Буйнакск районну адми­нистрациясыны юрт хозяйство бёлюгюню башчысы Гьажи Абдурагьманов айтагъан кюйде, буссагьат болдурула­гъан юрт хозяйство малланы аслу пайын фермерлер оьсдюре. Теплицаланы гьакъында айтгъанда, алда оьзюню бавунда бир нече гиччи теплицалар къургъанлар болса тюгюл эсе, уллу майданларда теплицаланы ичинде къышы-язы булан овощлар болдурагъанлар ёкъ эди. 2015-нчи йылда Буйнакск районда теплицаланы умуми майданын 2 минг 50 квадрат метрге чыгъарма гёз алгъа тутулгъан болгъан. Гьакъыкъатда буссагьат райондагъы теплицаланы майданы 2 минг 220 квадрат метрге чыгъа. Бир-эки йылдан теплицаланы майданы дагъы да артажакъ деп айтма ярай.

Алдагъы гюнлерде биз Буйнакск районну Капиркъумукъ юртуна ювукъда Магьачкъала – Оьр Гуниб машин ёлну 34-нчю чакъырымында ерлешген «Шура» деген фермер хозяйствону теплицаларында болдукъ. Шонда буссагьат бизин райондагъы лап да уллу теплицалар ишлей. Къысгъа болжалны ичинде бош топуракъда 18 теплица къурулуп, шоларда памидор, хыяр, жибижей ва бадиржан оьсдюрюле…

Шо гюн уллу тёбелеге жыйылгъан помидорну гёргенде, тездеги совхозланы ва колхозланы авлакъларында болдурулагъан овощланы мол тюшюмлери де гёз алдыма гелмей болмады…

Бу хозяйствону ёлбашчысы, аслусу тёбенкъазанышлы Жафар Басирович Жафаров эсгергени йимик, оланы теплицаларыны умуми майданы 1 гектаргъа етише. Теплицалар къурулмакълыкъ булан мунда 10-гъа ювукъ адамгъа иш ерлер де табылгъан. Гележекде дагъы да теплицалар къурма гёз алгъа тутгъанлар.

– Озокъда, бирден барын да къурма къыйын эди, башлап 5 теплица къурдукъ, сонг дагъы да уьчню къошдукъ. Теплицаланы не ерде буса да къурма болмай. Шулай гюн тиеген, багъыйлы ер яхшы бола. Биз гьар теплицаны ичине иссилик, сув, гьатта ярыкъ тартдыкъ, топуракъны да кюйледик. Щитилни де оьзюбюз чачып гьазирлейбиз. Сонг да, овощ культураланы урлукъларындан да кёп зат гьасил бола. Памидорну биз «Береберин» ва «Пинк-парадай» деген сортларын салабыз. Шолар –«голландский» сортлар, хытаны бийик болуп оьсе, емиши де уллу бола. Бириси 1 кило гелеген помидорлар да бар, – деп хабарлай Ж. Жафаров. – Лап да аслусу – бу ишни сюймеге, гьакъ юрекден ишлемеге герексен. Теплицада овощ болдурув, эгер бу ишни тюз кюйде къуруп бажарса, нечакъы да хайыр бере. Агрономубуз Н. Амирарсланов – овощлар болдурувну устасы, агротехника ишлени яхшы биле. Огъар гьалиге сёзюбюз ёкъ.

Теплицада этилеген ишни де бар экен оьзюню сырлары. Бу хозяйствону агроному хабарлайгъан кюйде, теп­лицаланы уьстюне тутулагъан клиёнканы лап да яхшысын, къаттысын алып тутмагъа герек. Осал тайпасы бизин якълагъа къыйышмай, гючлю еллер де, янгурлар да бола. Къышда явгъан къарны да гётереген материал алгъан. Ону бир нече йыл къоллама да бажарыла.

– Биз алдыбызгъа салгъан борч – адамлар учун оьзюбюзню продукциябызны болдурмакъ, – деп узата сёзюн Ж. Жафаров. – Къырдан гелеген ашамлыкъны да, овощланы да сан янын билмеге къы­йын. Бизде буса экология якъдан таза продукция болдурула. Болдурулгъан продукцияны сатыв якъдан да четимликлер ёкъ. Бизге гелип оьзлер ала­гъанлар бар. Магьачкъаладан гелип де алып гетелер.

Ону шо сёзлерин гертилей туруп, биз лакъыр этеген аралыкъда Лаваша районда яшайгъан, оьзюню гиччи тюкени бар Магьаммат Магьамматов мундан гиччи машинин толтуруп памидор алып гетди. Килосун сатагъан багьасы – 70 манат.

«Шура» деген хозяйствону янында шо гюн Буйнакск ра­йонну администрациясыны ва юрт хозяйство бёлюгюню так­лифи булан, фермер хозяйст­воланы ёлбашчыларын да чакъырып, алдынлы сынавну малим этмек муратда семинар-генгеш де оьтгерилди. Шону ача туруп, район администрацияны башчысыны борч­ларын заманлыкъгъа кютеген Абдурагьман Салавутдинов эсгергени йимик, бу хозяйствону иш сынавун, гертилей де, башгъалагъа уьлгюге салма ярай.

– Бизин районну загьматчылары къачан да овощлар болдурувгъа гьайлы янашып гелген. Озокъда, бары да адамланы булай уллу теплицалар этме имканлыгъы болмаса да, абзарягъа участкаларында юртлулар овощлар, бахча оьсюмлюклер болдура, оьз­лерден артыгъын базаргъа чыгъарып сата, – деди ол. – Биз топуракъда ишлеме сюеген адамны гьар- бир якъдан якълама герекбиз. Шулай ишни юрютегенлеге пачалыкъны янындан да этилеген кёмеклер барны англатма борчлубуз. Юрт хозяйство ишни жанландыргъан сайын, районубузну экономикасын да беклешдиребиз. Алда бизде теплицалар кёп тюгюл эди. Гьали, гёресиз, фермерлер бу ишни асувлу кюйде юрютмеге башлагъан. Юрт хозяйство иш, булай алгъанда, кёп тюрлю шартлардан гьасил.

Неге десегиз, бир йыл башгъасына ошамай къала. Ону учун авлакъчылыкъ ишден хайыр гелеген къайдалагъа тюшюнме герек. Теплицаларда овощлар болдурув – шо къайдаланы бириси. Районну янындан да биз булай асувлу иш юрютегенлеге болагъан кёмеклени этмеге гьазирбиз.

Семинарны вакътисинде тёбенкъазанышлы фермер Далгьат Магьамматов да теп­лица хозяйстволар къурув ишни асувлугъун эсгерип сёйледи, янгы иш башлайгъан фермерлеге булай сынавлу хозяйстволагъа гелип къарамагъа таклиф этди.

Сонг жыйылгъанлар «Шура» деген фермер хозяйст­вону теплицаларына гирип къарадылар, овощланы сан янына да рази къалдылар.

 

Гь. ГЬАЙБУЛЛАЕВ.

СУРАТЛАРДА: фермер хозяйствону ёлбашчысы Жафар Жафаров (онгда)

ва агроному Н. Амирарсланов; памидор ящиклеге тёшеле.

М-Гь. ЗАЙДИНОВ чыгъаргъан суратлар.