Багьаланы себепсиз артдыра


   Яшавну ва экономиканы бары да тармакъларында ягъарлыкъ-энергия комплексини кёмеги тиймесе, кёп йыллыкъ сынав токъташдырагъан кююнде, айлана ягъыбызда оьсювню имканлыкълары осаллашагъаны англашыла. Гьар къайсы девюрню алып къарасакъ да, къуллукъланы ва малланы багьалары ягъарлыкъ базарлардагъы багьалар булан тыгъыс кюйде байланып гелген.


Гьатдан оздурма тюшмей



Не башгъа, гьалиги заманда да транспорт къуллукъланы, сюйсе юк ташыйгъаны болсун яда буса адамланы алып юрюйген машинлер болсун, ягъарлыкъ-майлав материалланы базар багьаларын гьисапгъа алып иш гёрмесенг, хайыргъа умут этмей къойсанг да ярай. Айтмагъа сюегеним, машинлени, станокланы ва шолай да оьзге тюрлю техника алатланы пайдаландырыв болжалларын къолдан чыгъармас учун, оьз заманында тийишли къуллукъларын кютмеге ва шолай да сан янлы ягъарлыкъ-майлав материаллар булан таъмин этмеге герек бола. Озокъда, шону учун янгыз эсгерилген тармакъда чалышагъан тайпаланы пайдалары булан дазуланып тюгюл, башгъа-башгъа даражалары, имканлыкълары булангъы къоллавчуланы мадарын гьисапгъа алмай, багьаланы гьатдан оздуруп къойсакъ да, айлана якъдагъы къуллукъланы толу кюйдеги яшавгъа чыгъарылывуна къоркъунчлукъ тувулунажагъы гьакъда унутма тюшмей.



Бизин уьлкебизни гьар тюрлю бойларында ягъарлыкъ-энергия комплексни (ТЭК) имканлыкъларындан пайдаланмакъ мурат булан юрюлеген гьаракатны барышын, натижаларын ахтарыв ва багьаланы гётерив булан машгъул болув тергевсюз къалмагъа ярамай. Неге десегиз, ягъарлыкъ базарлардагъы башалманчылыкъ умуми оьлчевюнде алданокъ токъташдырылгъан багьаланы айланасында гёз алгъа тутулуп токъташдырылгъан низамны буза…



Бизин республикабызны тахшагьарында яшайгъанланы санаву йылдан-йылгъа артып тербей. Шону булан бирче транспорт къуллукълагъа муштарлыланы талап­лары да бир кюйде турмай, арта. Талапланы артывун гьисапгъа алып, адамланы ва юк ташыйгъан машинлени гьажатлары учунгъу ягъарлыкъ-майлав материалланы сатыв булан машгъул болагъанланы чалышывуна да тергевню артдырмаса бажарылмай. Неге тюгюл де, гьалиги заманда базар аралыкъланы шартларында бизин республикабызны тахшагьарыны къоллавчулары учун оьзге районларындан ва шагьарларындан эсе, малланы, къуллукъланы багьалары артыкъ болуп токътай.



Артдагъы вакътилерде къаранапдан этилинеген ягъар­лыкъ-майлав материаллар багьа токътайгъаны саялы, адамлар ва юк ташыйгъан транспортну къоллайгъанлар учуз табии газ ягъарлыкъдан пайдаланагъаны кёп бола барагъаны белгили. Шо барышдан пайдаланып, АЗС-лени есилери де табии газны багьаларын артдырма къарайгъаны ачыкъ болуп гёрюне. Натижада, баягъы, яшав даражасы осал тайпаланы, янгы ишге урунагъан далапчыланы къысасгъа салып ягъарлыкъны багьалары «хапмагъа» башлай.


– Мен янгы иш башламагъа урунуп тураман, – дей юклер ташыйгъан уллу машинни гьайдавчусу Салигь Багьавутдинов. – Гетеген балагьгъа гелеген балагь деген кюйде, газ ягъарлыкъны багьасы да артып тербей. Санкт-Петербурггъа, Москвагъа етишгинчеге, хыйлы ерлерден-регионлардан оьтмеге тюше. Айтмагъа сюегеним, насипге, табии газ ягъарлыкъны багьалары Дагъыстандан тышдагъы регионларда 5-10 манатлагъа кем токътай. Лап да яманы, ягъарлыкъны багьалары гётерилген сайын, айлана якъдагъы базарларда сатылагъан малланы ва къуллукъланы гьатдан озагъаны да ачыкъ болуп гёрюне.


Кимлеге –къазанч, кимлер къыйыкъсытыла



Гьалиги заманда Магьачкъалада ягъарлыкъ-майлав материалланы сатыв булан машгъул болагъан 131 АЗС иш гёрегени белгили. Озокъда, шоланы чалышывуна байлавлу болуп гьар йыл тюрлю-тюрлю оьлчевдеги тергев юрютеген къурумланы янындан шагьар администрация булан бирликдеги рейдлери болагъаны да негьакъ тюгюл.



– Бизин аслу мурадыбыз, бизнесге тогъас салмакъ тюгюл, шону оьсювюне четим этеген кемчиликлени алдын алмакъдыр, – дей Магьачкъала шагьар администрацияны башчысыны заместители Гьаким Ашиков. – Неге десегиз, шагьарны бюджетине бизнес булан машгъул болагъанланы гьаракатыны натижасында гелеген гелимлер гьар йыл 10 процентге къолайлаша. Шону гьисапгъа алып, АЗС-лерде де ягъарлыкъ-майлав материалланы айланасында ачыкълыкъ-низам къорулмагъа тюше. Чакъда-чакъда алышынагъан багьалары буса, къоллавчулагъа, бюджетге хайыр учун тюгюл, янгыз оьз киселерин ойлашагъанланы пайдаларын якълайгъаны белгили. Шолайлыкъда, налог тёлевню низамы да къорулмай. Муна шо саялы да, гьали-гьалилерде Магьачкъаланы башчысыны заместители Мурат Алиев де къоллавчуланы арзларын гьисапгъа алып, транспорт къуллукъланы кютювде ягъарлыкъ базарда далапчыланы чалышывун толу кюйде ачыкъгъа чыгъармакъ учун тергевлер юрютеген хас ишчи гюп къуруп ишге гиришмекни таклифин берди.



Уьстде де эсгерилегени йимик, айлана ягъыбыздагъы транспорт къуллукъланы багьаларыны гётериливю ягъарлыкъ-энергия комплекси булан тыгъыс кюйде байлавлу. Неге десегиз, эсгерилген тармакъда чалышагъан тайпалар аслу гьалда оьз пайдаларын ойлашып, къоллавчуланы даражалары, къазанчы, алапалары башгъа-башгъа экенни гьисапгъа алма сюймей. Муна шо саялы да тахшагьарыбызны ишчи группасына да гележекде оьз чалышывунда пенсионерлени, къазанчы аз тайпаланы, амалсыз сакъатланы даражасын-имканлыкъларын гьисапгъа алып, учуз ягъарлыкъ-майлав материаллар сатылагъан бир нече АЗС-лени къурмагъа кёмек болдурса, разисизликлер де кемир эди.



Уьстде де эсгерилгени йимик, сынав токъташдырагъан кююнде, ягъарлыкъ-майлав материалланы багьалары гётерилген чакъы, оьзге тюрлю къуллукъланы ва малланы багьалары да артып тербейгенине биз, гертиден де, инанып-уьйренип де къалгъанбыз. Багьаланы артывуна янгыз ягъарлыкъны багьаларыны артыву таъсир этип къоямы, башгъа себеплер ёкъму деген соравлар да тувулуна…



Бугюнлерде Магьачкъалада юрюйген жамиятны къуллукъларын кютеген пассажир транспортну багьалары, ягъарлыкъгъа гётерилмей туруп да артып башлайгъаны къоллавчуланы янындан рази­сизликлени дагъы да артдыра. Шону учун шагьар администрацияны башчылары хас транспорт бёлюгюне жамиятны къуллукъларын кютеген транспортгъа багьалар не саялы артагъанын ахтарып токъташдырып, себеплерин толу кюйде аянлашдырмагъа деп тапшурув да берген эди…


– Шону учун бизин де юрегибиз къыйнала, – дей Магьачкъала шагьар администрацияны башчысыны заместители Мурат Алиев. – Багьаланы артдырагъанлар оьз пайдасы учун къоллавчуланы талапларын, имканлыкъларын гьисапгъа алмай, оьзлер байынма умутлу экени англашыла. Магьачкъалада башгъа-башгъа маршрутланы есилери шогъар оьзтёрече янашагъаны да юрюшню низамын буза…



Гертиден де, бир-бир маршрутларда оьзтёрече, соравсуз-соргъусуз багьаланы артдырмагъа алгъасайгъанлары къаршылаша. Мисал учун айтсакъ, 63-нчю, 77-нчи маршрутда ва шолай оьзгелери. Темир ёл вокзалдан Сепараторный посёлокгъа ерли адамланы ташыйгъан маршрутда ва башгъаларында гьайдавчулар шогъар къаршы. Неге десегиз, багьасы артса, маршрутда ишлейген гьайдавчуланы налоглары да гётериле. Шолайлыкъда, гьайдавчуланы ва шолай да къоллавчуланы онгайлыкълары къыйыкъсытыла.






Къ. Къараев.

Суратда: Магьачкъаланы АЗС-леринде де башгъа-башгъа багьалар эс этиле.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля