«Биз кимлер экенибизни гёрсетдик»

Дагъыстанда айрокъда артдагъы вакътилерде бирин гёрсе, башгъасын унутар йимик яш пагьмулар арагъа чыгъа. Шогъар мен янгы йылны алдында Къумукъ театр­ны сагьнасында « Къаягент районда йылны адамы–2016» деген бек къужурлу ва гёрмекли чарадан сонг бирдагъы керен мюкюр болдум.


Шо шатлы, бютюн миллет учун агьамиятлы агьвалатда савгъатлангъанланы арасында Янгы Къаягент школаны алтын медальгъа битдирген, гьали Ульяновск шагьардагъы пачалыкъ университетни медицина, экология ва физкультура институтуну врачебный факультетини 5-нчи курсуну студенткасы Зарина Муратханова да бар эди. Огъар охувунда етишген уьстюнлюклери учун,   «Йылны студенти» деген сыйлы ат, кубок ва савгъат тапшурулду.


Зарина булан биз янгы йылгъы байрамланы алдында Янгы Къаягентде таныш болдукъ. Ол шо гюнлерде Ульяновскиге къайтма гьазирлене эди. Буса да мурадыбызны ва къайдан гелгенибизни билгенде, ишлерин къоюп, бизин булан ёлукъма рази болду. Тюпде Зарина булангъы лакъырлашывну сизин тергевюгюзге беребиз.


                                             


–Зарина, бир-бир ата-аналар айрокъда къызларын дюньяны бир къырыйына йибермесе, республикабызда ёкъму оьр охув ожакълар деп къоялар. Сен биздеги медицина академиягъа базмадынгмы яда Ульяновскидеги оьр охув ожакъны сайлагъанынга башгъа себеплер бармы?



–Магъа 5 йыл болагъанда, уллу къызардашыма тагъылып, оьлемен де къаламан деп, ону булан бирче Янгы Къаягентдеги школагъа бир класгъа бардыкъ. Гиччинев чагъыбыздан тутуп, экибиз де ярышгъа чыкъгъанда йимик бешлеге охума башладыкъ. Не буса да билмеймен, бармакъ чакъы заманымда магъа къабунгъан врачлагъа гьасирет гьислер гиччинев юрегимни парахат болма къоймай эди. Шону учун да мен школаны алтын медальгъа битдирдим. Тюзю, башдан тутуп да бизин оюбузда бир ерге барып, охума тюшербиз деген хыялыбыз бар эди . Яшавда биз къаравулламагъан савгъатлар болуп гете. Интернетде оьр охув ожакълагъа тергев этип къарайгъанда, Ульяновскидеги университетни электрон къайдалы анкетасына расланып къалдыкъ. Артгъа салмайлы, шону толтуруп, тийишли ерине бакъдырдыкъ. Буюргъан буса ярай, сиз охума тюшгенсиз деп, Ульяновскиден чакъырыв кагъыз гелди. Къызардашым педиатрия, мен врачебный факультетлеге тюшдюк.

Гертисин айтсакъ, Ульяновскини гьакъында, шо шагьар Ленин булан байлавлу экенинден къайры, билегеним, эшитгеним ёкъ эди.

–Зарина, сенде гиччиден тутуп врачны касбусуна шончакъы гьасиретлик къайдан тувулунгъан? Рагьмулу доктор Айболит сама таъсир этмегенми?



–Ёкъ, этмеген. Мен олай авругъан, больницаларда ятгъан адам да тюгюлмен. Биз университетге тюшегенде, врачланы алапалары аз, сизге шо тарыкъмы деп айтагъанлар да болмай къалмады. Шо пик­руланы да бизин алдыбызгъа тогъаслар салма гючю чатмады. Айлыкъ гьакъда тюгюл иш. Врачлар, адамурлукъну пайдасына чалышып, оланы балагьлы аврувлардан къутгъарагъаны ачыкъ далил. Олар – инг де асил касбуну башын тутгъанлар. Врачларсыз яшавну не маънасы бар, оларсыз бирдокъда бажарылмайгъаны да гьакъ герти.

–Тыш янларда бизин дагъыстанлылагъа ончакъы оьлегенлер чи ёкъ. Сизин Ульяновскиде нечик къабул этдилер?



–Башлапгъы заманларда, не буса да, бизге бакъгъан якъда бек сакъ эдилер. Сайки, бизде, айрокъда юрт ерден гелгенлерде, ончакъы англавлулар, билимлилер ёкъ деп ойлаша болгъан буса ярай. Ондан къайры да, туврадан айтмаса да, ЕГЭ-лени оьз къыйыныбыз булан бергенге шекленегенлер де бар эди. Шону учун бизин билимлерибизни бек къаныгъывлу кюйде тергей эдилер. Инеден къаяв излейгенде йимик, гьар- бир затгъа илинме къарай эдилер. Биз гечесин-гюнюн бир этип дегенлей, китапланы уьстюне тюшюп охуп,   биринчи гюнлерден тутуп оьзюбюзню гёрсетдик. Нечик-алай да, бизге бакъгъан якъдагъы терс пикрулары алышынды. Дагъыстанда да дюньяны ярыгъын гёргенлер барны англадылар.

–Къарагъанда, сизин юртну школасында къайда барып да уьстюнлю кюйде охума болагъан даражада билим бере.



–Дурус. Неге тюгюл, бизин Янгы Къаягентдеги школада тындырыкълы кюйде дарслар береген, талап этеген муаллимлерибиз бар. Бизин школабызны айтылгъан шагьар школалардан бир кем ери де ёкъ. Шонда алгъан билимлерибизни яхшылыгъындан биз оьр охув ожакъгъа да тюшдюк, Аллагь буюрса, къызыл дипломгъа битдирме хыялым да бар.

–Онда бизин дагъыстанлылар кёпмю?



–Саратовда, Аштарханда йимик кёп чю тюгюл. Биз баргъан биринчи йыл гьар ерлерден гелип охуйгъанлар ончакъы ёкъ эди. Аслу гьалда миналылар, тезде Дагъыс­тандан чыгъып онда тамурлашгъанлар эди. Артдагъы йылларда буса бизден, башгъа якълардан гелип охума тюшегенлени санаву артма башлады.  

–Медицинаны къайсы тармагъына тергев этме сюесен?


–Гьали де токъташып битмегенмен. Амма хирургияны, неврологияны ушатаман. Яхшы ойлашып, урушдуруп къарап, сонг мекенли кюйде сайлама тюшежек. Хирургияны тангласам да ярай.

–Сагъа оьзге алдынлы уланлар, къызлар йимик, тыш пачалыкълардагъы охув ожакълагъа, центрлагъа чыгъып охумагъа деген ой гелмегенми?


–Тыш пачалыкъларда нечакъы да яхшы. Тек бизин пачалыгъыбыз Россияны, Дагъыстанны медицинасына къошум этсек, оьсдюрме къарасакъ, дагъыдан да яхшы болур. Мени мурадым – охувумну битдирмек. Россияда бек тизив, англавлу врачлар бар. Олардан сынав топлап, Дагъыстаныма къайтып гелип ишлеме къастым бар.

–Сен тыш пачалыкъларда болгъанмысан?


–Мен Индияны тахшагьары Делиде, Римде, Амстердамда конференцияларда ортакъчылыкъ этгенмен. Онда невролог­ланы союзу иш гёре. Биз охуйгъан университетде халкъара кафедра бар. Олар бизге билимлерибизни артдырма, оьр даражадагъы белгили адамлар къуршалагъан конференцияларда ортакъчылыкъ этмеге къол ялгъайлар. Шонда айтылгъан профессорлар соравлар бере эдилер. Биз олар булан бирче трибуналагъа чыгъып сёйлей эдик. Барыбыз да бек рази къалып ругьландыкъ.

Сонг да, гетген йылны апрель айында Къазан шагьарда уллу конференция болду. Шонда да Бразилиядан, Индиядан, Европадан бары халкъ билеген профессорлар гелди. Олар оьзлени иш сынавлары булан бизин де таныш этдилер. Россияда лап да айтылгъан невролог Къазанда мастер-клас оьтгерди. Биз ондан кёп затгъа уьйрендик. Олар бек танывлу, сыйлы адамлар. Университетдеги бизин кафедрабыз гьар тюрлю агьамиятлы ёлугъувлар эте, шонда белгили адамлар булан да таныш болабыз. Неврология касбуну тангласам, гележегим учун да яхшы, оьсмеге имканлыкъларым да артыкъ. Гертиден де, университетибизни билим берив даражасы кёп оьрде. Мен шонда охума тюшгениме бирдокъда гьёкюнмеймен, оьктем боламан.

–Гетген йылны ахырында Къумукъ театрда «Къаягент районда йылны адамы–2016» деп сагъа кубок да, савгъат да тапшурдулар. Сен шону нечик къабул этдинг?


–Озокъда, магъа шо бек арив тийди, сююндюм. Шо гьакъда билгенде, мен документлеримни онгарып бердим. Тюзю, ончакъы умут да этмей эдим. Амма Ульяновскиге хабар етишгенде, менден де бек дарс беривчюлерибиз де тамаша болду. Неге тюгюл, университетибизни аты тутулагъангъа, арагъа чыгъагъангъа бек кепине гелди.

–Сен охуйгъан университетге ра­йонну ёлбашчылары чыкъдымы яда сен оьзюнг шулай чарада ортакъчылыкъ этме герекмен деп айтдынгмы?


–Къаягент районубуздан конкурс оьтгерегенни айтып ва мени гьакъымда характеристика бакъдырмакъны тилеп, оьр охув ожагъыбызгъа кагъыз гелди. Факультетибизни деканы, ректор, барысы да бирлешип дегенлей характеристика язып, документлеримни гьазирлеп йиберген эдилер. Мени яшавумда шолай уьстюнлюк­лер дагъы да болар деп умут этемен.

– Зарина, сен Ульяновскиге Дагъыс­тандан барып охуйсан. Бизин адат-къылыгъыбыз, яшавубуз олардан башгъа экени англашыла. Айрокъда яшёрюмлени турушу-гьалы бизге къыйышмайдыр. Оланы арасында сен оьзюнгню нечик гьис этесен? Ортакъ тил табып боламысан яда бир тюрлю четимликлер тувулунамы?


–Ёкъ. О якъдан бек парахатман. Неге тюгюл, биз олар булан тез гьаллашып, къыйышма болдукъ. Мен олагъа бизин Дагъыстаныбызны, маданиятыбызны, мердешлерибизни гьакъында хабарла­гъанман. Гьасили,   бизин адат-къылыгъы­бызны, яшав-турушубузну гьакъында лакъыр эте, тамдыра туруп, бизге бек гьюрмет этеген болгъанлар. Мисал учун, онда пиво ичеген, сигарет тартагъан къызлар ёкъ тюгюл. Олар бир заманда да сиз де татывуна къарагъыз деп къаннала йимик илинип, оьзлени «аврувун» юкъдурма къарамайлар. Бизде зараллы гьаракатлар ярамайгъанны, биз гьыздан чыкъмажагъыбызны англайлар. Ата-анабыз бизге башгъалардан айрылмай гьар тюрлю чараларда ортакъчылыкъ этигиз, тек адилликни дазуларындан чыкъмагъыз деп насигьатлар бере бола эдилер.

–Сагъа сорав бермесем де, биздеги билим беривню даражасын ондагъысы булан тенглешдирме ярамайгъанны да билемен. Балики, сен де шолай ойлашасандыр?


–Гертиден де, бир канзиге салма болмайман. Неге тюгюл, ондагъы дарс беривчюлер – данггъа танывлу оьр англавлары булангъы профессорлар. Жаныбызгъа тувуп дегенлей, бизден кёпню талап этелер. Биз не къадар охусакъ, шончакъы билимибиз, гьакъылыбыз артагъанны яхшы англайбыз. Шогъар биз гьисапсыз кюйде разибиз. Неге тюгюл, гележекде яхшы докторлар болмакъ учун, шолай гьаракат бизге бек тарыкъ. Бизге къатты талап этеген дарс беривчюлени алдында охумакъны оьтесиз уллу маънасы бар. Озокъда, башлап, школадан сонг къыйын тие эди. Къаркъарангны бираз къыйнасанг, бар зат ерли-ерине гелип къала.

–Атанг-ананг уьюгюзде сизден къатты низамны талап этеми?


–Олар яшланы жанын алып-салып ойнайгъанлардан тюгюл. Озокъда, биз ата-анабызгъа бек гьюрмет этебиз. Амма олар бизин булан къурдашларына йимик янашалар, сырын чечелер. Гьаман сайын бизге уллулагъа абур-сый этме герекни айтып туралар, эсибизден чыкъма къоймайлар. Анабыз адатларыбызны, мердешлерибизни гьакъында кёп хабарлай. Мен ушатаман – олар бизин теренге гетеген тамурларыбыз.

–Сен къурдашларынгны милли ашларыбыз булан къонакъ этгенмисен?


–Этгенмен. Биз онда общежитиеде яшайбыз. Биринчи курсгъа барагъанда, онда ашлагъа байлавлу конкурс оьтгерген эдик. Жюрини ортакъчылары багьа бере эди. Шонда эт чуду этдик. Бары халкъны авзуна тийди. Бек ушатдылар. Юкъкъа гьинкалны чы биз чакъ-чакъда этебиз, кёп сююп ашайлар.

–Къурдашларынгны къонакълай чакъырмаймысан?


–Оланы арасындан бириси – Дарья дейгени гелген эди. Ону Дагъыстанны гёзел табиатындан гезетдик, табасаран ва оьзге районлагъа алып бардыкъ. Сонг да, Дербентни де гёрсетдик. Ондагъы сююнчню, ругьланывну адам гёрмесе, айтгъан булан инанмажакъ. Биздеги аривлюк бек таъсир этип, гьайран болду. Ульяновскиге къайтгъанда, дос-къардашына, ата-анасына хабарлап, дагъыстанлылар биз ойлашагъан кюйде яман адамлар тюгюл деп, макътап уллу иш болду.

–Университетни битдиргенде не этежегингни, ишлеме къайда баража­гъынгны ойлашгъанмысан?


–Озокъда, мен еринде яда Къазанда, яда Санкт-Петербургда, дагъы ёгъесе, Москвада ординатурада охувумну узатма мурадым бар, Аллагь буюрса. О якъларда яхшы сынав да топлап, Дагъыстаныма къайтып гелип, медицинаны оьсювюне къошум этме сюемен. Медицина илмуну уьстюнде ишлеп, бир башлап кандидат, сонг доктор ишимни якълап, профессор болма къастым да бар.

–Сен оьзюнгню тенглилеринге не ёрама сюесен?


– Мен, биринчилей, 8 Март байрам гюн булан да къутлай туруп, Янгы Къаягент школаны муаллимлерине де разилигимни билдиремен. Неге тюгюл, бизин билим булагъыбызны кюрчюсю беклешмеген буса, ону битдирип чыкъгъан яш наслуну анг­лав даражасы да мекенли болмажакъ эди. Школа буса – бизин билим хазнабыз. Олай да, мен охуйгъан оьр охув ожакъны дарс беривчюлерине де студентлерден яхшы касбучулар этип чыгъармагъа чююрюлюп чалышагъаны учун баракалламны айтма сюемен.

Яшавда кимни де сыйлы муратлары бола. Башлагъан ишигизни ярты ёлда къоймай, умутларыгъызны ахырына чыкъма насип болсун. Эгер шолар яшавгъа чыкъса, сиз лап уллу уьстюнлюклеге етишежегигизге инанаман. Тартынмайлы, уялмайлы, оьзюгюзню гьюнеригизни ачыкъ этме къарагъыз. Тувгъан элигизге, ватаныгъызгъа, халкъыгъызгъа амин болуп къуллукъ этмеге Тенгирим сизге савлукъ берсин.

Паху Гьайбуллаева.

Суратда: Зарина Муратханова.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля