Эсгерилген фондну къуллукъчулары бугюнлерде не йимик масъалаланы уьстюнде ишлей, оланы алдында токътагъан борчлар ва харж беривню оьлчевлери, ёругъу гьакъда биз не билебиз? Уьстде эсгерилген масъалалагъа байлавлу болуп фондну башчысы Гьажимурат Гьажиев тёбенде «Ёлдашны» охувчуларына баянлыкъ бере.

– Гьажимурат Магьамматович, сиз башчылыкъ этеген фондну къуллукъчулары гьалиги заманда не булан машгъул бола? Увакъ ва орта далапчылыкъны генглешдирмек учун кёмекге берилеген харжланы оьлчевлери не къадарда токъташдырылгъан?

– Бизин фонд, гертиден де, увакъ ва орта далапчылыкъны харж булан якълап дегенлей, гьаракатын гючлендирмек ва генглешдирмек учун къурулгъан. Далапчы тайпалагъа берилеген харжны гесимлери – оьлчевлери 50 минг манатдан 1 миллион манатгъа ерли токъташдырылгъан.

– Кёмекге гёрсетилинеген харжлар алма муштарлылагъа тегин берилеми?

– Берилмей.

– Нечик бериле?

– Далапчыланы къайсы тармакъларда чалышагъаны гьисапгъа алынып, харжны уьстюне 6–10 процентлер салынып бериле. Мисал учун айтгъанда, сатыв-алыв тармакъда чалышагъан тайпалагъа 10 процент буса, транспортда ва агропромышленный тармакъда ишлейгенлеге – 8 процент. Инновация къайдаланы пайдаландырма муштарлылагъа – 6 процент.

– Фонд оьзюню ишин не заман башлагъан эди?

– 2011-нчи йылда къурулгъан

– Аслу мурат недир?

– Шо гьакъда уьстде де эсгерилген. Дагъы да ачыкълашдырып айтсакъ – увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул болма сюегенлени иштагьландырыв, ругьун гётерив.

– Бу йыл шолай кёмек харж берип иштагьландырылгъанлар нече болур?

– 290 субъектге берилген.

– Умуми кюйде алгъанда, шо нечакъы акъча бола?

– 220 миллион манат бола.

– Далапчылыкъ булан машгъул болма сюегенлени иштагьландырмакъ учун 2013-нчю йылда дагъы не йимик имканлыкълар болдурулгъан?

– Бизин республикабызда загьматгъа гючю чатагъан тайпаланы 60 процентге ювугъу юрт ерлерде яшай. Тек не этерсен, шогъар да къарамайлы, оланы толу кюйде ишге къуршалыву юрекни рази къалдырмай. Лап да яманы, юрт хозяйство агьамияты булангъы авлакъларыбыз асувлу къолланмай. Шону учун бу йыл биз юрт хозяйство тармакъда ишлейгенлени иштагьландырмакъ муратда берилеген харжланы уьстюне салынагъан процентлени дагъы да тёбенге – 6 процентге ерли тюшюрдюк. Шону натижасында увакъ ва орта далапчылыкъ булан машгъул бола­гъанланы санаву арта. Бир-бир банкларда буса къоллавчулагъа шолай харж-кредит уьстюне гьатта 20 процент къошулуп бериле. Айтагъаным, биз де шону гьисапгъа алмай къоймагъанбыз.

– Харж беривню аслу ёлу-ёругъу нечик шартлагъа гёре токъташдырылгъан?

– 50–350 минг манат харжны алмакъ учун, харжны тёлемеге болагъан оьз еринде ярым йылдан кёп ишлеп турагъан эки адамны разилиги (поручительство) тарыкъ. Эки йыл ишлейгенлени разилиги болса, 500 минг манатны оьлчевюндеги харжны алмагъа да бажарыла.

– 500 минг манатдан къолай буса?

– 501 минг манатдан 1 миллион манатгъа ерли харж алма сюегенлер шо оьлчевдеги харждан эсе 1,5 керен артыкъгъа токътайгъан малын юкге (залог) салмагъа тарыкъ бола.

– Увакъ ва орта далапчылыкъны шолай оьлчевлерде токъташдырылгъан харж булан таъмин этеген, къуллукъларын кютеген бёлюклеригиз бизин республикабызны шагьарларында ва районларында ишлейми?

– Къызларда, Каспийскиде ва Къызыл­юрт районда ачылгъан.

– Сизин фонд береген харжлардан аслу гьалда кёп пайдаланагъан къоллавчулар къайсы тармакъларда ишлей?

– Юрт хозяйствода ва транспортда. ­Енгил промышленностуну малларын чыгъарагъан гиччи цехлерде де бизин фонддан берилеген харжлар асувлу къоллана демеге ярай.

– Гележекде увакъ ва орта бизнес булан машгъул болагъанланы сыдыралары дагъы да толумлашсын учун, сен бизин охувчуларыбызгъа не гьакъда айтмагъа боласан?

– Азны хадирин билмейген тайпалар, озокъда, бай болмас. Бёрюден къоркъгъан къой этмес дегенлей, далапчылыкъ булан машгъул болагъанлагъа ва гележекде де болма муштарлылагъа къыйынлыкълагъа бойсынмагъа тюшмей. Яшав бир кюйде турмай. Юрюген ёл алыр дегенлей, гьар сагьатын, гюнюн айлана якъдагъы талап­ланы гьисапгъа алып, оьз пайдасы учун да оьтгермеге герек болагъаны гьакъ. Бирдагъы бир насигьатым, гелигиз, барыбыз да акъчагъа алданып къалмайлы, оьзюбюз ушатагъан ва бажарагъан саниятлар булан машгъул болайыкъ. Ялгъангъа, намуссуз тогъа тартывгъа белсенмейли, ачыкълыкъны шартларында чалышайыкъ. Шону буса бугюн бизден республиканы башчысыны программалары да талап эте. Экономиканы яшыртгъын тармагъына бойсынмайлы, эл намусгъа байланып чалышмакъ бугюн агьамиятлы. Гележекде экономикабызны оьсювюнде шондан кёп зат гьасил болажакъ.

– Охувчуларыбызгъа баянлыкъ ва пайдалы таклифлер бергенигиз учун сизге баракалла.

– Сизге де уьстюнлюклер ва савлукъ булан аманлыкъ ёрайман.

Гьазирлеген Къ. Къараев.