Дагъыстанны язывчуларыны атындан шаир Нюрьяна Арсланова Тюркияда болгъан
14-нчю августдан 18-нчи август болгъанча Тюркияны тахшагьары Истанбулда яш язывчуланы 1-нчи Евразия форуму оьтгерилген. Онда шаир Нюрьяна Арсланова барып гелди. Редакцияда ону булан лакъыр этебиз.
–Нюрьяна, сен тюрк дюньяны язывчуларыны уллу форумунда болуп гелдинг. Тюрк къардашларыбыз нечик къаршылады, бу уллу агьвалат нечик оьтдю?
–Инг башлап мен «Ёлдаш» газетибизни баш редактору Камил Алиевге де, Язывчуланы союзуну Къумукъ секциясыны ёлбашчысы Шейит-Ханум Алишевагъа да магъа инанып, шулай жаваплы форумгъа йиберме таклиф этгени учун гьакъ юрекден разилигимни билдирме сюемен. Москвадан Истанбулгъа ерли учдукъ. Онда бизин къурум комитетден Алишер Давутогълу бек илиякълы, исси кюйде къаршылады. Оьзлер бизин тезден таныйгъан адамларына йимик янашды. Баргъан гюн ахшам 7-де барыбызны да ахшам ашгъа чакъырды. Бир-бирев булан таныш болдукъ.
Бу форумну сиптечилери язывчуланы Евразия союзуну ёлбашчысы Якъуб Оьмерогълу ва яшёрюмлени, туризмни ишлерине къарайгъан министерликни вакили Ильяс Эрен эди. Аслу чаралар 15-нчи августда башланды. Гелген къонакълар сёз айтды, шиъруларын охуду. Шонда мен де сёйледим…
–Сен нени гьакъында айтдынг?
– Булай уллу ва сыйлы форумда ортакъчылыкъ этмек мени учун уллу даража, дедим. Мунча адамны (56 шаир ва язывчу) кёп сююп къаршылагъаны учун форумну къургъан Якъуб Оьмерогълугъа баракалла билдирдим. Россияны язывчуларыны союзуну члени экенни, эки китабым чыкъгъанны, къумукъ адабиятны вакили экенимни билдирдим. Бизин бирикдире он бешинчи асруну шаири Умму Камал, Истанбулда шиърулары басмадан чыкъгъан классигибиз Йырчы Къазакъ. Тюрк драматург Намык Кемалны пьесалары Къумукъ театрны сагьнасында ойналгъаны. Бизин адабиятларыбызны ахтарып къарасакъ, янгыз тилибиз тюгюл, юрек бирлигибиз барны да гёребиз. Бизин ата-бабаларыбыз рагьмулу, сёзге тюз болгъан, бир-биревге кёмеклешме, ватанны сюйме чакъыргъан. Биз, 21-нчи асруну шаирлери ва язывчулары, оланы насигьатларына амин болма герекбиз. Давлар булан булгъангъан гьалиги дюньяда адамланы юреклерине сабурлукъ салагъан, ругьун гётереген сёзлер етишмей. Шо сёзлени буса биз, шаирлер ва язывчулар, охувчулагъа етишдирме борчлубуз. Ватаныма, миллетиме оьзюмню шиъруларым булан шолай сёзлени етишдирип болгъанмандыр деп мен де умут этемен. Баракалла сизге, тюрк дюньяны вакиллерин жыйып шулай пайдалы, бир-биревню танытагъан, бирикдиреген ёлугъув оьтгергенигиз учун деп, оьзюмню разилигимни билдирдим.
–Аты белгили шаирлер, язывчулар ортакъчылыкъ этдими?
–Этди. 22 пачалыкъдан гелген яш язывчулардан къайры, аты белгилилери де ортакъчылыкъ этди. Форумда къонакъ гьисапда азербайжан адабиятны классиги Анар да бар эди. Тюркияда бек белгили Исмайыл Бозкурт, Рамазан Коркмаз, Али Акбаш бек арив англатывлар берди, бизин булан лакъыр этди. Белгили адабиятчылар-алимлер Мустафа Курт, доктор Гьусейн Озбай, Осман Чевикой бизин булан мастер-класлар оьтгерди, оьзлени сынавун айтды. Мени учун шо ёлугъувлар бек пайдалы болду.
–Форумда бир тюрлю къарарлар яда гёрсетивлер болдуму?
–17-нчи августда форумну жыйынында къарар къабул этди; булай форумну гьар йыл оьтгермек; пагьмулу язывчулагъа, шаирлеге савгъат токъташдырмакъ; форумну тюрк тилде оьтгермек; яш шаирлени, язывчуланы асарларын чыгъармакъ учун, оланы якъламакъ учун, даим иш гёреген къурумну къурмакъ. Жыйылгъанлар бу янгылыкъланы харс уруп къабул этди.
–Дагъыстандан баргъанлар булан ёлукъма тюшмедими?
–Тюшмейми?! Аэропортгъа гелип тюшгендокъ, бизин къаршылайгъан Алишер, сени бирев ахтара, ким экенин де айтмады, дагъы да сёйлеймен деди,–деп мени тамаша этди. Уьйге сёйледим. Бирев де сёйлемеген. Сонг бир гюн мастер класдан сонг кофе ичме чакъырдылар. «Сени бирев ахтара, ону гирме къояйыкъмы?» – деп сорады. «Къоюгъуз», – дедим. Истанбулну къумукъ жамиятыны башын тутгъан Унал Оьзер болуп чыкъды. Таныш болдукъ. Сонг оьзлеге чакъырып, кёп арив къаршылады. Огъар гьакъ юрекден баракалла билдиремен. 150 йыл алда ону ата-бабалары мундан чыкъгъан. Тек Унал къумукъ тамурларын унутмай. Кёп соравлар берди, узакъ заман лакъыр этдик. Телефонларыбызны алдыкъ. Байлавлукъ узатылажакъ. Аслусу – олар Темиравулдан чыкъгъан. Къумукъ халкъгъа гьакъ юрекден салам айт деди.
–Дагъы да кёплер булан таныш болгъансандыр…
–Болдум. Айрокъда Къазахстандан, Къыргъызстандан, Уьзбекистандан, Азербайжандан гелген язывчулар, шаирлер булан таныш болдум, байлавлукъ юрютебиз телефон булан. Таржума этме шиъруларынгны йибер деп яза. Сонг да, Чувашия, Къырым, Татарстан, Башкъыртстан, Балкъариядан гелгенлер булан, тюрк шаирлер булан дос аралыкълар тутдукъ. Телефондан таба байлавлукъ юрютебиз. Истанбулну сав дюньягъа белгили ерлеринде де болдукъ. «Султан Агьмат» деген тарихи районунда, «Ая-София» межитде, «Къыз-Кулеси» деген къалада, Босфорда теплоход булан экскурсия этдик. Унутулмас сапар, ёлугъувлар. Бирдагъы да баракалла магъа онда барма имканлыкъ бергенлеге.
–Гьали буса сагъа яратывчулукъ булан машгъул болмакъ къала…
–Герти, кёп пайдалы пикрулар, ойлар берди форум. Ону къургъанлагъа да гьакъ юрекден разилигимни билдиремен.
Суратда: Нюрьяна АРСЛАНОВА
Якъуб Оьмерогълу булан.
