Алда къурчакъ театр У.Буйнакскийни атындагъы орамда ерлешген эди. Башлапгъы класларда охуйгъанда мен онда кёп бара эдим. Арадан 40 йыллардан да артыкъ заман гетсе де, бир-бир спектакллер гьали де эсимде къалгъан.
Мен баргъан гюн театрда «Гиччи Албаслы» деген пьеса юрюле эди. Мени бек тамашагъа къалдыргъан, оьтесиз сююндюрме де сююндюрген, гёнгюмню де ачгъан сагьнада ойналагъан ёммакъ тюгюл эди, шо сагьнагъа тикленип, авзуларын да ачып, гиччи юмурукъларын да къысып къарайгъан залда олтургъан яшлар эди. Театрны олар йимик дагъы инамлы къаравчусу болмас. Не яхшыдыр гиччипавлар учун салынагъан пьесалар бир де пашманлыкъ булан битмей, оларда тюзлюк ва адиллик даим уьст болуп чыгъа.
Театрдан чыкъгъан сонг, бизин къумукъ ёммакъланы эсге алма къарайман. Биринчи эсиме гелген–«Таш улан». Сонг «Сёнмейген отлар», «Кюлбай батыр», «Сувну бийлеген Аждагьаны хабары», «Къыркъ агъа-ини»…Шоланы гьарисине гёре нечик тизив спектакллер салып болажакъ эди?! Оьзлени милли къурчакъ театрлары бар халкълагъа нечик сукъланмай боласан?
Бютюн Россияны алгъанда, озокъда, биринчилерден болуп Татарстанны «Экият» деген милли къурчакъ театрын эсгерме тюшедир.Бу йыл макъталгъан театр оьзюню 80 йыллыгъын белгилей. Оланы репертуарында да халкъ яратывчулугъуну хазнасындан алынгъан хабарлагъа, ёммакълагъа гёре салынгъан спектакллер аслу ерни тута. «Суванасы», «Хамур батыр» ва оьзгелери театр къурулгъандан берли сагьнадан таймай. Республиканы гьакимияты ва мадарлы адамлары къурчакъ театрын бек якълайлар ва кёмек этелер.
Озокъда, бизде, пачалыкъ къуршалып, девлетли адамларыбыз гьайын этип, ювукъ арада къумукъ къурчакъ театр къурулажакъ дегенге инанма къыйын. Тек къыйын, бажарылмай деп, умутсузлукъгъа дёнюп, къол силлеп къойма да герекмейдир. Театр къурулмаса да, Къумукъ ва республикадагъы оьзге музыкалы-драма театрланы артистлерин къуршап, Дагъыстан къурчакъ театрны кюрчюсюнде ва оланы сагьнасында йылда бир-эки сама милли тиллерде пьесалар салма неге ярамай?
Дагъы болмагъанда, гиччирек къурчакъ театрны, кёп харж да чыгъармай, районну, юртну, гьатта школаны оьлчевюнде амалгъа гелтирмеге бола. Къурчакъ театр учун сагьнаны къурулагъан кююн, къурчакъланы этеген къайдасын уьйретеген китаплар толуп тура. Школада охуйгъан яшланы да къуршап, загьмат дарсларда шоланы этмеге бир зат да тюгюл. Янгыз иштагьлыкъ ва гьаракат тарыкъ.
Бир вакъти Дагъыстанда Совет Союзну заманында чыгъарылгъан лап да айтылгъан 5 мультфильм милли тиллеге гёчюрюлген эди. Шолагъа яшлар булан бирге уллулар да сююнюп къарай эди. Биз гиччиден берли оьзюн телевизордан таба танып гелген Винни-Пух бирден тап-таза къумукъча сёйлеме ва йырлама башлагъан эди:
«Винни-Пухну яшаву шат дюньяда,
Шат экенге йырлай йырын гьаманда.
Аврумажакъ, азмажакъ о,
Ашап турса баса-бас…»
Амма шо таржума гьаракат, неге буса да, тез сёнюп де къалды. Шону башына алып юрюген белгили продюссер Шуми Шабатаев айтагъан кюйде, бир мультфильмни оьзге тилге жанлы тавуш булан таржума этмек учун, азында, 1,5 миллион манат акъча гете. Озокъда, аз акъча тюгюл. Тек эл-махлукъгъа бир затны англама тюшедир – оьсюп гелеген яш наслу ана тиллерине уьйренсин учун, харж да чыгъармай, къуру къычырыкълы сёзлер булан иштагьландырып болажакъбыз деген умут– бош умут. Этсе болар давалар деп айта гелген гьакъыллы ата-бабаларыбыз. Шону да унутмайыкъ.
