Карантайны авлакъларында

         

        Озокъда, бир йыл башгъасына ошамай. Айтагъаныкъ, гьава шартлар бизин якъда авлакъ ишлеге туврадан-тувра таъсир эте. Насипге, язбашда болгъан арив янгурлар ашлыкълардан яхшы тюшюм алма имканлыкъ берип тура. Тюзю, август айыбыз нечакъы бола буса да бек исси геле.
        Алдагъы гюнлерде биз район администрацияны юрт хозяйство бёлюгюню ёлбашчысы Гьажи Абдурагьманов ва «Россельхозцентрны» район бёлюгюню начальниги Вазирхан Адилханов да булан бирге Карантай якъда болдукъ. Мунда шо гюнлерде ашлыкъланы тюшюмюн къайтарыв иш къызгъын кюйде юрюлюп тура эди.

– Карантайны берекетли авлакълары къачан да яхшы тюшюмлер берип гелген. Алда, колхоз-совхозланы заманында да, мунда кёп ерлер чачыла эди, – деп хабарлай В. Адилханов. – Мунда авлакълар аслу гьалда сугъарылмай. Чачылгъан ашлыкъны тюшюмю де язбашгъы янгурлардан, топуракъны дымлыгъындан гьасил бола. Озокъда, агротехника чараланы да оьз заманында гёрмеге герек.

Биз шо гюн Карантай якъда бир нече фермерлени янында болдукъ. Мисал учун, Барлакълар деген участкада Алисолтан Жамавов ашлыкъны оруп да битген, гелеген йылны тюшюмю учун ургъа сюрювню гьайын да этген. Ону участкасыны 80 гектары сюрюлюп онгарылгъан.

Гиччи гюнбет участкада 40 гектар ерде де будай оьсдюрген ва оруп да битген. Ашлыкъны мол тюшюмюню аслу шартын ол оьр санлы урлукълардан гёре. Гьар йыл оьзю де яхшы урлукълар чача. Гьар гектардан алынгъан тюшюмню орта къадары 24 центнерге етише. Орулгъан будайны саламын къысып, 3 минг тайны къышгъа гьайванлагъа топлагъан. Ол ашлыкъ оьсдюрегенден къайры, гьайванчылыкъ булан да машгъул бола.

Гиччи гюнбетден чыгъып биз Сари къыз авлакъгъа етишдик. Мунда да тёбенкъазанышлы фермер Малик Ирбайынов 22 гектарда гьабижай оьсдюрген. Ону сёзлерине гёре гьабижайны урлугъун ол Къабарты-Балкъариядан гелтирген болгъан. Гьабижайны тюшюмю де яман гёрюнмей. Гьабижайлыкълар башкъусуп тура. Сентябрде ормагъа гиришежек.

Шо гюн биз Буглен-2 деген сабанчы-фермер хозяйствону авлакъларында да болдукъ. З. Сайпуллаеваны 140 гектардагъы ашлыкълары да орулуп бите тура эди. Комбайн оргъан будайны машинлер бир гьава инныргъа багъып ташып тербей. В. Адилханов айтагъан кюйде, бу ерни топуракъларын авлакъ чычкъанлардан сакълама бек къыйын. Шолагъа къаршы уьч керен дарман салма тюшген.

«Агросервис МТС» деген СПК-ны загьматчылары да Карантай якъда кёп ерде ашлыкъ, картоп, бурчакъ ва башгъа оьсюмлюклер оьсдюре. СПК-ны ёлбашчысы Адабият Сайкумова – сынавлу фермер. Олар бу йыл 300 гектарда будай болдургъан, гьар гектардан алынгъан тюшюм 20 центнерге етишген.

– Бу йылгъы тюшюм яман тюгюл, – деди ол. – Гелеген йыл да чачма сюебиз. Дагъы йыл нечик болажакъны билме къыйын, гьалиге чи чакъ бек къургъакъ геле, топуракъланы сюрме де къыйын. Сугъарылагъан ерлер болгъан буса, дагъы да яхшы болажакъ эди. Тек, хыйлылар йимик, сюрмей-чачмай къоймайбыз. Тизив ерлерин къолламай, биченин чалып алып къоягъанлар да бар. Йыллар булан къолланмай тапталып турагъан топуракъда не бичен бола? Биз чи оланы ерлерин ижарагъа алып къоллама да сюйген эдик, тек адамлар гьар гектарына кёп акъча айтып къойду. Онча харж да чыгъарып, сюргенге, чачгъангъа, урлукълагъа да берсенг, бек багьа токътай. Шолай, бары да харжланы гьисабын алып йиберсенг,   будайны оьзюне токътайгъан багьасы бизге 7 манат 20 кепек болуп токътай. Ону да 8 манатгъа сатасан. Уьстевюне, гьар йыл авлакълагъа кёп яйылагъан зиянлы жанлагъа къаршы дарманны да сатып алма тюше. Гьали биз къоллап турагъан топуракълар – Тёбен Къазанышдагъы Ю. Акаевни атындагъы колхозну ерлери. Шунда будай чачагъаныкъ 4 йыл бола. Ер алышдырмаса, гьар йыл бир ерге чачып турса, ашлыкъланы тюшюмю осал болма башлай.

Бизин булангъы ёлугъувунда ол оьзлени къыйнайгъан бирдагъы масъаланы да гётерди. Айтагъаныкъ, бу якъларда бир нече къотан бар. Олар сакълайгъан гьайванлар чачывлукълагъа гирип, кёп пуч эте. Сабанчыны къыйынын биревлер сан этмейген болгъан…
        Гертилей де, сабанчыгъа гьалиги шартларда ишлемеге тынч тюгюл. Базар аралыкълар оьзюню талапларын сала. Тек мунда ишлейген фермерлени гёрген сонг, бир затгъа мекенли кюйде мюкюр боламан – топуракъны сюеген, авлакъда ишлеп уьйренген адам ондан айрылма болмай. Авлакъчылыкъ ишге жаны-къаны булан янашагъан сабанчылар, фермерлер оьз къыйынын, гьалал ашын ашайлар, адам загьматы булан абурланагъанны исбат этип яшайлар.


                                           

Байгинат МАГЬАММАТБАШИРОВА.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля