёту булан немислени къува туруп, Польша-Германия дазугъа етише. Шондагъы бир ябушувда Алини бутуна авур яра тие. Буса да, ол госпитальда узакъ ятмай, оьзюню батареясына къайта. Уьстюнлюкню гюнюн де Польшаны ва Германияны дазусунда къаршылай.

    Али учун дав битип къалмай, ону асгер къуллугъу башлана. Оланы полку Гюнбатыш Украинаны Тернополь областында ерлеше. Али намуслу кюйде асгер борчун кюте, шону учун да ону да, топну наводчиги Пётр Зинковну да 10 гюнге уьйге отпускагъа йибере. Шолай, Али 1947-нчи йылда уьюне геле.

    – Юртда уьйге етишгенче сагьатдан да артыкъ къалгъанмандыр, – дей ветеран. – Гьариси бири чыгъып къучакълай, оьз­лени адамлары гьакъда сорай. Къой да союп, авул-хоншу ва дос-къардаш уллу йыбав этелер. Къайтгъанда Алини асгер къуллугъун давам этмек учун 77-нчи гвардиячы авур танкланы  полкуна йибере. Али, асгер борчун да кютюп, 1948-нчи йылны март айында уьйге къайта.

    Уьйге къайтып, кёп де къалмай, ол юртлусу Бариятны ала.  Бир йылдан гечелик школада охуп, 8 класны битдире ва РОВД-ге ишге тюше. Ол шонда участка инспектор болуп ишлей.

    Ол тюрлю-тюрлю йылларда Сталинни атындагъы колхозда бригадир, Гидроэлектростанция къурагъан ерлерде бетонщик болуп, туснакъларда  инспектор, «Междачколхозстрой» деген къурумда завсклад болуп, сонг да Ростов областда къурувчу болуп ишлей.

    1985-нчи йылда Али Алиев пенсиягъа чыгъа. Насипли агьлюге 5 авлет тува. Бугюнлерде олардан экевю сав, уллуланы шатлыгъы –балаларыны 6 авлети. Барият булан Али татывлу агьлю къуруп яшайгъанлы 66 йыл бола. Али Нажмутдиновични тёшюн Ватан давну II даражалы  ордени, «За боевые заслуги», «За оборону Кавказа», маршал Жуковну атындагъы ва башгъа тюрлю медаллар безей. Тек ветеран бугюнлерде де агьлюсюнден, авлетлеринден ва оланы яшларындан къувана, шолай да пачалыкъны янындан этилеген тергев ону гёнгюн ала, шо буса кёп затдан артыкъ.

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ.

Суратда: Али Алиевни яшёрюмлер къутлай.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля