Генгешни ача туруп, районну жамият палатасыны председатели З. Асгьабов жыйылгъанланы гюнлюк низамгъа салынгъан «Топуракъланы муратгъа къыйышывлу кюйде къоллав» деген агьамиятлы масъаласы булан таныш этди. Шо гьакъда сёйлей туруп, З. Асгьабов къайсы юртда нече гектар сабанлыкълар барны, оланы нечакъысы асувлу къолланагъанны гьакъында тындырыкълы кюйде айтды. Буссагьат бизин районда 126 минг 478 гектарда юрт хозяйство тарлавлар бар, шоланы 254 минг 35 гектары – сюрюлеген ерлер. Гьакъыкъатда буса артдагъы йылларда 7-8 минг гектары тюгюл къолланмай. Юртланы алып айтгъанда буса, орта гьисапда, бир-бир юртларда сабанлыкъланы 10-15 проценти тюгюл чачылмай. Дагъы да ол буссагьатгъы вакътиде районда юрт хозяйство ишлер нечик юрюлегенни, къаравсуз, саякъ айланагъан гьайванланы токътатмакъ учун не чара гёрюлегенни, топуракъланы сюрмеге, чачмагъа сюегенлер учун не йимик имканлыкълар барны гьакъында да эсгерди. Докладчы эсгергени йимик, районну мердешли юрт хозяйство тармагъындагъы ишлени жанландырмаса ярамай, топуракъланы къоллама герек. Озокъда, юртлу загьматчыны алдында нечакъы да четимликлер бар, амма бажарылагъан кюйде иш юрютмеге тарыкъ. Гьали бар кююнде топуракъланы къаравсуз къойма бирдокъда ярамай.
Ону сёйлевюнден сонг, генгешде эсгерилген масъалаланы айланасында жанлы лакъыр болду. Гьаман да йимик, юртларда къаравсуз айланагъан гьайванланы масъаласы талчыкъдыра. Шо гьакъда генгешде юртлардан гелген жамият советлени вакиллери оьз ойларын айтдылар. Биревлер штрафланы артдырмакъны, башгъалары комиссия къуруп, актлар язып, суратларын да чыгъарып, айыплыланы судгъа бермекни таклиф этдилер.
Генгешде жамият советни председателини заместители, «Россельхозцентрны» Буйнакскидеги район бёлюгюню начальниги В. Адилханов да чыгъып сёйледи. Ол топуракълагъа къуллукъ этме сюеген адамлагъа яшав ва иш сынавундан алып тюз насигьатлар берди.
– Барыгъыз да билесиз, яхшы тюшюм алмакъ учун топуракълагъа тийишли къуллукъ этмеге, ургъа сюрюп къоймагъа, азыкъландырмагъа герек. Топуракъ къайтарышын этмей къоймай. Бизде буса чачгъан эдим, болмай къалды деп къутула кёплер. Неге болмай? Юрт хозяйство ишлени оьзюню агротехника болжаллары бар, заманында сюрмеге ва чачмагъа, сугъармагъа, чёбюн алмагъа герек, зиянлы жанлагъа къаршы дарман этме тюше. Буссагьатгъы гьал булан тюзевлю бичен алма да къыйын, – деди В. Адилханов.
Ондан сонг чыгъып сёйлеген Тёбен Къазанышдагъы жамият советни вакили, тамаза И. Амирханов тезде оьгюзлер булан топуракъ сюреген, чачагъан заманланы, 1927-нчи йылда колхоз къурулуп, халкъгъа иш гюнлерине ашлыкъ береген вакътилени эсгерип алды. Ол топуракъланы ишлетмейгенлерден чыгъарып алса яхшы деген ойну да таклиф этди. Шо таклифге гёре Халимбекавул юрт администрацияны башчысы Ш. Кантиев билдиргени йимик, топуракъланы къоллап болмайгъанлар, къолунда харжы ёкъгъа къоллап болмай, чыгъарып алмайлы, оланы къоллама имканлыкъ бермеге, кёмек этмеге герек, – деди.
Генгешни барышында район МТС-ни директору А. Жанболатов да сёйледи. Ол буссагьат МТС-де 4 – МТЗ ва 1 – ДТ-75 маркалы тракторлар, тайлар къысагъан 3 пресс, сабанлар ва 1 комбайн барын айтды. Машин-трактор станцияны техникасы 1 гектарны сюрегенге 1800 манат акъча ала. Умуми кюйде алгъанда, башгъалар алагъан харждан кёп тюгюл, тек болса да, буссагьатгъы вакътиде 2 ерден тюгюл заказ гелмеген.
Сугъарыв системаланы идарасыны ёлбашчысы А. Сайпуллаев сув юрюйген татавулланы бузукълугъу гьакъда сёйледи. Ону сёзлерине гёре, бу йыл «Шура оьзен», «Уллу баш» каналланы тазалав иш хас программагъа къошулгъан.
Генгешни барышында айры-айры фермерлер, юрт хозяйство ишни юрютеген далаплы адамлар да чыгъып сёйледилер, оьзлени иши гьакъда хабарладылар. Оьр Жюнгютейдеги СПК-ны ёлбашчысы Л. Межитов, районну оьлчевюнде комиссия къуруп, юртларда топуракъланы къоллав иш нечик юрюлегенин тергемекни таклиф этди.
Буйнакск районну баш агроному К. Сайпуллаев де сабанчыны ишине зарал этеген саякъ гьайванланы, авлакълагъа яйылгъан зиянлы жанлагъа дарман салывну масъалаларын гётерди. Фермерлеге оьзюню янындан пайдалы таклифлер берди.
Районда далапчылыкъ ва увакъ бизнес булан машгъул адамлагъа кёмек этеген центрны ёлбашчысы А. Сайкумова юрт хозяйство тармакъда иш гёрюп турагъан программаланы, субсидияланы гьакъында хабарлады. Шолар булан пайдаланмакъ учун тарыкълы болагъан документлени гьазирлемеге кёмек этип болагъанын билдирди.
Юрт хозяйствону агьамиятлы масъаласына багъышлангъан бу генгешде оьз ойларын айтып чыгъып сёйлегенлер дагъы да болду, генгеш жанлы лакъырлашывгъа айланды.
Генгешни жамын чыгъара туруп, район администрацияны башчысыны биринчи заместители А. Жапаров топуракълар ону къоллайгъанлагъа да, гьукуматгъа да пайда гелтирмеге герекни эсгерди.
Юртланы активи жыйылгъаны булан пайдаланып, жыйынны ахырында район администрацияны башчысыны заместители Гь. Ражбутдинов юртланы санитар гьалын ёрукълашдырмакъны, Уллу Уьстюнлюкню байрамына гьазирлене туруп, эсделик ташланы тазалап, акъчабып онгарма герекни айтды.
Оьз мухбирибиз.
СУРАТДА: районну жамият палатасыны председатели
З. Асгьабов (ортада).
