Дагъыстан Республиканы гьюрметли депутатлары! Дагъыстан Республиканы Гьукуматыны гьюрметли ортакъчылары, муниципал къурулувланы башчылары, федерал гьакимлик къурумларыны, жамият бирлешивлерини вакиллери! Гьюрметли дагъыстанлылар! Дагъыстанны Конституциясына асасланып, Халкъ Жыйынына республикадагъы гьалланы ва пачалыкъ политикада гёз алгъа тутулгъан агьамиятлы чараланы гьакъында айтылагъан Ча­къырыв кагъызымны (гьисап беривюмню) малим этемен.

Бугюн савлай дюньядагъы гьал Дагъыс­тандагъысындан эсе хыйлы четим. Россия халкъара аралыкъланы юрютювде тувулунгъан къыйын шартларда алгъа багъып абат алмагъа болушлукъ этеген ёлланы арагъа чыгъара. Шо саялы кёбюсю гьалда бизин уьлке террорчулукъну янгы къоркъунчлукълардан къоруйгъан халкъара террорчулукъ булан ябушув юрютегенлигини яхшылыгъындан, халкъара ишлерде бизин уьлкени абуру арта.   

2016-нчы йылда биз Дагъыстанда гьакимлик къурумларда, экономика ва жамият-политика тармакъларда юрюлеген гьаракатланы ёрукълашдырывну гезикли тиретин уьстюнлю кюйде яшавгъа чыгъардыкъ. Республика оьзюню оьсювюнде алгъа багъып барывну сакълагъан, бир кюйге тюшювню, мекенликни ёлуна тюшген. Дагъыстанда четимликлени алдын алывну заманы тамамлангъан. Шо буса Дагъыс­тан учун, гьакимлик къурумлар ва халкъ учун уллу сынавлар болуп токътады.

Россия Федерацияны Президенти В. В. Путинни сёзлери булан айтгъанда, «бизге шо масъалаланы бек четим, бир де болмагъан кюйдеги къыйын шартларда чечмеге тюше эди».

Шу дёрт йылны уза­гъында дагъыстанлы халкъ, биз барыбыз да бирче Дагъыстанны алгъа элтмеге бола­гъан имканлыкъларын янгыдан тиргизмеге болагъаныбызны исбат этмеге болдукъ. Дагъыстанлылар Россия Федерацияны Президентини тапшурувларына гёре оьтгерилеген алмашынывланы якълады.

Дёрт йылны ичинде бизин халкъны, уьлкени алдында токътагъан артгъа салмагъа ярамайгъан четим масъалалар чечилген. Дагъыстанлыланы, Россия Федерацияны ватандашларыны аманлыгъы болдурулгъан, оланы ихтиярлары ва эркинликлери якълангъан. Яшавну бары да тармакъларында законлукъ ва ихтиярланы якълав мекенли токъташдырылгъан. Агьамиятлы проектлени яшавгъа чыгъа­рывну натижасында бизге дагъыстанлыланы социал-экономика, маданият ва жамият политика яшавун бюс-бютюнлей алышдырмагъа ва яхшылашдырмагъа, гьакимлик къурумларда, олай да ёлбашчылыкъ этивню ёрукълашдырмагъа бажарылды.

Дагъыстанда террорчулукъгъа къаршы иш юрютеген милли комитетини ёлбашчылыгъы булан республикада вагьшилик гьаракатгъа белсенген бары да террорчулукъ уьюрлени ёкъламагъа бажарылгъан деп айтмагъа бажарыла. Яшыртгъын иш юрютеген жинаятчы уьюрлерини къалгъанлары булан да бир де арасы бёлюнмейген кюйде ябушув юрюле. Ихтиярланы якълайгъан ва хас къуллукъланы къуллукъчулары оьзлени иш юрютюв къайдаларын камиллешдирген ва дагъыс­танлыланы арасында якълав таба. Респуб­ликада жинаятчылыкъланы къадары 2, 8 керен кемиген. Россия Федерациясыны оьлчевюнде алгъанда шо орта гьисапда яхшы натижа гьисаплана.

Шо ишде шексиз кюйде Дагъыстан Рес­публиканы террорчулукъгъа къаршы иш юрютеген комиссиясы ва муниципал къурулувларда иш гёреген террорчулукъгъа къаршы иш юрютеген комиссиялары аслу ерни тута. Шо комиссияланы ишин биз ара бёлмейген кюйде камиллешдиребиз. Террорчулукъгъа къаршы иш юрютювде респуб­ликаны ругьани къуллукъчулары – Дагъыс­танны муфтиси шайых Агьмат-гьажи, олай да Магьачкъаланы ва Грозныйны епископу Варлаам агьамиятлы ерни тута.

Шо ишге биз давну ва загьматны абурлу ветеранларын, тамазаланы, гьатта жинаятчы уьюрлерине къуршалгъанланы ювукъ адамларын къуршагъанбыз. Бизге ярашывлукъну ва разилешивню комиссияларыны шо гьаракатгъа этеген таъсирин генглешдирмеге тарыкъ. Бизин ортакъ чалышывубузну натижасында республикада террорчулукъну алдын алывгъа бакъдырылгъан гьаракат юрюлегени гьакъда айтмагъа бажарыла. Шолай болмагъа да тюше, неге тюгюл бизге рагьатланмагъа гьали де ярамай. Гьали де жинаятчылыкъны ва террорчулукъну, инг алда «яшыртгъын» экономиканы, олай да урушбатчылыкъны кюрчюлери сакълана. Тышдан этилеген баш къошувлар да токътамай.

«Яшыртгъын» экономика булан бирче урушбатчылыкъ экстремизмни ва террорчулукъну таъмин эте. Биз урушбатчылыкъгъа къаршы иш юрютеген комиссияны ишине тергевню артдыргъанбыз. Администрацияны урушбатчылыкъгъа къаршы иш юрютювню масъалаларына къарайгъан управлениеси оьзюню гьаракатын жанландыргъан, шексиз кюйде, чиновниклер учун ич аманлыкъны болдурув къуллугъу болуп битген.

Мен гьисап этеген кюйде, шо управлениени къуллукъчуларындан инспекторлар гьисапда ишлеме бары да министерликлеге ва ведомстволагъа, олай да гьар муниципал къурулувуна йиберилмеге тюше. Владимир Владимирович Путин Федерал Жыйынына Чакъырыв кагъызында эсгергени йимик: «Урушбатчылыкъгъа къаршы иш юрютюв мекенликни, жаваплыкъны ва касбу бажарывлукъну талап эте. Янгыз шо заман шо гьаракат бир тюрлю гьасиллеге етишивде жамиятны янындан да генг кюйде мекенли якълав табажакъ». Бары да даражаларда ватандашланы ва жамият бирлешивлерини арзаларына гёре гёрюлеген ишни жанландырмагъа тарыкъ.

Бизге пачалыкъны мал-мюлкюне къарайгъан министерлиги, юрт хозяйство ва сурсат министерлиги, билим берив ва илму министерлиги, загьмат ва социал якъдан оьсювге къарайгъан министерлиги ва оьзгелери йиберген бир-бир низамны бузувланы заманында алдын алмагъа бажарылды. Урушбатчылыкъ булан байлавлу жинаятчылыкълар этген пачалыкъ къуллукъчулары оьзлени ишлеринден эркин этиле, тарыкълы гезиклерде оланы материаллары ихтиярланы якълав къурумларына йибериле.

Дагъыстан шунча йылланы узагъында капитализмге гёчмеге болмады. Оьчешив юрютмек учун тенг шартлар болдурмай туруп, янгы экономика уьстюнлю кюйде оьс­межек. Бизде инвестицияланы къытлыгъы, гьалиги шартлагъа жавап береген технологияланы бажарывлу касбучуланы, промышленностну артда къалгъанлыгъы, артыкъ пайда алмакъ учун юрюлеген оьчешивню етишмейгенлиги гьис этиле. Гьукуматгъа уьч айны ичинде Дагъыстанда далапчылыкъны юрютмеге онгайлы шартланы болдурмакъ учун яшавгъа чыгъармагъа тюшеген мекенли болжаллары белгиленген къурулуш ишлени кютмеге, закон булан токъташдырылгъан кюйде онгайлыкълагъа, электрик токну къоллавгъа, иш юрютювге ва шолай башгъаларына ихтияр береген чараланы белгилеме герек.

Гьар чараны кютмеге тарыкълы болагъан гесимлени гьазир этмеге ва шоланы кютювню болжалларын белгилемеге тюше. Далапчы оьзюню ишин тартынмайлы, шону бирев де оьзюнден чыгъарып алмажагъына, бир себепсиз оьзюне жинаятчы иш ачмажагъына инаныв булан юрютмеге тарыкъ. Чиновниклени ва ихтиярланы якълайгъан къурумларыны къуллукъчуларыны арасында да терсликге ёл берегенлер кёп. Оланы бизнес юрютеген къурумлагъа этеген тергевлерин токътатмагъа тюше.

Министерликлерде, ведомстволарда, муниципал къурулувларда асувлу кюйде иш гёреген бизнес-командалар къурмагъа тарыкъ. Гьукуматгъа гьар министерликде, олай да гьар муниципал къурулувда орта ва гиччи бизнесни, шону ичинде юрт хозяйство тармакъда да оьсювге болушлукъ этегенлени белгилемекни тапшураман. Миллиардлар булангъы инвестициялар бизге болмажа­гъын барыбызгъа да ­англамагъа тюше. Шо саялы бизге минглер булангъы увакъ предприятиелер, оланы бирликде иш юрютювюн камиллешдирме тарыкъ.

«Новая индустриализация» деген агьамиятлы проект булан белгиленген чараланы яшавгъа чыгъарыв промышленный тармакъда мал чыгъарывну артдырмагъа имканлыкъ берди. «Завод Дагдизель» деген ачыкъ акционер жамияты, «Концерн «КЭМЗ» деген ачыкъ акционер жамияты, «Гьажиевни атындагъы завод» деген ачыкъ акционер жамияты, «Азимут» деген ачыкъ акционер жамияты, «Волна» деген ачыкъ акционер жамияты, «Дагфос» деген ачыкъ акционер жамияты, «Дагестан Стекло Тара» деген дазулангъан ихтиярлары булангъы жамияты, «Стеклопласт» деген ачыкъ акционер жамияты, «Мебельснаб» деген дазулангъан ихтиярлары булангъы жамияты яхшы натижалагъа етишген. Артдагъы йылларда промышленностда мал чыгъарыв 2 керен артгъан, янгы технология къураллар булан ясандырылгъан 970 иш ер болдурулгъан. Айлыкъ алапаланы артыву да гьис этиле.

Республиканы Гьукуматына айры-айры тармакъларында къабул этилген, тыш пачалыкълардан гелтирегенлени орнуна бизин уьлкеде маллар болдурмакъ учун пачалыкъ корпорациялар, холдинглер, концернлер къабул этилген программалагъа асасланып иш гёрмеге тюше. Промышленностну оьсювюне ва оьсдюрювню имканлыкълары гьакъындагъы закон далапчылыкъны оьсдюрювге айрыча эркин ёл ача.

Гьюрметли депутатлар!

Агропромышленный комплекс респуб­ликаны экономикасына ва дагъыстанлылагъа онгайлыкълар яратывгъа айрыча таъсир этеген Дагъыстан учун инг агьамиятлы тармакълардан бириси гьисаплана. Бизин сынавубуз гёрсетеген кюйде, шо тармакъ чалт оьсмеге бола: артдагъы дёрт йылны ичинде юрт хозяйство малланы болдурув 1, 5 керен артгъан.

Гьюрметли депутатлар! Аявлу дагъыс­танлылар!

Дагъыстанлылагъа бирдагъы керен де чакъырыв этемен: ата юртларыгъызны янгыртыгъыз, оьзюгюзню ата-бабаларыгъыздан къалгъан топуракъларыгъызны ташламагъыз. Тавларда оьр сан янлы тюшюмлер оьсдюрмеге бола.

Топуракъны пайдаландырывда низам учун мекенли чаралар гёрмеге кёпден берли заман болгъан. Шону яшавгъа чыгъармай туруп, биз янгыз аграрный секторну тюгюл, умуми кюйде алгъанда, экономиканы оьсювюн болдурмагъа, инвестицияланы къуршавну масъаласын уьстюнлю кюйде чечмеге бажарылмай.

 

2016-нчы йылда Дербент районда гёчювюл гьайванчылыкъгъа берилген топуракъларда биз этмеге тюшеген ишлени кютдюк. Алты юртну еслигине 1400 гектар майданлар берилди. Минглер булангъы адамлагъа узакъ йылланы боюнда биринчилей болуп тийишли яшавлукъ шартлар болдурулду. Гёчювюл отлавланы топуракъларында яшайгъан дагъыстанлылар гьалиге ерли ихтиярсыз сабанчылар йимик оьмюр сюрюп турду. Шонда ерли гьакимлик къурумларыны да гьеч бир затгъа ихтияры ёкъ.

Айрыча ниъматлы, сонг да гьисапгъа алынмагъан топуракълар язылып алынмагъанына юрт хозяйство ва сурсат минис­терлигини, олай да топуракъ ва мал-мюлк масъалалагъа къарайгъан комитетни тергевюн бакъдыраман. Топуракъ масъалаланы чечивге бары да даражаларда бек жаваплы янашмагъа тюше.

Гьюрметли иш ёлдашлар!

Республиканы ягъарлыкъ-энергетика тармагъына да айрыча тергев этилмеге тарыкъ. Шо тармакъ алдан берли де оьсювю гьис этилеген тармакълардан саналып гелген. Шо тармакъны гележеги де бар. Тек шо тармакъда аслу гьалда «Россети» и «Межрегионгаз» деген компанияланы чалышывуну гьасиллерини натижасында артгъа салмай чечмеге тюшеген кёп санавдагъы четим масъалалары топлангъан.

Гьюрметли депутатлар! Артдагъы бир нече йылны ичинде Дагъыстан пайдаландырывгъа берилеген яшавлукъ уьйлени гьисабын алгъанда, савлай уьлкеде алдынлы ерге чыкъгъан. Гетген йылда 1844,8 минг квадрат метрге етишеген яшавлукъ уьйлер пайдаландырывгъа берилген. 133, 4 миллиард манатгъа къурулуш ишлер этилген. 2015-нчи йыл булан тенглешдиргенде, шо 4 процентге кёп гьисаплана. Шо тармакъ Дагъыстанны социал-экономика якъдан оьсювюн болдурагъан асувлу кюйде иш гёреген тармакъланы бириси гьисаплана.

Гьюрметли депутатлар!

Транспорт булан байлавлу масъалалар республиканы экономика ва социал тармакълары учун инг агьамиятлыларындан гьисаплана. Магьачкъаладагъы халкъара аэропортну оьсювю узатыла. Тек пассажир билетлеге токъташдырылгъан багьалар бизин бирдокъда рази къалдырмай. Монополиягъа къаршы иш юрютеген федерал къуллугъуну управлениеси булан бирче шо тармакъда бир де арасы бёлюнмейген кюйде чаралар гёрюлмеге тюше.

Акционер жамиятына айлангъан сонг Магьачкъаладагъы денгиз сатыв-алыв портуну ишин де ёрукълашдырмагъа тюше. Дагъыстангъа денгиз порт ёрукълу ишлегени тарыкъ, шо саялы бизге шо масъаланы чечивде ягъадан къарап турмагъа бирдокъда ярамай. Темир ёлну ёлбашчылары булан етишилген разилешивге гёре де вагонланы алышдырыв юрюлюп тура.

Гьюрметли депутатлар!

Биз барыбыз да англайгъан кюйде, рес­публиканы социал-экономика якъдан чалт оьсювюн болдурувну масъаласын чечив бюджет ва налог масъаланы чечив, бюджетни таъмин этиливюню даражасы, олай да бары да даражалардагъы бюджетлени ёрукълугъун болдурув булан байлавлу. 2016-нчы йылда къытлыгъы ёкъ бюджет къабул этилген эди. Биз шону ёрукълашдырмагъа бажардыкъ. Бир-бир къыйынлыкълагъа да къарамайлы, бюджетде яшавлукъ масъалаланы чечивге тийишли агьамият берилди.

Гьюрметли иш ёлдашлар

Дагъыстан жамиятны, адамланы яшавуну сан янын артдырыв биз юрютеген алмашынывланы кюрчюсю болуп токътады ва шо кюйде гележекде де къалажакъ. Дагъыс­танда «къалмагъаллы» йылларда уручуланы, жинаятчыланы, бир пикругъа, динге гьатдан озуп бек инанагъан адамланы арагъа чы­гъаргъан «агъулу» гьаллар амалгъа гелди. Шо гьакъда магъа биринчи гюнлерден тутуп кёп керенлер айтмагъа тюшген.

Бизин милли ёлбашчыбыз В.В. Путин айтагъанда йимик, «бизин савлай бютюн политиканы маънасы – адамланы аямакъ. Россияны баш байлыгъы гьисапда адамланы яшавун яхшылашдырмагъа тюшегенин унутгъанбыз. Шо саялы бизин бары да гьаракатыбыз мердешли байлыкъланы ва агьлюню, халкъны санавун артдырывну гёз алгъа тутагъан программаланы якълавгъа, айлана якъны къоруп сакълавну, адамланы савлугъун яхшылашдырывгъа, билим беривню ва маданиятны оьсдюрмеге бакъдырылгъан». Шо ёлда биз республикада оьтгерилеген бары да алмашынывланы яшавгъа чыгъаражакъбыз.

Гьюрметли иш ёлдашлар!

Сайлавлар гёрсетегени йимик, оьзлени пайдаларын гьисапгъа алып, республикада миллетлени арасында татывсузлукъ тувдурмагъа гьазир турагъан гючлер бар экени четимликлер тувдура. Дагъыстанлылар шону болмагъа къоймажагъына ва биз бары да халкъланы маданиятыны кюрчюсюнде тенг, тийишли кюйде яратывчулукъну болдуруп, бизин бирлигибизни сакълажагъыбызгъа инанаман. Дагъыстан барыбыз да учун ортакъ ва биз ону асырап сакъламагъа тарыкъбыз.

Бизин республикадан тышда яшайгъан дагъыстанлылар булангъы аралыкъланы беклешдирмеге, Россияны регионларында яшайгъан бир-бир бизин ватандашларыбызны мердешлерибизге къаршы чыгъагъан кюйню алдын алмагъа тарыкъ. Бизин уьлкени башгъа регионларында ва ондан тышда яшайгъан кёбюсю дагъыстанлылар абурлу адамлар, касбусуну усталары гьисаплана. Бизин ватандашларыбызны яшларыны Дагъыс­танны маданияты ва мердешлери булан таныш болувуна болушлукъ этмеге тюше.

Инг алда, дагъыстанлыланы сан янлы ял алывун, бош заманын йибереген ерлерде онгайлыкълар болдурмагъа, халкъ ял алагъан ерлерде онгайлыкълар болдурмагъа тарыкъ. Шону булан бирге, тазалыкъ, низам ва аманлыкъ маданиятны, олай да туризмни белгилери булуп токътай.

Гьюрметли депутатлар!

Жагьиллени вакиллери!

Кёп йылланы узагъында жагьиллени ишлери булан Дагъыстанда мекенли кюйде бирев де машгъул болмагъан. Жагьиллер оьзбашына, гьакимлик къурумлар оьзбашына чалышып тургъан. Биз шо гьалны алышдырмагъа къаст этебиз. Шону учун биз оьзбашына иш гёреген жагьиллени ишлерине къарайгъан министерликни къургъанбыз. Тек Дагъыстан гьалиге ерли жагиллени сиптечилигини ва жагьиллени программаларыны центры болуп битмеген. Гьукумат, айры-айры министерликлер, муниципал къурулувларыны кёплери гьали де жагьиллени масъалаларына таман чакъы тергев бермей.

Биз ерли гьакимлик къурумларда, депутатланы арасында жагьиллени вакиллерин болдурмакъны гьаракатын этгенбиз. Жагьиллени арасында патриотлукъ, ватандашлыкъ, законланы уьйренивню ругьунда тарбияламакъ, жагьил адамланы мердешли байлыкълар булан иштагьландырмакъ, Дагъыстанны Россияны маданиятына гиришивюне ёл ачмакъ учун ёрукълу иш юрютмеге тюше.

Артдагъы йылларда республикада умуми оьлчевю 25 минг квадрат метрдан да артыкъ 62 спорт имарат къурулгъан. «Труд» деген стадионну янгыртывну уьчюнчю тирети тамамлангъан. Шонда волейболну центры, спортчулар учун къонакъюй къурулгъан. Физкультурагъа ва спортгъа къарайгъан министерликни айрыча тергевюн бакъдыраман: ябушувлардан къайры да, спортну башгъа жураларын да, мисал учун айтгъанда, гьали-гьалилерде ачылгъан фехтование, олай да оьзге оюнларда яшёрюмлерини спорт школаларын оьсдюрмекге гьайлы янашмагъа тюше.

Гьюрметли депутатлар!

Россияны Президенти Владимир Путинни указы булан 2017-нчи йыл Айлана якъны къоруп сакълавну йылы гьисапда билдирилген. Бугюнлеге ерли биз шо йылны шатлыкъны шартларында ачылывун оьтгердик, артгъа салмай яшавгъа чыгъармагъа тюшеген чараланы тасдыкъ этдик, айлана якъны къоруп сакълавгъа айрыча тергев бакъдырагъан заводланы бирисин пайдаландырывгъа бердик. Айлана якъны къоруп сакълав ва якълав лап агьамиятлы масъала болуп токътай. Айлана якъны къоруп сакълавну масъалаларын чечмек учун Россия Федерацияда 194 миллиард манат гёрсетилген. Федерал оьлчевде къабул этилген программаланы яшавгъа чыгъарывда жагьлы кюйде ортакъчылыкъ этмеге, айлана якъны къоруп сакълав тармакъда белгиленген умуми пачалыкъ чараланы гьар юртгъа етишдирмеге тарыкъ.

2017-нчи йылны биз Каспий денгизни ва Дагъыстанны оьзге сув байлыкъларыны йылы гьисапда да билдиргенбиз. Табии байлыкъланы ва экологияны министерлиги (Н. А. Къарачаев) экология гьалны яхшылашдырмакъ учун кёп иш эте. Экология гьалын яхшылашдырмакъ ва республиканы денгиз бойларына туристлени иштагьландырмакъ учун Каспий денгизге тёгюлеген сувланы асувлу кюйде тазалавну юрютмеге тюше. Дагъыстан Республиканы Гьукуматы Россияны къурулушлагъа къарайгъан министерлиги булан бирче Каспийскиге ерли 16 чакъырым узунлугъу булангъы туннель къайдада къурулагъан нас сувланы тазалайгъан имаратны къурулушун тамамламагъа тарыкъ.

Гьюрметли дагъыстанлылар!

Ерли гьакимлик къурумлар айрыча гьар адамгъа ювукъ гьакимликни ва ёлбашчылыкъ этивню асувлу къайдасы гьисаплана. Ерли гьакимлик къурумларыны асувлу чалышывундан кёбюсю гьалда адамлар гьакимлик къурумланы умуми кюйде къабул этегени гьасил бола. Гетген 2016-нчы йыл Тавланы йылы гьисапда билдирилген эди. Биз Тавланы форумун оьтгердик. «Россия Федерацияны тав территориялары гьакъдагъы» федерал законуну проектини уьстюнде ишленди ва таклиф этилди.

Бизин сиптелер уьлкени ёлбашчыларыны ягъындан да якълав таба. Россияны Президентини «май айда къол салынгъан» указларына асасланып, шагьарларда ва районларда МФЦ-лени къурув республикада яшавгъа чыгъарылгъан уьстюнлю проектлени бириси гьисаплана. Республика МФЦ-ни (Осман Хасболатов) мекенли иш юрютегенлигини яхшылыгъындан халкъны «бир терезеден таба» пачалыкъ ва муниципал къуллукъларын кютювню республика дёрт керенге артдыргъан. Шо къуллукъланы кютювню оьлчевюн 70 процентге ерли етишдирмеге тюше.

Пачалыкъ ва муниципал къурумларыны ёлбашчылыкъ этеген къайдаларыны асувлугъун артдырмакъ, оьр сан янлы кюйде гьалиги шартлагъа жавап береген ёлбашчы къуллукъчуланы гьазирлемек инг аслу масъалаларындан гьисаплана. Сёзню эркинлиги демократияны кюрчюсю болуп токътай. Биз сёзню эркинлигин болдурмакъ учун къолубуздан гелеген бары да гьаракатны этебиз. Республикада оьзюню пикрусун айтгъан, этген танкъыты учун бирев де гьызарланмай. Тек къылыкъ ва законлар булан токъташдырылгъан дазулардан чыгъагъанлар да ёлугъа.

Биз журналистлени, маданиятны ва инчесаниятны къуллукъчуларыны чалышывуна уллу гьюрмет булан янашабыз. Оланы кёплери Дагъыстанны пачалыкъ ва маданият къурулушуна шайлы къошум этип геле. Шолай болмагъа да тарыкъ. Шону булан бирге бизде, йыллар боюнда бир де уялмайгъан кюйде, гьар тюрлю жинаятчылагъа, уручулагъа ва экстремистлеге ярамакъны къастын этеген маълумат къураллар да бар.

Пачалыкъ маълумат къураллар буса, гьар заман болмаса да, асувлу кюйде ишлей. Дёрт йылны узагъында биз топлагъан сынав рес­публикадагъы гьалны яхшы янгъа багъып алышдырмагъа болагъаныбызны исбатлай.

Дагъыстандагъы гьаллар баргъан сайын яхшылаша. Дагъыстанлылар оьзлени уллу уьлкени ватандашлары йимик гьис этмеге башлагъан. Шо буса дёрт йыл негьакъ яшамагъаныбызны исбатлай. Дагъыстанны, уьлкени гележеги учун биз кёп иш этгенбиз. Тек Дагъыстанда гьакимликни, олай да жамиятны янгыртывну ва тазалавну узатмакъ учун гележекде де биз кёп иш этмеге герекбиз! Дагъыстанны къысматы, бизин ортакъ Ватаныбызны къысматы гьарибизге оьзюбюзню пайдабыздан, менлигибизден алдын гёрегенибизге гьакъ юрекден инанаман. Биз оьзюбюзню бир халкъ, Россияны кёп миллетли халкъыны, россиялы миллетни бир пайы гьис этсек, оьрлюклеге етишмеге болажакъбыз. Кёп савболугъуз!

(Къысгъартылып бериле).

***

Дагъыстанны Башчысыны Чакъы­рыв кагъызына

ДР-ни Гьукуматыны Председатели А.Гьамитовну сесленивю

Февраль айны 6-сында Дагъыстанны Башчысы Рамазан Абдулатипов гьар йыллыкъ Чакъырыв кагъызында республиканы агьамиятлы пачалыкъ политика гьалын суратлап аян этди.

ДР-ни Башчысыны Чакъырыв кагъызына биринчилей сеслене туруп ДР-ни Гьукуматыны Председатели А.Гьамитов:

– Чакъырыв кагъыз артдагъы бир нече йылны боюнда, шону ичинде 2016-нчы йылдагъы да бизин чалышывубузну натижаларын чыгъара. Биз бойнубузгъа алгъан бары да масъалаланы аслу гьалда кютдюк. Бу Чакъырыв кагъызда берилеген талаплагъа да шолай янашажакъбыз. О Кагъызда айтылгъан масъалаланы кёплери республиканы оьсювюню проектине гирген. Ондан къайры да, шо таклифлени этилме герек болжалы ва яшавгъа чыгъарма борчлу адамлары гёрсетилген.

Дагъыстанны Башчысы республикада яшайгъан адамланы масъалалары не даражада чечилегенликге тергев бере. Шо саялы республиканы ёлбашчылары, ишни яшавгъа чыгъарагъан муниципал къурумлар, территория федерал къурумлар этеген ишлени натижалары гьар ватандашгъа етишме тарыкъ. Шо – Рамазан Гьажимуратович алдыбызгъа салагъан аслу масъалаланы бириси. Чиновниклени иши халкъгъа ачыкъ ва англашылагъан кюйде болма тарыкъ.

Россияны Игити Магьаммат Нюрбагьандовну: «Ишлегиз, къурдашларым», – деген сёзлери янгыз полицейскийлеге тюгюл, менден башлап, гьар адамгъа етишме герек. Шо сёзлени маънасы гьар чиновникге етишсе, бугюнден эсе эки керен артыкъ ишлеме болажакъбыз, – деди министрлер кабинетини башчысы.