МАСЪАЛАЛАР ГЕЗИГИ БУЛАН ЧЕЧИЛЕ

Артдагъы вакътиде халкъны талапларын кютювге айрыча тергев этиле. Министрлер ва оланы орунбасарлары районлагъа гелип, ватандашлар булан ёлугъувлар оьтгере. Шонда кёбюсю гьалда халкъны сув, газ ва электрик ток булан таъмин этив, ёлланы онгарыв масъалалар кёп гётериле. Шо масъалаланы барын да халкъны къуллукъларын кютеген хозяйство кюте (ЖКХ).


Хасавюрт районну къурулуш, архитектура ва ЖКХ бёлюгюню начальнигини борчларын Ризван Арсаев кюте. Ол артдагъы гюнлерде бизин соравларыбызгъа берген жавапланы сизин тергевюгюзге беребиз. 


–Ризван Эдиевич, артдагъы гезик ватандашланы район администрацияда къабул этивде сиз де ортакъчылыкъ этдигиз. Шонда уьйлер этмек учун ер тилейгенлер де бар эди.


–Гьали арзаны район администрациягъа язма герек. Арзагъа шонда къарала ва уьйлер этмек учун ери бар буса, топуракъгъа къарайгъан бёлюкге тапшурула. Олар да ерли администрацияны башчысы булан шо масъаланы чече. Сёз ёругъуна гёре айтсам, оьтген эки йылны ичинде 685 адамгъа ер берилген. Уьй этме ер берген булан битип къалмай чы. Шонда яшавлукъ болдурмакъ учун адамлагъа ёллар этип, оланы электрик ток, газ ва сув булан таъмин этме де герек бола. Гертисин айтса, шо ишлер этилинмесе, топуракъ берме де ярамай. Тек биз адамланы талапларын тезликде чечмек учун, ерлер берип де къоябыз. Айтагъаным, бир масъаланы чечсек, башгъасы башлана. Тек шо ишлер де гёз алгъа тутулгъан кюйде кютюле. Мисал этип айтсам, оьтген заманны ичинде янгы планларда 20 чакъырым ёллагъа чакъа тёгюлген ва онгарылгъан. Юртларда 26 чакъырым ёллагъа асфальт салгъанбыз ва чакъа тёгюп тюзлегенбиз. Янгы планларда 18 чакъырымгъа газ тартгъанбыз ва 3 трансформатор салгъанбыз.

Райондагъы ёллар 1220,3 минг чакъырымгъа узатыла. Шолардан 226,2 чакъырым ерге асфальт салынгъан, дагъы да 426,1 чакъырым ёл янгыртылгъан.

–Ватандашланы къабул этивдеги он адамны уьчевю сув масъала булан гелген эди…


–Районда сув масъала бек къыйын чечиле. Аслу гьалда ичеген сув Акъташ ва Солакъ оьзенлерден ва артезианлардан геле. Юртлардагъы сув быргъыланы узунлугъу 672,9 чакъырым бар, тек шолардан 475-ин ярашдырма герек. Сув топлайгъан 135 гьавузну гьалы яман тюгюл, шолай да насосланы санаву 30 бар.

2015-нчи йылда халкъгъа районда 12572 минг куб.м. сув берилген. Берилген сувну да кёбюсю тазаланмай. О буса санитар нормалагъа жавап бермей. Санавлар булан айтсам, гьар адамгъа айгъа 9,8 куб.м. сув берме герекбиз. Шону биз толтурмайбыз. Сув масъаласы чечилмеген яда осал таъмин этилеген юртланы айтсам, олар кёп бар.

–Айт, тынглайым ва билип къоя­йым…



–Эндирей, Боташюрт, Ботаюрт, Дзержинское, Къаннавуравул, Кёкрек, Новогагатли, Моксоб ва дагъы да 15 юрт. Респуб­ликадагъы инвестиция программагъа гёре Хасавюрт районда 3 юртда ишлер этилинме башлангъан. Мисал учун, Яхсайгъа ерли сув етишдирилген, тек юртну ичиндеги ишлер этилинмеген. Демек, шогъар акъча гёрсетилмейгени 3 йыл бола. Шолай гьал Къурушда да дюр. Шагада юртда бир ерге бурав урулду. Къарланюртда сув булан таъмин этмек учун проект этилинген. 4 йыл алда Совет Союзуну Игити Элмурза Жумагъуловну гёрме гелегенде, шо замангъы Дагъыстанны Президенти М-С.Магьамматов шо масъаланы Къарланюртда чечме сёз берген эди. Гьакимлик алышынды, тек масъала чечилмей къалды. Шо заман этилинген проект гьазир, къалгъан янын яшавгъа чыгъарма буса имканлыкъ ёкъ.

–Солакъдан Хасавюртгъа уллу сув быргъы тартылгъан, алда Къарланюрт ондан сув ала эди чи. Шо гьали неге ишлемей?


–Шо сув Гадари юртну боюна ерли оьзю агъып геле, къалгъан якъгъа насосну кёмеги булан йиберме герек. Шону учун да насос станция къурулма герек эди. Гьали чи бите тура, тек гьар йыл аз акъча бериле туруп, станция гьали де ишге салынмай. Шо быргъыдан сув гелме башласа, Эндирей, Къарланюрт, Тотурбийкъала ва Кёкрек юртланы сув масъаласы чечилежек деп айтма ярай.

Шолай да, Къызылюрт-Бабаюрт мезгилге сув быргъы тартылажакъ. Проектге гёре шо быргъы ишге салынса, Къызылюрт, Хасав­юрт ва Бабаюрт районланы юртлары толу кюйде ичеген сув булан таъмин этиле. Бизин районну айтсам, Муцалавул, Байрамавул, Ботаюрт, Къуруш, Къазма, Сулевгент, Кёстек ва Янгы Кёстек юртлар къуршала. Шоларда буса 41 мингден де артыкъ адам яшай.

–Сиз уьйлер этмек учун берилген ерлерде электрик ток тартма герекни гьакъында айтдыгъыз…


–Электрик токну гьайын этеген «Даг­энергосеть» деген акционер жамият бар. Олар багъаналаны ва ток теллени осал ерлерин алышдыра ва ярашдыра, багъаналаны беклешдире, трансформаторланы ишин тергей.

Районда электрик теллени узунлугъу 1871 чакъырым бар. Гьар йыл бир гесегин янгыртып чы тура, тек гьали де 56 ча­къырым ердегисине аслам тергев тарыкъ. Оьрде эсгергеним йимик, оьтген йылда районда 3 трансформатор алышынды. Аз деп ойлашмагъыз, энергетикада гьалиге гьал яман тюгюл. Адамлар къошулгъан са­йын, шо ерде яшай­гъанлагъа бираз алда салынгъан трансформаторну гючю азлыкъ эте буса, орнуна гючлюсю салына, ону башгъа ерге сала. Шолай эте туруп, масъалалар да аста булан чечилип тура.

Янгы планланы газ булан таъмин этив де шолай, кёбюсю гезик­лерде адамлар оьз­лер къошулуп газ тарталар. Райондагъы газ быргъыланы узунлугъу да – 1100 ча­къырым. Хасавюрт районда кёп масъалалар бар, шоланы да гезиги булан чечип турабыз.


Автор: Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,

оьз мухбирибиз.

СУРАТДА: Ризван Арсаев.





Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля