Бюлбюл тавушлу йыравубуз


Исбат Баталбекованы 95 йыллыгъына




Исбат Баталбекованы бюлбюлдей инче тавушуна тынг­лагъан адам йырлап битгенче о тавушдан айрылма болмай эди. Исбайы къаркъаралы, бийик, къара чачлы бу гёзел къызны йырлавуна нечесе минглер булан адамлар тынглагъан, огъар разилигин билдирген.


Исбат Баталбекова Магьачкъаладагъы къумач согъагъан фабрикни ишчилерини агьлюсюнде 1922-нчи йылны 20-нчы сентябринде тувгъан.  Ол гиччиден берли йыргъа гьасирет болуп оьсе. Касбу танглап, Буйнакскидеги педагогика училищеге охума тюше. Ону битдирген сонг йыргъа, макъамгъа гьасиретлик жагьил къызны радиокомитетге гелтире. Мунда ол комитетни хорунда йырлама да йырлай.


Йыргъа пагьмусу бар жагьил къызны Азербайжандагъы пачалыкъ консерваториягъа охума бакъдыра. Мунда охуй туруп, Исбат Баталбекова Азербайжанны опера ва балет пачалыкъ теат­рында ишлей. У.Гьажибековну «Кер-оглы», Бадалбейлини «Низами», Гунону «Фауст» деген арияларын йырлай ва тынглавчуланы янындан разилик къазана.


1950-нчи йылны октябр айында Москвада Дагъыстанны адабиятыны ва инчесаниятыны ахшамы юрюле. «Бюлбюлюм мени» деген къумукъ халкъ йыры йырланажакъ деп билдириле. Сагьнагъа Дагъыстан филармонияны яш солисткасы Исбат Баталбекова чыгъа. Ону инче тавушу,  язбашны йылы ели сыйпайгъандай чалынагъан таъсирли макъам къаравчуланы юреклерине синге. Йырны ахырында гючлю харс урувлар булан къаравчулар оьзлени разилигин билдире. Москвалылар дагъы да, дагъы да Исбатны йырлама чакъы­ра. Шо да Исбатны биринчи уллу уьстюнлюгю болуп токътай. Уллу уьлкени тахшагьарыны къаравчулары ону пагьмулу йырав гьисапда къабул гёргени Исбатгъа оьзюне де бек таъсир эте. Ол ругьлана, янгы-янгы йырлагъа гёнгю ачыла.


Ону уланы, экономика илмуланы доктору, профессор Халит Баширов анасыны гьакъында булай эсгере: «Анабыз янгыз загьмат ва оьзюнг оьзюнгню билимингни артдырыв натижа бере дей эди. Не кёмек этип бола буса да ят адамлагъа да кёмек этип юрюдю. Авруйгъанда да ишин ташламады, педагогика институтда, музыка училищеде вокал дарсланы юрютюп турду. Ону сёзюне, пикрусуна коллектив тынглай эди. Зальмина ва Мурат Абуевлер даим ону булан гьакълашып иш гёре эдилер».


Россияны инчесаниятыны ат къазангъан чалышывчусу, Исбат Баталбековагъа къардаш бола­гъан Хан Баширов булай эсгере: «Ол Дагъыстанны Оьр Советини депутаты болгъанны кёплер билмей эди. Шо заманда оьзюне айры уьй алма да бола эди. Тек Исбат оьзю учун бир заманда да бир зат да тилемеген. Депутат гьисапда буса кёплеге кёмек этген. Къарт болгъан эр-къатынны уьюню тамы бузулуп, Исбатдан кёмек излей гелдилер. Ол гьар тюрлю кабинетлеге чаба туруп, олагъа кёмек этди. Къартлар огъар баракалла береген кюйню гёрме тарыкъ эди.


Музыкагъа, макъамлагъа амракълыгъымны гёрюп, ол ата-анама мени музыка школагъа йибермекни таклиф этген. 1962-нчи йыл мен шо школагъа охума да тюшдюм. О заман мени атам дагъыстан йырланы ва бийивлени ансамблини директору эди. С.Стальскийни орамындагъы бизин уьйде белгили адамлар кёп бола эди. Тихон Хренников, Анатолий Новиков, Вано Мурадели, Готфрид Гьасанов, Татам Муратов, Бурлият Ибрагьимова, Артём Аванесов ва кёп оьзгелер бизде ахшамлар жыйыла эди. Исбат чы, озокъда, таймай бола эди. Къумукъ йырланы да бизин уьйде кёп керенлер йырлагъан. Ол къардашым экенге мен оьк­теммен».


Дагъыстанны халкъ артисткасы Лилия Этигон 22 йылны узагъында Исбатны ювукъ къурдашы ва концертмейстери болуп тургъан.


«Давдан сонггъу заман бир гезик Новороссийск шагьарда концерт бердик, – деп эсге ала Лилия.–Концерт битген сонг бир матрос Исбатгъа: «Сизин атыгъыз нени англата?» – деп сорав берди. Кёп де ойлашмай, ол: «Истребительный батальон», – деп жавап берди. Ону шолай жавабын матрослар гючлю харс урувлар булан къаршылады».


Исбат Гьайдарбековнаны халкъына этген къуллугъу гьакимиятны янындан да тергевсюз къалмагъан. Ол РСФСР-ни ва Дагъыстанны халкъ артисткасы, Загьмат Къызыл Байракъ орден ва кёп тюрлю грамоталар булан савгъатлангъан. Ону атын даимлешдирмек учун Магьачкъалада У.Буйнакскийни атындагъы орамны 6-нчы номерли уьюне эсделик белги салынгъан.


Яш наслугъа Исбатны бюлбюл тавушун эшитме насип болмагъан. Тек ол йырлагъан йырлар дагъыстан радиода, телевидениеде сакълангъан. Олагъа тынглап ругьлангъанланы кёплери гьали де сав. Олар сав чакъы, Исбат Баталбекованы пагьмусу наслудан-наслугъа бериле гележек, халкъыбызны эсинде туражакъ.


 

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля