Мен алда да эсгерген йимик, юрт хозяйствону лап да гелимли тармагъына гьисап этилеген юзюмчюлюк Бабаюрт районну Хамаматюртунда гюч ала бара. Бу йыл онда 109 гектардагъы бавлар тюшюм берди. Гелеген йылгъа буса дагъы да 20 гектаргъа борла орнатмагъа, шону булан бирге райондагъы бавланы оьлчевюн 160 гектаргъа миндирмеге гёз алгъа тутулгъан.
«Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну юрт хозяйство управлениесинде билдиреген кюйде, Хамаматюртдагъы «Хазар» деген сабанчы-фермер хозяйствосунда 44 гектардагъы юзюмлюклерден 450 тонгъа ювукъ юзюм салкъынлар алмагъа болгъан. «Эсенболат» деген сабанчы-фермер хозяйствосу буса 43 гектардагъы юзюмлюклеринде 434 тонгъа ювукъ инжили емишлени оьсдюрген. Айрокъда бу йыл «Юзюмчю» деген сабанчы-фермер хозяйствосу мол тюшюм къайтармагъа болгъан. Айтагъаным, эсгерилген хозяйствода 22 гектардагъы юзюмлюклеринден 416 тон тюшюм алып, Къызлардагъы коньяк заводгъа тапшургъанлар.
Озокъда, районну юзюмчюлерине тувулунгъан бир-бир четимликлер болмагъан эди буса, шо санавлар дагъы да артыкъ болажакъгъа шеклик этмеймен. Шо четимликлени гьакъында мен алда да эсгерген эдим, гьали де айтсам да артыкъ болмас. Айтагъаным, районну юзюмчюлери болгъан емишни тапшурагъан Къызлардагъы чагъыр завод, оьзлерде болгъан алышынывлагъа асасланып, юзюмню геч къабул этдилер. Гьакъыкъатда, болгъан юзюм салкъынланы 10-15 процентден де къолайы еринде чириди, оьтесиз бек бишген юзюмню жыягъанда тас этивлер болду.
Амма гьасиллер гёрсетеген кюйде, районну юзюмчюлери гёрсетген гьасиллер яман чы нечик де тюгюл, шо тармакъны дагъы да генглешдирмеге герекни масъаласы да гётериле. Мисал учун айтгъанда, «Хазар» деген сабанчы-фермер хозяйствода гьар гектардан 102,3 центнер, «Эсенболат» – 101 ва «Юзюмчю» деген хозяйствода буса оьзюню юзюм борлаларындан 189,1 центнерге ювукъ инжили емишлени жыймагъа болгъан.
Сонг да, юзюмлюклер хамаматюртлулар учун айрокъда агьамиятлы иш ерлени масъаласын да чечегенни айтмагъа сюемен. Шо ишлер заманлыкъ буса да, савлай айны боюнда юзюмлюклерде 40-50-ге ювукъ адам иш ерлер булан таъмин этилди. Чинкдеси, олар алгъан алапаны оьлчевю де айны ичинде 15-20 минг манатгъа ювукъ эди. Артыкъ иш ерлерин айтып макътанып болмайгъан юртлулар учун шо да уллу кёмек деп эсиме геле.
Районну юрт хозяйство тармагъыны гьакъында айта туруп, савлай республикагъа уьлгюге салынагъан ерге етишип барагъан районну чалтикчилик тармагъыны гьакъында эсгермей гетмеге де бажарылмай. Районну ижарачылары бу йыл 1 минг 616 гектарда чалтик оьсдюрген эдилер. Озокъда, мунда да сабанчылар йылны боюнда сув къытлыкъдан бир тюрлю авараланы тюбюне тюшмеге борчлу да болдулар. Буса да, гьаракатгъа берекет дегенлей, оланы къыйыны мол тюшюм булан къайтды демеге ярай. Айтагъаным, «Бабаюрт район» деген муниципал къурулувуну юрт хозяйство управлениеси берген маълуматлагъа гёре, бугюнге ерли къайтарылгъан 1 минг 300 гектардагъы майданны гьар гектарындан орта гьисапда 55,5 центнер тюшюм алынып, беженлеге тёгюлюп битген.
Шо ишде тотаюртлу ва тамазатёбели ижарачыланы гьаракаты айрыча эслене. Олар чалтикни гьар гектарындан орта гьисапда 60-70 центнер тюшюм къайтарып туралар. Тюшюм къайтарыв кампанияны ахырына шо санавлар дагъы да алышынмагъа имканлы.
Ери гелгенде эсгермеге ярай, бу йыл чалтикни сатывгъа чыгъарыв булан четимликлер ёкъ. Гьалиденокъ тазаланмагъан чалтикге алывчулардан амал этип де болмайсан, багьасы да яман тюгюл. Чалтикни килосуна 13 манат бериле. Сонг да, шо масъаланы бираз алда Бабаюртгъа этген иш сапарында Дагъыстанны Гьукуматыны ёлбашчысыны орунбасары Шарип Шарипов да гётергенни эсгермеге сюемен. Ону гьисабында, гелеген йыл Бабаюрт районда 2 минг гектарда чалтик оьсдюрмеге болажакъ. Шо кютмеге болмасдай масъала да тюгюл. Чинкдеси, сабанчыланы чалтик оьсдюрмеге гёнгю бар, загьматдан буса олар баш къачырмай.
Герейхан ГЬАЖИЕВА,
хас мухбирибиз.
СУРАТДА: чалтик тёбелер.
