Иши де асил, оьзю де


яда Уясында не гёрсе…

 


Оьзю юрютеген касбугъа бек гьасирет болуп гьакъ юрекден берилген буса, адамгъа огъар тюшюнмек учун узакъ йыллар тарыкъ тюгюлдюр. Айтагъаным, танглагъан касбусуну лап инче ерлерине етгинчеге уьйретмекни къас­тын болдурагъан жагьиллер де оьзлени бажарывлугъу булан ким де сукъланардай оьрлюклеге етише. Оьзлеге тапшурулгъан касбу борчларын кютювге гиришгенли айтардай кёп болмаса да, сынавлу ишдашларындан къалышмайлы, бир-бир гезиклерде олардан алгъа да чыгъа. Шолай жигерлиги, билими булан бир тюрлю оьр­люклеге етишмеге болгъан, оьзлеге борч этип алгъан ишин туварып къоймайгъан яш муаллимлени де ишде оьр даражалагъа етген касбучулагъа тенг этмеге ярай.



Шо гьакъда мен Къарабудагъгентдеги гимназияда ингилис тилден дарс береген муаллим Бурлият Гьажиеваны гёз алгъа тутуп айтаман. Неге тюгюл, ол оьмюр чагъына гёре яш адам болса да, оьзюню ишинден сююнюп де, къуванып да билеген, аз заманны ичинде яшланы да, оьзюню айланасында чалышагъанланы арасында да абур къазангъан касбучу.



Ол оьрде эсгерилген охув ожакъда муаллим гьисапда иш башлагъан биринчи гюнлеринден тутуп да, гьаракат этип, бажарывлу кюйде чалыша. Агьлюде алгъан тарбиясына амин кюйде къалып, яшавда да шо мердешлени кютмеге къастын болдуруп, гележегин белгилей. Мен шолай айтагъаным да негьакъ тюгюл. Къарабудагъгентдеги гимназияда кёп йылланы узагъында ким де сукъланардай ингилис тил дарсланы юрютеген анасы Патиматзагьра Гьажиеваны таъсиринден Бурлиятны юреги гиччиден тутуп муаллимини касбусуна авуп оьсген. Дейгеним, оьзю яшав боюнда юрютежек касбуну токъташдыра туруп, ол анасыны ёлун танглагъан.



– Мен тезден берли де англагъаным йимик, бирев де муаллим болуп тувмай. Герти муаллим болмакъ учун кёп йылланы боюнда къаныгъывлу кюйде чалышмагъа тарыкъ. Оьзюме дарс берген, олай да мени анам йимик яратывчулукъ ёлда чалыша­гъан, ял тапмайлы оьз ишине жаваплы янашагъан муаллимге гьар заманда да гьюрмет этилине. Шо саялы да мен 2014-нчю йылда Дагъыстан пачалыкъ университетини тыш уьлкелени тиллерин уьйретеген факультетин лап яхшы къыйматлар булан тамамлап, оьзюм битдирген охув ожакъда иш башлагъаныма бир де гьёкюнмеймен. Айтагъаным, мен муаллим касбуну юрютегенли дёрт йыл тюгюл болмай. Ойлашып къарагъанда, шо кёп заман болмаса да, мени учун шо йыллар сыралы болду, оьзюм танглагъан касбугъа бакъгъан якъда инамлыгъымны артдырды деп айтмагъа боламан. Бугюнлерде кёп йылланы уза­гъында топлангъан муаллимлени сынавун да уьйренемен. Шондан гьасил чыгъарып, яшлагъа билим беривню камиллешдиривню къайдаларын ахтараман,– дей мени булан юрютеген лакъырыны барышында ол, касбусун не ёлда танглагъаны гьакъда айта туруп.



Гьар къачан да оьзюню агьамиятлыгъын бир де тас этмейген инг герекли муаллимни касбусун юрютегенлени къылыкъ битимине не йимик хасиятлар хас болмагъа тюшегени гьакъда сорагъанда да, ол кёп ойлашып турмайлы:



– Мен ойлашагъан кюйде, муаллимни касбусун танглагъан гьар кимге де бир башлап рагьмулу болмагъа тарыкъ. Неге тюгюл, ата-ана олагъа яшавда тенгин тапмагъа да къыйын байлыгъын – авлетлерин инана. Шолай болгъандан сонг, олар охув ожакъдан янгыз терен билимлеге ес болгъандан къайры да, оланы къылыкъ-хасият битимине абур-сый этивню, къайсы буса да бир саниятгъа тюшюнюп, жаваплыкъны гьис этип гьаракатын болдурувну сырларына уьйренип чыгъажагъын къаравуллай. Шону булан бирге, яшлардан билимни де, низамны да талап этмек муаллимни аслу борчу гьисаплана. Мен де иш уьстде анам береген насигьатлардан баш алып, артыкъ талап да этмейли, эркинине де къоймайлы, ортасын табып, яшланы сююп, оьзюмню де сюйдюрюп, оьзюм юрютеген дарслагъа иштагьландырып ишлемекни къастын болдураман. Неге тюгюл, муаллим касбусуна немкъорай янаша буса, шону яшлар бек тез гьис эте, уллулар айтгъынчагъа да оьзлер де англай. Олар юрютеген дарслагъа да айтардай тергевлю де болмай.



Нечик алай да, бугюнлерде оьз борч­ларына къаны-жаны булан янашмайгъан муаллимге школада ишлемеге ярамай. Неге тюгюл де, яш наслуну къысматы янгыз оьзлени яда ата-анасыны къолунда болуп къалмай. О бизин, муаллимлени къолунда да дюр. Дейгеним, бизден де уллу жаваплыкъны талап эте. Муаллим оьзюню алдында охуйгъан яшланы гележегин гёз алгъа тутуп, оланы гьар гюнлюк гьайында турмагъа тарыкъ. Дагъы ёгъесе огъар муаллим деген сыйлы ат гьалал болуп да битмес, – деп жаваплана.



– Оьзюм де умут этегенде йимик, къызым Бурлият – гьали мени иш ёлдашым. Ону булан ортакъ касбубузгъа байлавлу бугюнлерде тенге-тенг лакъыр этемен, – дей туруп, ону анасы Патиматзагьра Гьажиева да оьз гезигинде къызы муаллимни касбусун танглап юрютегенине рази къалагъаны гьакъда яшырмайлы айта. Узакъ йылланы боюнда топлангъан сынавун гьисапгъа алып, огъар береген насигьатларын эсге алып, сёзюн булай узата: – Оьзюню кабусун сюегенлиги, яшлагъа бакъгъан якъдагъы сюювю, иш ёлдашларына бакъгъан якъдагъы илиякълыгъы муаллим учун инг башлап иш ёлдашларыны, охувчуларыны, оланы ата-анасыны алдында абур-сый къазанывгъа элтегенин къызыма гьар гезик де ташдырып айтаман. Сонг да, яшлар сени сюйсюн учун, оланы да сюймеге, анг­ламагъа, оланы юреклерине ёл тапмагъа тюшегени гьакъда эсгеремен.



Яшдан берли гьасирет болгъан касбусун юрюте туруп, Бурлият анасыны насигьатларына амин къалып, бугюнлерде ишинде янгылыкъ излейгенден къайры да, къасткъылып дарс берив къайдаларын камиллешдирегени гьакъда айтмагъа бажарыла. Заманны талапларына жавап береген кюйде тармакъда арагъа чыкъгъан янгы къайдаларын да къоллай. Шо якъдан алгъанда, компьютерни, интерактив досканы ва оьзге техника къуралланы имканлыкъларындан пайдалана. Тыш уьлкелени тиллеринден дарс беривчюлени гьакълашыв генгешлеринде билим беривню пачалыкъ федерал гесимлерин яшавгъа чыгъарывну шартларында ингилис тилни уьйренивню масъалалаларына багъышланып этилеген ону билдиривлери маъналы болуп чыгъа. Ол оьзю де муаллим гьисапда министерликни, оьр охув ожакъланы, олай да илму институтланы сиптечилиги булан оьтгерилеген гьар тюрлю къаравларда иш сынавун малим этивге агьамият берип геле. Мисал учун айтгъанда, ол 2014-нчю ва 2016-нчы йылларда «Гьалиги девюрде билим беривню оьсдюрювню масъалалары» деген халкъара илму-сынав конференцияда, муаллимлик сиптелени бютюнроссия фес­тивалында, олай да 2017-нчи йылда тыш уьлкелени тиллеринден дарс беривчюлерини касбу бажарывлугъуну республика фестивалында ортакъчылыгъын болдургъан. Шондан къайры да, «Копилка уроков», «Инфоурок», «Конспекты уроков РФ» деген интернет сайтларда Бурлият онгаргъан дарслар ерлешдирилген.



Оьзюню дарсларда ва класдан тышда юрюлеген гьаракатларында да ол охувчу яшланы яратывчулукъ гьислерин уятывгъа айрыча тергевлю янаша. Ингилис тилде язагъан шаирлени ва язывчуланы яратывчулугъун уьйренивге агьамият берип геле. Чинкдеси, оьзюню алдына гелген яшланы ингилис тилде охумагъа, язмагъа уьйретегенден къайры да, дарсны вакътисинде гьар тапшурувну кютегенде, охувчуланы ойлашдырагъан, оьзбашына гьасиллер чыгъарагъан къайдаланы къоллай. Бютюн ишин айрыча гьар охувчуну билимин, бажарывлугъун гьисапгъа алып, жанлы кюйде юрюте.



Ол гёз алгъа тутулгъан программа булан дазуланып, дарсланы бир оьлчевге салмай, оланы яшав булан, тарих булан, маданият, инчесаният булан байлавлу эте. Охувчуларыны билим топлавда оьзбашына иш гёрмеге, оьз ойларын, оьз пикруларын ачыкъ этип айтмагъа, бирлешип гьаракатгъа къуршалмагъа уьйрете. Шо саялы болмагъа ярай, ону алдында охуп чыгъагъанлар барысы да бир йимик мекенли билимлеге ес болалар, оьзлени билимлерин къоллап да бажаралар.



Йылдан-йылгъа Бурлият Гьажиеваны охувчуларыны билимлерини сан яны да оьр даражада экени эс этиле. Ону алдында билимлеге ес болгъанлар ингилис тилден юрюлеген олимпиадаларда, конкурсларда, оьзге къаравларда алдынлы ерлени ала­гъанлыгъы да шону герти кюйде исбатлай. Инг алда мен оьзюню гьаракаты гьакъында айтагъан муаллим охувчуланы къысматын гёз алгъа тутуп иш гёрегенине, гьар охувчугъа оьзтёрече янашагъанына, оланы охувгъа амракъ этмек, дарсгъа гьаваслы­гъын артдырмакъ учун гьар тюрлю асувлу къайдаланы къоллайгъанына шагьатлыкъ эте.



Бурлият Гьажиева шолар булан да дазуланып къалмай. Бу йыл ону касбу яшавунда бирдагъы бир сююнч­лю агьвалат болгъанын эсгермей къойсам да тюз болмас. Ачыкълашдырып айтгъанда, ону гьар гюнлюк жанлы гьаракатына «Юрт школаны инг яхшы муаллими–2018» деген бютюнроссия къаравуну рес­публика тиретинде оьр къыймат берилди.



– Юрт школаны умуми оьсювюн болдурув» деген агьамиятлы проектни яшавгъа чыгъарывну оьлчевюнде шу ёрукъдагъы къарав бизин республикада биринчилей болуп оьтгерилди, – дей Бурлият, муаллимлени шо касбу къаравуну шартлары гьа­къда хабарлай туруп. – Лап башлап, – деп, ол оьзюню сёзюн узата, – бизин республиканы гьар тюрлю юртларында иш гёреген охув ожакъларда чалышагъан 30 муаллим оьзлени кёп йылланы узагъында топлагъан сынавун малим этеген, аянлашдырагъан маълуматланы къаравну ортакъчыларына таклиф этген эдилер. Шоланы барысын да гёзден гечирген сонг,янгыз 8 муаллимге, шоланы арасында магъа да къаравну финал тиретинде ортакъчылыкъ этмеге имканлыкъ берилди. Биз барыбыз да къаравну токъташдырылгъан гесимлерине гёре Первомайскидеги школада оьзюбюз биринчилей гёреген яшлагъа гьалиги шартлагъа жавап береген къуралланы ва алатланы къоллап дарслар юрютдюк. Тюзю, къайсы класда дарс юрютмеге къастлы экенибизни бизге, къаравну ортакъчыларына имканлыкъ берилген эди. Шолай, мен 6-нчы класда дарс юрютдюм. Класда олтургъан яшланы алдын бир де гёрмесем де, бираз заманны ичинде таныш да болуп, оьзюм гёзлеген кюйде дарсны оьтгермеге де болдум. Тек къаравда алдынлыкъ алажагъыма инанып да битмей эдим. Къаравну гьасиллери билдирилегенде де, бир башлап уьчюнчю ва экинчи ерлеге лайыкълы болгъанланы атлары айтылды. Оланы арасында ­оьзюмню атым айтылмагъангъа гё­нгюлсюз болуп турагъанда, мен биринчи ерге лайыкълы болгъанымны билдирип къойдулар,– дей. Сонг да къаравну барышы гьакъда къысгъа маълумат бере туруп, – озокъда, сююндюм. Шону булан бирге, муаллимлик касбуну юрютювде жаваплыкъны айрыча гьис этдим. «Юрт школаны инг яхшы муаллими –2018» деген бютюнроссия къаравуну финал тиретинде бизин республиканы атындан да ортакъчылыкъ этежекмен. Шону оьтгерив болжаллары ювукъ вакътиде билдирилежек деп къаравуллана. Бизин охув ожакъда янгы пикруланы танглав ва уьйретив оьзюню ёлбашчылыгъы булан оьтгерилеген, муаллимлик коллективни методика чалышывун бир ачыкъ ёлгъа салмагъа къаст этип чалышагъан Ругьаният Атакъовна Мусаеваны мени уьстюнлюгюмде аслам къошуму бар. Ол гьар заманда да яш муаллимлер булан муратгъа къыйышывлу иш юрюте, сыйлы касбуну сырларына тюшюнмеге кёмек эте, оьзюню сынавун олардан яшырмай. Бу гезик де къаравда ортакъчылыкъ этмеге бир башлап мени ругьландыргъан ол болду, – деп де, Б. Гьажиева сынавлу иш ёлдашына оьзюню разилигин билдире.



Оьз гезигинде Б. Гьажиеваны гьа­къында Къарабудагъгентдеги гимназияны директоруну илму-методика ишлеге къарайгъан заместители, Дагъыстанны ат къазангъан муаллими Р. Мусаева да кёп исси сёзлер айтды:



– Бурлият бизин охув ожакъда башлапгъы, орта ва оьр класлагъа дарслар юрюте. Ол оьмюр чагъына гёре яш адам болса да, оьз ишине, яшлагъа берилип ишлейген муаллимлерибизни бириси. Яшлар ону дарсларын кёп сюе. Айрокъда башлапгъы класланы яшлары. Ол бютюнроссия къаравну республика тиретинде биринчи ерге лайыкълы болгъаны да бизин юреклерде оьктемликни гьислерин тувдура. Бу агьвалат – муаллимни яшавунда инг де шат мюгьлетлени бириси. Себеби де шо даражадагъы къаравда ортакъчылыкъ этген муаллимге алгъа чыкъмакъ касбусунда алгъа багъып талпынывну белгиси болуп токътай. Гележекде де ол яшлагъа билим ва тарбия беривде мекенли оьрлюклеге етишежегине гьакъ юрекден инанабыз.



Касбусуну сырларыны теренине тюшюнюп чалышагъан иши де асил, оьзю де гьаракатчы муаллим Бурлият Гьажиева ювукъда агьлю де къура, уьйлене. Мен де огъар ишинде де, янгы яшавунда да насип, уллу уьстюнлюклер ва оьрлюклер ёрайман. Яхшылыкъланы арты сени учун бир де уьзюлмесин!



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля