Шаир Гёгюрчюн Атаеваны шиъру китаплары булан башлап таныш болгъанда ону эркин де эркин, ачыкъ да ачыкъ асарларыны макънатисдей таъсиринден арчылып болмай къаларман деп бирдокъда ойлашмай эдим. Гьа­къыкъатда шолай болуп чыкъды. Аз сёзлю болса да, авур, уллу ойну гётерип юрюйген, оху­гъан сайын терен маънасы ачыкъ болагъан, охувчуну инандырагъан сатырлары булан ол мени де языв ишге янашывумну, къаравумну алышдырды деме боламан.

Шаир яшавун къыйнайгъан, юрегин ачытдырагъан тюрлю агьвалатланы гьа­къында оьзтёрече маъналы, дагьнили сёзлер табып яза. Англы-агъымлы сёз тагъымланы, сатырланы къанатларыны учларын гесип, жансыз этип къоймайлы, къаршысына, оланы аяп-сыйлап, инамлыгъын артдырып, учувгъа ругьландыра. Чебер асарны шолай, сюювню сюзюк булагъы йимик, уста кюйде ясап, яратып билмек де уллу пагьму.

Гёгюрчюн Атаева шиъруланы уьс­тюнде кёп ойлашып, оланы гючден ясап чыгъарып юрюйгенлерден тюгюл. Язгъан шиъруларыны баш лирика игити бир охугъанда лап простой тиштайпа йимик болуп гёрюне. Амма оланы маънасына тюшюнюп къарасанг, ачыкъ простойлукъну да бар экен ичинде юз тюрлю сыры, деп тамаша боласан. Шаирни оьлчевге кёп уллу да тюгюл шиъруларыны игити – эркин юрекли, уллу сюювге ес, гьасирет ва гьакъыллы, ери гелсе, къоччакъ да, къайратлы да, ойсуз ишлеге гьазирлиги де бар къатынгиши. Ону саламат гьалеклиги, исбайылыгъы, чомартлыгъы асарларыны гьар сатырында арив билине.

Ол оьзюню сюювюн – махлукъатдагъы бары да масъалалардан алгъа чыгъара, биринчи ерге сала.  Гьалал, гьакъ герти сюювден артыкъ, асил гьис ер юзюнде болуп да болмас деп билдирегендей.

Ойлашып къарасанг, шаир къызны булай токъташдырагъанына инанмай болмайсан. Балики, сююв болмагъан эди буса, ер юзюнде жанлы бир зат да болмас эди. Дюнья оьзю де сюювсюз ясалгъанмы экен дагъы?

Шаирни сюювю яшавгъа гелип янгы гёз ачгъан сабийни сюювюдей таза, дамгъасыз, ярыкъ. Оьзюн сюегенине ол уллу талаплар да салмай, къайтарыш этмекни де тилемей.

Заманлар гете туруп, шаир оьзюню эркин сюювюнден сююнеген, ону шавласында киринеген гюнлери гюнгюрт ва солхун болуп барагъанын эс этип, шогъар оьтесиз къыйнала. Сююв огъар алда сююнчлю учгъун болуп гёрюне эди буса, гьали жанына къыйын гелтиреген, юрегин аврутагъан, умутларын увалтагъан болуп бара.

Дазусуз, терен, таза ва гьакъ сюювюню алдын-артын этегендей болуп шаир «Васият» деген асарыны ахыр дёртлюгюнде оьзюню оюн бир де болмагъан кебинде ачып-чечип:

…Яллап-гююп, сююп, тоймай сюювден

Бугюн оьлген Багьавдинни къызы деп? –  оьзюне де, охувчуларына да гьеч тартынывсуз кюйде билдире. Сюювден де, яшавдан да тоюп гетген адамны мен де билмеймен. Шону учун Гёгюрчюнге де, ону лирика игитине де инанаман.

Шаирни «Аякъ тавуш» деген ат булан бир гесек алда басмадан чыкъгъан санлы жыйым китабы уьч уллу бёлюклерден ясалгъан.

Китапны ачагъан «Ата юртда юрек бола тав чакъы» деген бёлюкдеги асарлар шаирни ата-анасына, авлетлерине, ювукъ адамларына оьзтёрече сюювюн, янашывун гёрсете.

«Атам бар эди…» деген шиърусунда автор дюньядан гетген атасын гёз алдына гелтирип, огъар бакъгъан терен сюювюн, сагъынчын оьр даражада суратлай.

 

Бир яхшы, бир асил атам бар эди,

Ол савда кюлкюме абзар тар эди.

Шатлыгъым шаршардай агъып барады,

Кюрлюгюм кёклерде юлдуз ягъады.

 

Экинчи ва уьчюнчю дёртлюк­лерде шаирни игити гиччиден уллу болуп, оьсюп-торайып къалгъан заманын, умутундан къала къурагъан гюнлерин эсгере. Шо вакътисинде ол яннавурунда токътагъан атасы булан оьктем болагъанын яшырмай айта туруп:

 

Таявум чартлады, чартлап чорт сынды,

Терекли бавумда от – оьртен янды.

Сююнчюм сувуду, юлдуздай сёндюм,

Шо яхшы, шо асил атаны гёмдюм, – деп де уллу пашманлыкъ, къайгъы булан билдире.

 

Озокъда, бу дюньяда атасы, анасы булан яшап къалагъан бир инсан да ёкъ. Болжалы гелгенде, барыбыз да гетебиз. Биз гетип къалмай туруп, атагъа-анагъа бакъгъан терен сюювюбюз, са­гъынчыбыз, оланы бир гёрюп тойма гьасиретлигибиз де юреклерден гетмей.

Биринчи бёлюкге къуршалгъан оьзге шиърулар да бирин де къутгъармай, тергевлю кюйде охуп чыгъар йимик таъсирли язылгъан.

«Сенсиз яшап болмайман деп айтмайман», «Сени мендей сююп болгъан адамгъа сююв чакъы насип берсин Тенгирим» деген экинчи ва уьчюнчю бёлюклер тангны чыгъыдай таза, къайнар ва къайратлы сюювге багъышлангъан.

Гёгюрчюн Атаева чебер сёзню ва гьатсыз эркин ойну гючюн билип, сююв гьисни тюпсюз теренлерине чомула, дазусуз дангылларын гезей, охувчуларын хозгъар, сеслендирер йимик янгы сёз излей.

Таъсирли сёзлени жыйып-терип, англы-агъымлы сатырлар ясай, ким де сукъланардай бай ва гёзел келпетлер ярата.

Янгылыкъгъа, эркинликге ёл ачып чалышагъан пагьмулу шаирни гьаракатына къарап, огъар ёлунг ёл болсун, ишинг онг болсун деп гьакъ юрекден чыкъгъан ёравларымны багъышлама сюемен.

 

 

 

Казим КАЗИМОВ,

шаир.