Форум Дагъыстанны оьсювюню ёлларын аян этди

Дагъыстанлы далапчыланы ва промышленност тармагъыны къуршайгъан союзуну биринчи республика форумун РД-ни Башчысы Рамазан Абдулатипов ачды ва юрютдю.

– Бизин республикабызны социал-экономика якъдан оьсдюрювню хас программасы ва шону ичинде лап да агьамиятлы милли борчлар белгиленген, – деп узатды оьзюню сёзюн Рамазан Гьажимуратович форумну ортакъчыларын ва тышдан гелген къонакъланы къаршылай туруп.

– Шо саялы да форумну барышында оьсювню чалтлашдырывну ёллары да аян этилгенни сюер эдик. Неге тюгюл, шу бугюнгю форум, сиз де билеген кююнде, Дагъыстанны социал-экономика якъдан оьсювюню чалтлашдырывун гьисапгъа алып оьтгериле. Шону учун бугюн бизге респуб­ликадан тышда уьлкебизни гьар тюрлю регионларында ва  тыш пачалыкъларда яшайгъан дагъыстанлыланы имканлыкъларын, сынавун къолламакъ да парздыр. Неге десегиз, алдагъы совет девюр булан тенглешдиргенде, бизин республикабызда мердешли тармакъларыбызны имканлыкълары осал къоллана. Нап, газ чыгъарывда, балыкъ тутувда, юзюмчюлюк ва бавчулукъ тармакъларда натижалар белгили кюйде тёбенлешген. Дагъыстанлыланы талаплары Каспийни балыкъ байлыкъларын гьисапгъа алып айтгъанда, умуми кюйде алгъанда, 7 процентге тюгюл кютюлмей. Айтмагъа сюегеним, белгили себепге гёре, тыш пачалыкълардан Россиягъа ва шолай да, Дагъыс­тангъа гелтирилеген гьар тюрлю малланы алдына чатакъ салынгъанын гьисапгъа алып, импорт малланы орнуна ерли малланы ва къуллукъланы оьлчевлерин, сан янын бир къадар артдырма тюшежек.

Дагъыстанны Башчысы оьзюню сёйлевюнде ерли ва тыш имканлыкъланы пайдаландырывну гьакъында эсгере туруп, оьсювге четим этеген кемчиликлени уьстюнде де токътамай болмады.

Гертиден де, бизин республикабызда оьсювге чатакъ салагъан кемчиликлер гьали де аз тюгюл.

Биринчилей, дагъыстан жамиятны ичинде татывлукъ ва бирлик болмаса, алгъа салынгъан борчланы бир муратгъа байланып дегенлей яшавгъа чыгъармагъа, натижаланы къолайлашдырма къыйын болагъаны гьакъ.

 Белгили болгъан кююнде, бизин республикабыз федерал бюджетден гелеген дотациялагъа харлы. Неге десегиз, экономиканы яшыртгъын тармагъында Дагъыстанны бюджетини оьлчевюндеги миллиардлар айлана ва шо  саялы да налогланы жыйывну натижалары гьалиге ерли юрекни рази къалдырмай.

 Уьстевюне, банкланы янындан промышленный ва аграрный предприятиелени, увакъ далапчылыкъны финанслашдырыв осал салынгъан. Демек, пачалыкъ кредитлер къурумлагъа ва адамлагъа, дагъысын айтмагъанда да, уьстюне 16–18 процентлер къошулуп бериле. Экономикасы алгъа гетген пачалыкъларда буса банкланы янындан кредитлеге шолай авур юклер-къошумлар салынмай.

Уьстде де эсгерилген кююнде, дагъыстанлы промышленност тармакъны вакиллерини ва далапчы тайпаланы союзуну биринчи форумунда тыш пачалыкъларда яшайгъан дагъыстанлылар да ортакъчылыкъ этди.

Форумну барышында дагъыстанлы яшёрюмлени далапчылыкъ булан машгъул болувуну масъаласына байлавлу болуп хас гьакълашыв сессия оьтгерилгени гьакъда да айрыча эсгермеге тюше.

Форумгъа деп планлашдырылгъан сессияны ДР-ни яшёрюмлени масъалаларына къарайгъан министерлигини министри Завур Къурбанов ачды ва юрютдю.

Шонда далапчылыкъда яшёрюмлени пайдаларына кёмеклешеген ёлланы ва асувлу къайдаланы гьакъында гьакълашыв юрюлдю, тарихи сынавну уьйренме тюшегени гьакъда да айрыча эсгерилди.

– ДР-ни Башчысыны сиптечилиги булан къабул этилинген программадагъы милли борчланы  яшавгъа чыгъа­рывда яш касбучуланы гьазирлевню ва танглавну масъаласы нечик агьамиятлы экени гьакъда бизге де унутма тюшмей, – деди болгъан гьакълашывну жамын чыгъа­ра туруп сессияны ортакъчыларына Завур Къурбанов. – Демек, оьсюп гелеген наслуну вакиллерини тарбиясы, билимлерини даражасы гьакъда ойлашмагъа ва оланы терс ёллардан нечик сакъламагъа тюшегени гьакъда тийишли чараланы гёрмеге тюше.

Форумну оьлчевюнде оьтгерилген выставкада халкъ хозяйствону ва далапчылыкъны гьар тюрлю тармакъларында чалышагъан пагьмулу ва бажарывлу усталаны, предприятиелени лайыкълы маллары ва къуллукълары малим этилинди. Шону гьар тюрлю бёлюклери булан ДР-ни Башчысы Р. Абдулатипов, Гьукуматыны Председатели А. Гьамитов ва Халкъ Жыйыныны Председатели Х. Шихсайитов, РФ-ни сатыв-алыв ва промышленност министерлигини департаментини управлениесини начальниги Дмитрий Овсянников, Темиркъазыкъ-Кавказ федерал округуну ишлерине къарайгъан министрини заместители Михаил Развозжаев ва оьзге ёлдашлар таныш болду ва шолагъа байлавлу берилген соравлагъа маълумат къуралланы вакиллери оьз пикруларын малим этди.

Оьзлени сёйлевлеринде Д. Овсянников ва М. Развозжаев дагъыстанлы далапчылыкъ булан машгъул болагъан тайпалар ва промышленност тармакъда ишлейгенлер оьрдеги федеральный къурумланы янындан кёмексиз къалмажагъы гьакъда да айрыча эсгердилер.

Форумгъа байлавлу оьтгерилген жыйында чыгъып сёйлеген ёлдашлар ДР-ни Гьукуматыны Председатели Абдусамат Гьамитов, Дербентдеги «Электросигнал» ва Къызлардагъы «КЭМЗ» акционер жамиятланы директорлары Далгьат Мирзабеков, Магьаммат Агьматов, Пачалыкъ Думаны депутаты Балаш Балашов, ДР-ни Прокурору Рамазан Шагьнавазов арагъа салынгъан масъалагъа байлавлу болуп оьз пикруларын малим этди.

Демек, шулай форумлар, дагъыстанлы далапчыланы ва промышленностуну предприятиелерини малларын, къуллукъларын россия ва тыш базарлагъа чыгъарма, оьсюв­ге чатакъ салагъан кемчиликлени уьстюн ачма, инвес­торлар-маячылар тапма ва оьсювню ёлларын белгилеме кёмек этежеги гьакъда эсгерди.

Форумну ахырында лап да лайыкълы 100 адам ва предприятиелер – далапчылар ва промышленност тармакъны вакиллери гьар тюрлю савгъатлар булан иштагьландырылды.

 

 

Къ. КЪАРАЕВ.

СУРАТЛАРДА: форумдан гёрюнюшлер.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля