УНУТМАЙБЫЗ ВА ОНУ БУЛАН ОЬКТЕМБИЗ

– Минглер булан уланлар Ватанын сакълама давну биринчи гюнлеринден тутуп гетгенлер. Биз бугюн 100 йыллыгъын этеген Абдулгьаким Исакъович де давну биринчи гюнлеринден тутуп, немислер булан бетге-бет тургъан. Яраланып, Ленинграддагъы госпитальгъа тюшген. Шагьар къамавдан арчыллангъанда, 1943-нчю йылны яйында,   1-нчи Белорус фронтну 83-нчю атышывчу дивизиясыны 82-нчи разведротасы булан, Сталинградны тюбюнден таба немислени къува туруп, гюнбатышгъа юрюген. Абдулгьаким Исакъович дав ёлдашлары булан Украинаны, Польшаны ва Германияны шагьарларында дав этген. Ингдеси, 1945-нчи йылда 30-нчу апрелден 1-нчи май айгъа чыгъагъан гечеде Рейхстаггъа минген ва тёбесине Къызыл байракъ къакъгъан.

Абдулгьаким Игит ат алгъанда, хохайып турмады. Шо хабар ол гьажгъа барма онгарылып турагъанда етишди ва Кремлге чакъырылды. Тек ол гьажны сайлады. Гечикген савгъат буса огъар гьаждан къайтгъанда Магьачкъалада тапшурулду.

–Абдулгьаким агъавубуз бек простой адам эди, – дей Хасавюрт шагьар жыйынны депутаты Элмурза Деветов. – Ол шагьардагъы бары да чараларда ортакъчылыкъ эте эди. Ону бары да дегенлей шагьарны школалары чакъырып, ёлугъувлар оьтгерген. Мен де шоланы кёбюсюнде ортакъчылыкъ этгенмен. Гьатта ол башгъа районлагъа да чыгъып гете эди. Шагьардагъы бир орамгъа ону аты тагъылды ва мен депутат болуп сайлангъан округдагъы школагъа да Игитибизни аты тагъылгъангъа мен бек оьктеммен.

Йыллар ари гетген чакъы, давну шагьатлары аз бола. Бир-бир гезиклерде, оланы барын да сёйлетип, уллу дав китап неге язмадыкъ деп эсибизге гелип гете. Уллу Ватан давну ортакъчысы, хасавюртлу Александр Макуха булай дей:

– Бизин сююмлю Игитибизге бугюнлерде 100 йыл бите. Ол оьзюне 26 йыл болагъанда давгъа тюшген. Давда гёрсетген къоччакълыгъы учун ол эки керен Дав Къызыл байракъ, Макътавлукъну 3-нчю даражалы, Ватан дав деген орденлер ва 12 медаль булан савгъатлангъан. Белгили асгербашчы К.Жуков: «Москваны тюбюнден немислени къувалай туруп, биз Берлинни гьакъында ойлашма герекбиз», – деген. Шо сёзлер Абдулгьаким Исакъовичге айтылгъандай болгъан. Ол давда 5 керен яралангъан, игитлик гёрсетген, ингдеси, нажжас немислени уясы деп гьисапланагъан Рейхстаггъа байракъ къакъгъан. Муна игитлик, муна къоччакълыкъ!

Уллу Ватан дав бизин халкъны дослугъун сынады, давда халкъ дагъыдан да бек сыкълашды.

Хасавюртдагъы Давну ва загьматны ветеранларыны шагьар советини председатели Нажмудин Залимханов Абдулгьаким Исмайыловну таныйгъаны 40 йылдан да артыкъ болагъанны айтды.

–Мени атасы булан Гьаракансайит таныш этген эди, – дей ол. – Ол бек саламат адам эди. Мадарлы тайпадан, тек биз ону бир де макътанып гёрмедик. Оьзю буса кёп орденлери булангъы ва Рейхстаггъа байракъ къакъгъанланы бириси болгъан. Абдулгьаким йимик игитлерибиз болмагъан буса, дав дагъы да нечакъы узатылар эди?! Минг макътав, игитлеге! Ол шагьарда гиччи уланы Солтансайитлерде турагъанда, мен ону янына кёп бара эдим. Ол бек таза юрекли, кимге де кёмек этме гьазир адам эди.

Абдулгьаким агъавубуз бек гьалал, юрегинде иманы булангъы адам эди. Ол 2010-нчу йыл 16-нчы февральда ахшам намазын къылып битгенден сонг гечине. Ол гечингенде, васиятына гёре ата юрту Чагъаротарда гёммеге токъташдырыла. Бу ерде бирдагъы затны эсгерме герек – Хасавюртдан Чагъаротаргъа ерли ёлну бою булан гьар юртдан ва шагьардан гелгенлер эретуруп, Игит булан савболлаша эди. Муна, халкъны герти сюювю.

–Гьар адам бир зат булан оьктем бола. Мен буса давгъа ахыр белгисин салгъан адам мени юртлум экенге оьктеммен, – дей Чагъаротардагъы школаны директору Элмира Шавлухова. – Ону булан ёлукъгъаныма, ону хабарларына тынглагъаныма, яшлар булан ёлукъдурма болгъаныма оьктеммен. Гьали буса Абдулгьаким агъавубузну аты тагъылгъан школада ишлейгениме оьктеммен. Мени эсиме гелеген кюйде, бизин школада йимик охувчуланы шулай къоччакъланы игитлигинде тарбиялама герек.

– Бизин сююмлю Игитибизге бугюнлерде 100 йыл бите. – Ол оьзюне 26 йыл болагъанда давгъа тюшген. Давда гёрсетген къоччакълыгъы учун ол эки керен Дав Къызыл байракъ, Макътавлукъну 3-нчю даражалы, Ватан дав деген орденлер ва 12 медаль булан савгъатлангъан.

Гиччи класлардан тутуп игитликни гьакъында дарслар оьтгерип турма герек. Давда игитлик гёрсетген адамларыбыз кёп, тек Рейхстаггъа байракъ къакъгъан бир – ол да бизин юртну оьктемлиги Абдулгьаким Исакъович Исмайылов.

Абдулгьакимни къызыны ва уланыны авлетлери Къазбек ва Исакъ   оьзлени уллатасыны гьакъында исси сёзлер айтдылар. Абдулгьаким агъавну гьакъында Москвада документли кино этилгенни ва тезде Дагъыстанда гёрсетме герекни де эсгердилер.

Абдулгьаким Игит болгъандан къайры да, уьлгюлю ата да болгъан. Ол агьлюсю Супуй булан 3 авлет оьсдюрген. Олар да яшавда оьзлени ерлерин тапгъан. Уллу уланы комсомол ва МВД-де къурумларда ишлеген, полковник чинде отставкада. Къызы Патимат Москвадагъы поликлиникада ишлей, гиччи уланы Солтансайит буса «Дагагро» деген агрофирманы башчысы, юрт хозяйствону ат къазангъан къуллукъчусу.

–Атабыз бизин гиччиден берли гьалаллыкъгъа уьйретген, – дей Солтансайит. – Оьзю де колхозда, башгъа-башгъа юртларда парторг, колхозну председателини орунбасары болуп намуслу ишлеген. Ол бизин дарслар охуп тарбияламагъан, оьзюню яшаву, иши ва гьар ишге де жаваплы янашыву булан тарбиялагъан. Онда оьктемлик ёкъ эди, халкъы учун жанын берме де рази эди. Гьар адамгъа да шолай атасы болмакъ – уллу оьктемлик.

–Игит оьле, аты къала деп айтыла бир айтывда, – дей Хасавюртдагъы 10 номерли школаны директору Расул Къурашевич Муташев. – Гьар ветеранны бир къысматы болгъан, тек оланы барысыны да Ватанына бакъгъан сюювю бир йимик. Олар жанын-къанын аямай дав этген. Оланы игитлиги – оьсюп гелегенлеге уьлгю. Бизин, муаллимлени борчу – оланы атларын унутма къоймай, гиччи класлардан тутуп, дарсларда игитлиги гьакъда айтмакъ, оланы къоччакълыгъында тарбияламакъ. Бизин школада Абдулгьаким Исакъовични гьакъындагъы дарслар 1-нчи класдан берилме башлай. Мен ёлбашчылыкъ этеген школагъа Игитибизни аты 2010-нчу йыл 29-нчу мартда шагьар депутатланы жыйыныны къарарына гёре тагъылды. Бизге шо – уллу оьктемлик. Гьали коллектив ва охувчулар шо атны ер этмей, оьр этип юрюме герекбиз. Шону да биз этежекбиз.

100 йыллыкъ юбилейин этеген полковой разведканы старшинасы Абдулгьаким Исакъович Исмайыловну аты даим яшажакъ.

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,

оьз мухбирибиз.

Суратда: А. Исмайылов.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля