Пайдалы мердешлени узатажакъгъа умут бар



     Бугюнлерде, оьсювню, янгы маданиятланы, къаравланы лап оьрчюкген заманында, яшёрюмлер башгъа культураланы къолламагъа, олагъа уьйренчик болуп къалма имканлыкъ бар заманында, оьз маданиятыбызны, мердешлерибизни, къылыкъларыбызны сакълама, оланы гьар гюн дегенлей унутулмайгъан кюйде яш нас­лугъа етишдирме герекбиз.

        Оьрде эсгерилген мурат булан айрокъда артдагъы йылланы ичинде оьз маданиятыбызгъа берилеген тергев гючленгени сююндюре. Оьтген йылны узагъында республикабызда Маданиятны йылы оьтгерилегенге байлавлу болуп да инчесаниятчылыкъны, усталыкъны, мердешли халкъ маданиятны, китапхана ва музей къуллукъну якълавну ва оьсдюрювню, дагъыстан халкъланы маданият варислигин сакълавда кёп иш этилди.

      Бизин республикабызда оьтгерилген «Гьалиги шартлардагъы регион политикада маданият ва экономика» деген Бютюнроссия маданият-инвестиция форуму агьамиятлы ва гёрмекли агьвалат болду. Шолай да, 2014-нчю йылда бизин респуб­ликаны Россияны ва савлай дюньяны маданият яшавуна къошулгъанлыгъы да маданият тармакъда бирлешип чалышма имканлыкъ яратды. Бизин маданият коллективлерибиз де тыш пачалыкъланы маданият чараларында ортакъчылыкъ этди. Бизин маданиятыбызны тыш уьлкелени халкъларына танытды.

        Йылны узагъында кёп санавда халкъара маданият фестиваллар, гёрсетивлер, выс­тавкалар оьтгерилди.

       Дагъыстанны 52 районунда россия халкъларыны мердешли маданият центр­лары ачылды, оланы биналары янгыртылды. Шолай да, маданият объектлер къоллавгъа берилди. 2015-нчи йылда да бу ишлер узатылажагъы гьакъында да айтыла.

       Магьачкъаладагъы Милли китапханада алдагъы жумада оьтгерилген регионара этно выставкада бизин республиканы кёп районларындан россия халкъланы мердешли маданиятыны центрлары ортакъчылыкъ этди. Эсгерилген чара «Дербент на перекрёстке цивилизаций» деген халкъара маданият-тарихи фестивальны айланасында оьтгериле эди.

         Шо да, озокъда, бизин республикада оьтгерилген мердешли маданиятны гёрсетив булан байлавлу агьамиятлы чара эди.

           Этно выставкада Россияны халкъларыны мердешли маданиятыны центрларыны къуллукъчулары халкъ гийимлерибизден башлап, халкъ саниятчылыкъны, усталыкъны ва фольклорубузгъа ерли къаравчуланы таныш этди. Гёрсетилип тургъан бийивлер булан бирче мунда халкъ саниятчылыкъны усталары: бирлери хали согъувдан, башгъалары чорап согъувдан, юн тютювден, агъач усталыкъдан уьлгю дарслар этди.

       Мунда Къарачай-Чергес, Ингушетия, Мычыгъыш республикалардан да оьз­лени маданиятын, халкъ инчесаниятын гёрсетме гелген коллективлер бар эди. Маданиятны ва инчесаниятны Къарачай-Чергес пачалыкъ институтну студентлери оьзлени халкъларыны саниятчылыгъын унутулма къоймай уьйренегенине выставкагъа гелтирген экспонатлар шагьатлыкъ эте эди. Мунда агъачдан, юнден, териден, керамикадан этилген гьар тюрлю алатлар, савутлар милли мердешли маданиятны байлыгъын ачыкъдан гёрсетди. Институтну директору Виталий Огузов эсгерген кюйде, бырынгъы къайдалагъа гёре мунда гёрсетилген экспонатланы студентлер оьз къоллары булан этген.

        Дагъыстанны Хасавюрт, Бабаюрт, Буйнакск, Сулейман-Стальск, Сергокъала, Акъуша, Унцукул, Гьайдакъ, Хив, Дербент, Ботлих ва оьзге районларындан гелген коллективлер халкъ саниятчылыкъны бырынгыдан берли сакълангъан халкъ алатларын, къуралларын, милли гийимлерин, гюмюшден этилген безендиривлени малим этди. Мунда ерли халкъланы ашлары булан сюйген гиши таныш болма, татывуна къарама имканлыкъ бар эди.

      Выставкада Дагъыстанны яратывчу халкъ саниятчылыгъында кёпден берли къолланмай тургъан, мисал учун, гьайдакъ тикме тигив, кийизден этилген маллар, хали ва тастар согъувну уьлгюлери бар эди. Выставка оьтгерилеген майдан алдынгъы ич абзар йимик, ерли халилер, юрт гёрюнюшлер булан безендирилгени, ортакъчыланы милли гийимлери де, гертилей де, бизге Дагъыстанда бизин ата-бабаларыбыз яшагъан девюрге сапар чыкъгъан йимик гьис этме имканлыкъ яратды. Озокъда, Дагъыстанны милли маданияты дагъы да бай.

      Фестивальда Дагъыстан Республиканы Халкъ Жыйыныны Председатели Хизри Шихсайитов, маданият министри Зарема Бутаева, халкъ яратывчулукъну республика уьюню директору Марита Мугьадова ортакъчылыкъ этди ва фестивальны ортакъчыларын къутлады. Марита Мугьадова, оьтгерилеген чараны агьамиятлыгъы­ны гьакъында айта туруп, булай деди:

        –Тюрлю миллетлени маданиятын, мердешлерин, милли инчесаниятын гёрсетмек, таныш болмакъ учун оьтгерилеген чаралар Россияны халкъларыны милли мердешлерин сакълавда ва таныш этивде уллу маънасы бар. Кёп асруланы боюнда Темиркъазыкъ Кавказ халкълар оьзлени тил ва маданият башгъалыкъларына да къарамайлы, хоншулукъда татывлу кюйде яшагъан. Маданият тармакъда бирлешип иш гёрмек – милли аманлыкъны ва халкъланы арасындагъы дослукъну масъалаларын чечивню ёлларыны бириси. Темиркъазыкъ Кавказны халкълары ону яхшы англай. Шо саялы биз бугюн булай чараланы чакъ-чакъда оьтгермекни тийиш­ли гёребиз. Айрокъда булай проектлеге бугюнлерде яшёрюмлер къуршалагъаны дагъы да сююндюре. Неге тюгюл, олар бизин гележегибиз, оланы кёмеклиги ва бизин къастыбыз булан милли маданиятыбыз сонггъу наслулагъа да етишежегине инанабыз.

        4 сагьатны узагъында юрюлген маданият чара, гертилей де, яшёрюмлер учун да къарама гелген башгъа къонакълар, къаравчулар учун къужурлу экенлиги гелген халкъны кёбюнден гёрюне эди. Гертилей де, бу тармакъда этилип турагъан ишлер, гёрюлюп турагъан чаралар милли маданиятны оьсювюне, янгыртывуна уллу къошум деп ташдырып айтмагъа ярай.

        Артдагъы заманларда халкъ милли маданиятына тергев этеген болгъан. Янгыз халкъ яратывчу бирлешивлени арасында болуп къалмайлы, гьар агьлюде милли маданиятыбызны, инчесаниятыбызны гиччи гёрюнюшлерин, алатларын, савутларын сакъласакъ, къолласакъ, гележек наслулар учун да милли маданиятыбызны унутулма къоймай сакълавда уллу кёмек болажакъ. Шо ягъындан алгъанда, мисал учун, табасаранланы адаты, оланы мердешли хали согъув санияты бугюнлеге ерли юртларында мекенли кюйде сакълангъан. Оланы халилерини багьасы да яхшы къыйматлы. Бугюн табасаран миллетни вакилини ожагъына гирсенг, гьарисинде табасаран халини гёрмеге болабыз. Къумукъланы арасында да хали согъув усталыкъ яйыл­гъан болгъанлыгъы гьакъда белгили. Бугюнлерде де Буйнакск районну Оьр Къазаныш юртунда хали согъагъан агьлюлер гьали де бар.

           Озокъда, республика оьлчевде регионара, халкъара фестиваллар, маданият чаралар оьтгерилегени, юртлардагъы коллективлер ортакъчылыкъ этегени нечакъы да яхшы. Тек булай чаралар юртланы маданият къалаларында йылны узагъында мердешли агьвалатлагъа айланып, школаланы охувчуларын да къуршап оьтгерилеген кюйню этсе, дагъы да пайдалы болур эди. Янгы къурулгъан маданият центрлар заманда бир оьтгерилеген чараларда ортакъчылыкъ этсе тюгюл, дагъы иш этмей деп, оьпкелейгенлер де ёлугъа.

       ДР-ни Халкъ Жыйыныны Председатели Хизри Шихсайитов Дагъыстан Республиканы маданият министерлигини гьисап берив жыйынында: «Республикабызда амалгъа гелген мердешли маданиятны центрлары ватандашлар, айрокъда яш наслу бош заманын къужурлу ва пайдалы кюйде оьтгерип болагъан центрлагъа айланма тарыкъ. Яш наслуну бай Дагъыстан маданиятны кёмеклиги булан тарбияламагъа, герти инчесаният булан таныш этмеге герек. Шо заман оланы терс ёлгъа бирев де бакъдырма болмажакъ», – деген эди.

     Гертилей де, милли маданият центрлар ерлерде оьзлени къолундан гелеген пайдалы ишлени узатажакъгъа умут этебиз.



Патимат БЕКЕЕВА.

СУРАТДА: выставкадан гёрюнюш.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля