Бугюнлерде Хасавюрт районда 10 мингден артыкъ сабанчы хозяйство бар, тек оланы барысы да бир йимик ишлемей. Яхшы ишлейгенлерини арасында Хамавюртдагъы Жафар Къырымсолтанов ёлбашчылыкъ этеген «Къырымсолтанов» деген сабанчы хозяйство гьар йыл бир кюйде гелим ала. Шо хозяйствода мен районну юрт хозяйство управлениесини къуллукъчулары Расул Хасаев ва Юрий Бабаев булан бир нече керен болгъанман. Гьар заманда да бу уланны къасткъылывуна гьайран боласан.

Бу гезик биз ону топурагъын сюрдюре туруп тапдыкъ.

–Мен гьар заман чачыв топуракъларымны гюзде сюрдюрюп къояман, – дей Жафар. – Шолай этсем, топуракъ бузлап-ачыла туруп, язбашгъа хуму чыгъа. Сонг аз харжлар булан тюзлейбиз, бир культиватор гьайдап, язлыкъланы чачабыз.

– Сен гьар йыл нече гектар ерге чачасан?

– Мен сабанчы хозяйство къурмагъа 1999-нчу йыл сюйген эдим. Шо заман мени 2-3 гектар тюгюл ерим ёкъ эди. Мен шо йылларда помидор ва хыяр чача эдим. ­Огъар да кёп къол гюч герек. Адамланы ишге къуршай туруп, гелим алма башла­гъанча, шайлы харжынг гете. Мен алагъан гелим яман тюгюл эди, тек шо ишни промышленный къайдада, демек, машинлешдирген къайдада ишлетегенлер, тюшюмню оьзюне токътайгъан багьасын учуз эте эди. Олай да, шо йылларда башгъа пачалыкълардан сав йыл дегенлей токътамай емишлер ва помидор-хыяр гелме башлады. Айтагъаным, бизин йимик топуракъда болдурагъан ишчилени яшылчасы бишип битгенче, олар эки къайтып тюшюм болдура эди. Артдагъы йылларда Мычыгъыш республиканы Аргун шагьарында уллу теп­лицалар ачылды. Базарлар оларда болдурагъан яшылчалардан толду. Айтагъаным, яшылчаланы болдурув маънасыз болду.

Шо йылларда адамлар тавукъ сакълав ва гьайванланы семиртив булан машгъул болду. Мен де къатты емлер болдурма башладым. Шо замангъа гьар биревден ижарагъа ерлер ала туруп, бугюн мени 200 гектар ерим бар.

–200 гектар – кёп ер, ишлетме къыйын тюгюлмю?

–Озокъда къыйын. Биринчилей, ишлетме техника ёкълугъу, экинчилей де, болдурулгъан малны сатма къыйын экени четимликлер тувдура. Мен бу йыл 30 гектар ерге гюлайлан, 70 гектар ерге гьабижай ва 100 гектаргъа буса суданка чачгъан эдим. Яман болмады. Суданканы ерли от булан бирге чалабыз. Бичен тайланы юртда алма сюегенлеге 60 манатдан элтип абзарына къотардыкъ. Яшлагъа иш де болду, бир-эки манатлар да къазандыкъ.

–Гьабижайны къайсы сортларын чачасан?

–Мен гьали сынав этип тураман. Бизин топуракъларда къайсы янгылмай чыгъа­гъанын ва артыкъ тюшюм берегенин тергеп тураман. Бу йыл башгъа-башгъа авлакълагъа «Кубанская белая», «Краснодарская сахарная 210», «Голландская сахарная «Ролти» ва «Югославская 645» деген сортларын чачдым. «Югославия» дейгени яман болмады. Гюлайланны да «Мас­тер» деген майлы сортун чачаман.

–Техникадан къайры дагъы масъала ёкъ деме яраймы?

– Бар озокъда. Сув масъала бар. Сугъа­рыв масъала яйда биринчи ерде. Кёп йыллар къаралмай къалып, татавуллар бузулгъан ва лай басгъан. Экскаватор ва башгъа техника алып, татавулланы тазалама, бир-бирде чи янгыдан къазма тюше. Шолар бары да болдурулагъан малны багьасына гире ва багьа этип къоя.

Мен бирдагъы да бир затны айтма сюемен: неге гьакимият топуракъ булан доланагъанланы аявламай экен? Оланы янын тутса, ишине тергев берсе, сабанчылар бир-эки йылдан къапеселени оьзюбюзню химиясыз болдургъан малыбыздан толтуруп болар эдик. Шолай болса, мен де ишимни дагъы да яхшылашдырма болар эдим.

–Бара-бара шолай да болар. Мен буса сени къыйынлы, тек берекетли ишингде оьрлюк­лер ёрайман!

–Кёп савбол!

 

Гебек КЪОНАКЪБИЕВ,

оьз мухбирибиз.

СУРАТДА: (солдан биринчиси) «Къырымсолтанов» деген сабанчы хозяйствону ёлбашчысы Жафар Къырымсолтанов юрт хозяйство управлениени къуллукъчулары булан гьабижайны гьалын тергей.

(Авторну архивинден алынгъан сурат).