Магьаммат КЪАДЫРОВ
Къуйрукъсуз
Гамиш айта итге бир гюн: «Алабай,
Гече-гюндюз гёзюнг ачып къарамай,
Ишден къайтып геле буса есибиз,
Гьаплап неге къайнатасан эсибиз?
Бёрю гирди–къуйрукъ къысып болдунг ёкъ,
Уру гирди–сес чыгъардынг гетгендокъ.
Танып битмей гьаплаймысан есингни,
Не пайдасы бар сени бош сесингни?»
«Гьап-гьап-гьей, – дей кюлемсиреп Алабай, –
Чакъырымдан гёзюм ачып къарамай,
Мен есимни ийисинден билемен,
Сакъ къулакъ деп ат къазанма сюемен».
Гамиш айта: «Оьзюнг оьрлюк сюесен,
Гьам кёп ерде иш аз бола, билесен.
Есинг англар, шулай кютсенг ишлеринг,
Жижей узакъ чайнамажакъ тишлеринг».
Къуйругъу къысгъа дейлер ялгъанны.
Оьмюрю аз огъар юрек салгъанны.
Башчыны буйругъу
Къыш ортада силосу да уьзюлюп,
Битгенде бар саламы ва къувугъу,
Къар яварын билгенде, чакъ бузулуп,
Башчысына етип геле ювугъу:
–Башчым, башчым, силос битген тезденокъ,
Айт, сен айтгъан чараны биз гёрейик,
Къарапайлар чарнай, чакъдан пайда ёкъ,
Къар да явса, туваргъа не берейик?
Ишни тергеп болмас учун авара,
Фермасына машин булан бир барып,
Ювугъун ол кансаралдан чыгъара,
Къатты кюйде огъар булай буварып:
«Къарапайлар чарнаса, чакъ бузула,
Чарнамагъа къоймагъыз гьеч бирин де,
Май ай етип, гёк гелгенче ерлеге,
Ёлукъгъанын йыкъма герек еринде».
Къарапайлар тургъан булан чарнамай,
Къалармыкен чакъ бузулмай, къар явмай?!
Къара мишик
–Къара мишик, мен тамаша боламан,
Яшавунгда сен этеген ишинге:
Ёлун къыркъып, балагь салып къоясан,
Сагъа бир де «сен» демеген гишиге.
Башгъалагъа гьар гёрген аш узата,
Сагъа буса гёрген-гёрген таш ата!
Не бола сен ашап гьалал ашынгны,
Таш холадан сакълап турсанг башынгны?!
–Дюр, акъ мишик, мен тап шолай этемен,
Яман хыял, яман ою бар гиши
Бара буса, ёлун къыркъып оьтемен,
Не этсе де тюзелмесин деп иши.
– Не бола сен ашап гьалал ашынгны,
Таш-холадан сакълап турсанг башынгны?!
Сагъа пайда ёкъ ишге гюч саласан,
Гьеч ёкъ ерден башынга дав аласан…
Башгъалагъа этегенде яманын
Абзарына гирип бёрю Агьматны,
Къоюн элтген ахшам арив айланып,
Бир хоншусу гёре туруп о затны,
«Лап яхшы», – деп къойгъан кюлеп, къуванып.
Уьч гюнден сонг тап шо бёрю оьзюню,
Бирин элтген, оьлтюрюп беш гьайванын.
Шолай бола сен яшынып токътасанг,
Башгъалагъа этегенде яманын.
Яман гелип сагъа зарал этмесин,
Хоншуларынг сакъла, сагъа етмесин.
Тапшурмам ва танышым
Тапшурмамны охугъан бир танышым:
–Сен..сен..сен!–деп башлады бек къарышып, –
«Кулайым», – деп англат кимни алгъансан,
Мысгъыл этип орталыкъгъа салгъансан?
Халкълар магъа гьаман: «Кулай», – деп тура.
Мени атым айтып ону чакъыра.
Мен болмайман энни ёлдан оьтмеге.
Бир кюй англат, мен герекмен нетмеге?
Танышымны талчыкъмагъын сюймедим,
Буса да мен булай айтып кюледим:
–Сюймей бусанг, къулум, олай илыкъны,
Шо сендеги тайдыр гьайван къылыкъны!
*
Гьакъыллы дуалар, гьайкеллер кёп бар,
Адамны аврувдан, балагьдан сакълай.
Шаирден, мухбирден кёп пайда табар,
Уьч гюн шу масалны охугъан ялкъмай.
