…1919-1920-нчы йылларда Б. Нажубаев Кавказ атлы корпусну составына къошулуп, уьлкени къыбла бойларында Деникинни асгерчилерине къаршы ябушгъан. 1920-нчы йылда Царицыногъа ювукъда юрюлген шолай ябушувланы бирисинде ону аягъына яра тийип, сав болмакъ учун Дагъыстангъа къайта. Савлугъу къолайгъа къайтгъанда, Б. Нажубаевни Буйнакскидеги военкоматгъа ишге чакъыралар. 19 йыллыкъ чагъында ол комсомолгъа да къабул этиле, бир-эки йылдан ону Краснодар шагьаргъа тав миллетлер охуйгъан Темиркъазыкъ Кавказ кавалерия школагъа охума бакъдыра.
1930-нчу йылда бу школаны Биякъай уьстюнлю кюйде тамамлай ва Магьачкъаладагъы кавалерия полкну взводуну командири этилип алына. 1931-нчи йылда партияны тапшурувуна гёре Гатчина шагьаргъа лётчик-наблюдателлени 4 айлыкъ курсларына геле. Шондан сонг ону авиаотрядгъа къабул эте. Шолайлыкъда, Б. Нажубаевни Къара денгиз флотну дав-гьава гючлерини авиациясындагъы асгер къуллугъу башлана.
Оьзюню биринчи савгъатын Б. Нажубаев 1938-нчи йылда къазана. Огъар шо йыл «Ишчи-сабанчыланы Къызыл Армиясына – 20 йыл» деген медаль тапшурула.
1940-нчы йылны март айындан ноябр айына ерли ол 29-нчу авиабазагъа ёлбашчылыкъ эте, шо йылны декабринде буса Николаевск областдагъы Кабурга шагьарда ерлешген 45-нчи авиабазагъа гёчюрюле.
1941-нчи йылны июн айыны 22-си. Асгер къуллугъунда майор чинге ерли гётерилип турагъан Б. Нажубаев къатыны ва етти йыллыкъ къызы да булан ял алмагъа деп денгиз ягъагъа чыкъмагъа ойлаша. Тек кёп де къалмай дав башлангъан деген къайгъылы хабар етише. Бирден самолётланы Севастополь якъгъа багъып гючлю аваз этип учагъан тавушлары чалына.
Уллу Ватан дав башланып, биринчи гюнлерде огъар Очаков-Кабурга якъда оборона ишлеге ёлбашчылыкъ этмеге тапшурув бериле. Душманны самолётлары булар ерлешген аэродромну атышывгъа тута, амма елемеге бажарылмай. Шо ябушувларда да бизинкилер кёп тас этивлеге тарый, яралангъанлар да бола. Оьзюне де яра тийген командир Б. Нажубаев аэродромдан гетмей, асгер ёлдашларын янгыз къоймай.
Авиабаза 1941-нчи йылны август айында запасной аэродромлар бар ерлеге, Севастопольгъа ювукъгъа, Херсонес бойгъа гёчюрюле. Севастопольну якъламакъ учунгъу гючлю ябушувлар юрюлеген вакътиде Къара денгиз флотну дав-гьава гючлерини командирини буйругъуна асасланып, Биякъай Нажубаев Севастопольну боюнда «Байдарские ворота» деген бекликни къоруйгъан батальонну ёлбашчысы этилип белгилене.
Севастопольдан сонг Б. Нажубаев 707-нчи авиабазагъа ёлбашчылыкъ этген, 4-нчю истребительный авиадивизияны командирини тылны масъалаларына къарайгъан заместителини борчларын кютген.
Биякъай Нажубаевни дав-асгер къуллугъунда етишген уьстюнлюклери кёп бар. Уллу Ватан дав юрюлген йылларда ол ёлбашчылыкъ этген 45-нчи авиабазаны самолётлары 9 минг керен дав тапшурувлагъа чыгъып гьавагъа гётерилген. Давну башлапгъы эки де йылында шо авиабаза 7 керен оьзю ерлешген ерлени алышдыргъан.
Авиаполкну командирлерини документлери шагьатлыкъ этегени йимик, шолай бажарывлу асгер къуллукъчулар, гертилей де, душманны кёп гючлерин дагъытгъан. Биякъай Нажубаевге буса оьзю ёлбашчылыкъ этеген авиабазаны коллективини алдында Къызыл Байракъ ордени тапшурулгъан.
Ол дагъы да кёп керенлер къоччакълыкъны уьлгюлерин гёрсетген, Ватанны алдындагъы борчун намуслу кюйде кютген. Давну ахырынчы гюнлерине ерли фронтда болгъан, полковник чинге ерли гётерилген.
Ватанны герти якълавчусу, къоччакъ офицер Биякъай Нажубаев яшавуну 31 йылын асгер къуллукъгъа багъышлагъан. Ол Ленин ордени, 2 Къызыл Байракъ орден, 2 Къызыл Юлдуз орден, Ватан давну 2-нчи даражалы ордени, кёп санавдагъы медаллар булан савгъатлангъан адам эди.
Къумукъ миллетни лайыкълы уланы Биякъай уьягьлюсю — абхазлы къатын булан бир уланны ва бир къызны оьсдюрген. Олар экевю де гьали алимлер, илмуланы кандидатлары, Кисловодскидеги университетде ишлейлер.
Биякъай Нажубаев 1977-нчи йылны октябр айында гечинди. Пенсиягъа чыкъгъанда ол агьлюсю булан Кисловодскиде яшай эди. Ата юрту Халимбекавулда да ону аты унутулмагъан. Яш наслу шолай игитлени къоччакъ ишлеринден уьлгю ала.
А. МАГЬАММАТОВ,
давну ва загьматны ветеранларыны район советини председатели, Буйнакскидеги дав макътавлугъуну музейини директору.
Суратда: Б. Нажубаев.
1930-нчу йылда бу школаны Биякъай уьстюнлю кюйде тамамлай ва Магьачкъаладагъы кавалерия полкну взводуну командири этилип алына. 1931-нчи йылда партияны тапшурувуна гёре Гатчина шагьаргъа лётчик-наблюдателлени 4 айлыкъ курсларына геле. Шондан сонг ону авиаотрядгъа къабул эте. Шолайлыкъда, Б. Нажубаевни Къара денгиз флотну дав-гьава гючлерини авиациясындагъы асгер къуллугъу башлана.
Оьзюню биринчи савгъатын Б. Нажубаев 1938-нчи йылда къазана. Огъар шо йыл «Ишчи-сабанчыланы Къызыл Армиясына – 20 йыл» деген медаль тапшурула.
1940-нчы йылны март айындан ноябр айына ерли ол 29-нчу авиабазагъа ёлбашчылыкъ эте, шо йылны декабринде буса Николаевск областдагъы Кабурга шагьарда ерлешген 45-нчи авиабазагъа гёчюрюле.
1941-нчи йылны июн айыны 22-си. Асгер къуллугъунда майор чинге ерли гётерилип турагъан Б. Нажубаев къатыны ва етти йыллыкъ къызы да булан ял алмагъа деп денгиз ягъагъа чыкъмагъа ойлаша. Тек кёп де къалмай дав башлангъан деген къайгъылы хабар етише. Бирден самолётланы Севастополь якъгъа багъып гючлю аваз этип учагъан тавушлары чалына.
Уллу Ватан дав башланып, биринчи гюнлерде огъар Очаков-Кабурга якъда оборона ишлеге ёлбашчылыкъ этмеге тапшурув бериле. Душманны самолётлары булар ерлешген аэродромну атышывгъа тута, амма елемеге бажарылмай. Шо ябушувларда да бизинкилер кёп тас этивлеге тарый, яралангъанлар да бола. Оьзюне де яра тийген командир Б. Нажубаев аэродромдан гетмей, асгер ёлдашларын янгыз къоймай.
Авиабаза 1941-нчи йылны август айында запасной аэродромлар бар ерлеге, Севастопольгъа ювукъгъа, Херсонес бойгъа гёчюрюле. Севастопольну якъламакъ учунгъу гючлю ябушувлар юрюлеген вакътиде Къара денгиз флотну дав-гьава гючлерини командирини буйругъуна асасланып, Биякъай Нажубаев Севастопольну боюнда «Байдарские ворота» деген бекликни къоруйгъан батальонну ёлбашчысы этилип белгилене.
Севастопольдан сонг Б. Нажубаев 707-нчи авиабазагъа ёлбашчылыкъ этген, 4-нчю истребительный авиадивизияны командирини тылны масъалаларына къарайгъан заместителини борчларын кютген.
Биякъай Нажубаевни дав-асгер къуллугъунда етишген уьстюнлюклери кёп бар. Уллу Ватан дав юрюлген йылларда ол ёлбашчылыкъ этген 45-нчи авиабазаны самолётлары 9 минг керен дав тапшурувлагъа чыгъып гьавагъа гётерилген. Давну башлапгъы эки де йылында шо авиабаза 7 керен оьзю ерлешген ерлени алышдыргъан.
Авиаполкну командирлерини документлери шагьатлыкъ этегени йимик, шолай бажарывлу асгер къуллукъчулар, гертилей де, душманны кёп гючлерин дагъытгъан. Биякъай Нажубаевге буса оьзю ёлбашчылыкъ этеген авиабазаны коллективини алдында Къызыл Байракъ ордени тапшурулгъан.
Ол дагъы да кёп керенлер къоччакълыкъны уьлгюлерин гёрсетген, Ватанны алдындагъы борчун намуслу кюйде кютген. Давну ахырынчы гюнлерине ерли фронтда болгъан, полковник чинге ерли гётерилген.
Ватанны герти якълавчусу, къоччакъ офицер Биякъай Нажубаев яшавуну 31 йылын асгер къуллукъгъа багъышлагъан. Ол Ленин ордени, 2 Къызыл Байракъ орден, 2 Къызыл Юлдуз орден, Ватан давну 2-нчи даражалы ордени, кёп санавдагъы медаллар булан савгъатлангъан адам эди.
Къумукъ миллетни лайыкълы уланы Биякъай уьягьлюсю — абхазлы къатын булан бир уланны ва бир къызны оьсдюрген. Олар экевю де гьали алимлер, илмуланы кандидатлары, Кисловодскидеги университетде ишлейлер.
Биякъай Нажубаев 1977-нчи йылны октябр айында гечинди. Пенсиягъа чыкъгъанда ол агьлюсю булан Кисловодскиде яшай эди. Ата юрту Халимбекавулда да ону аты унутулмагъан. Яш наслу шолай игитлени къоччакъ ишлеринден уьлгю ала.
А. МАГЬАММАТОВ,
давну ва загьматны ветеранларыны район советини председатели, Буйнакскидеги дав макътавлугъуну музейини директору.
Суратда: Б. Нажубаев.
