Али Жабрайылов: «Къоллавчуланы къуллукъларын камиллешдиривде жаваплыкъ агьамиятлы»


Ватандашланы ва шолай да къурумланы яшавлукъ-коммунал къуллукъларын кютюв бугюнню аслу масъаласы болуп токътайгъаны англашыла. Айлана якъдагъы талапланы артып турагъанын гьисапгъа алып, этилинеген къуллукъланы оьлчевлерин артдырыв булан дазуланмайлы, оланы сан янын камиллешдиривге де тергевню гючлендирмесе бажарылмай.



Шону гьисапгъа алып, артдагъы вакътилерде республикабызны районларында ва шагьарларында къоллавчуланы талапларына байлавлу оьтгерилеген ёлугъувлар, гьакълашывлар тергевню тартмай болмай.



Къоллавчулагъа не йимик къуллукълар этилине, олагъа гьалиги заманда не етишмей? Эсгерилген масъалалар булан бирче бугюн яшавлукъ- коммунал къуллукъланы гьалиги даражасы да теренден ойлашдырмай болмай.



Шогъар гёре бугюнлерде бизин мухбирибиз Дагъыстанны Пачалыкъ яшавлукъ инспекциясыны башчысы Али Жабрайылов булан ёлугъуп гьазирлеген лакъырлашыву тёбенде «Ёлдашны» охувчуларыны тергевюне бериле.


– Али Магьамматович, язлыкъ ишни къышда башла деп негьакъ айтылма­гъаны англашыла. 2018-19-нчу йылланы гюз-къыш айларында къоллавчуланы талапларын гьисапгъа алып, не йимик чаралар гёрюлген, ишлер кютюлген?



– Йыл йылгъа ошамай. Айтмагъа сюегеним. бу йылны къышы алгъасамай турагъаны техника талапланы гьисапгъа алып, яшавлукъ фондда тувулунгъан гьалны ахтарып, янгыдан гьазирлик гёрмеге имканлыкълар ярата. Республикабызны районларында ва шагьарларында яшавлукъ тармакъны май айдан тутуп бугюнге ерли этилинген ишлерини натижаларын биз толу кюйде малим этмеге болабыз. Дагъыстанны пачалыкъ яшавлукъ инспекциясыны сиптечилиги булан 1107 ерде тергевлер оьтгерилген. Шону натижасында аянлашдырылгъан кемчиликлени де яшырмай айтсакъ, яшавлукъ фондуну низамы 2848 гезикде бузулгъаны гьисапгъа алынды. Яшавлукъ къуллукъланы кютювде гьисапгъа алынгъан кемчиликлени ёрукълашдырмакъ учун, къатты кюйде талаплар салына. Шону натижасында кемчиликлени 82 процентге ювугъу тайдырылды демеге ярай. Талаплагъа бойсынмайгъан тайпалагъа къаршы 140 административ иш къурулуп, жавапгъа тартылгъанлар болду. Талап­лагъа байлавлу гьазирленген протоколлагъа гёре айыплылардан яшавлукъ фондуну пайдасына 3 миллион ярымгъа ювукъ харж алынды. Шолайлыкъда, ноябр айны 15-не ерли къоллавчуланы талапларын кютеген тайпалагъа 4 мингден къолай гьазирлик гёрювге байлавлу токъташдырылгъан паспортлары да тапшурулду. Яшырмагъа тарыкъ болмай, Каспийск, Магьачкъала ва Дагестанские Огни шагьарларда буса оьз заманында 63 гезикде гьазирликни паспортлары тапшурулмады…


– Къоллавчуланы яшавлукъ талап­ларын кютмек учун имканлыкъланы яратагъан къурумланы борчларына янашыву гьакъда не айтмагъа бажарыла?



– Иссилик, сув, газ ягъарлыкъ, электрик энергия берив булан машгъул болагъан къурумлар булан да яшавлукъ фондну къышгъа гьазирлигин болдурувгъа байлавлу тийишли чаралар оьтгерилген. Белгиленген болжалларында яшавлукъ фондну 85 процентге ювугъу гьазир этилди. Уьстде эсгерилген шагьарларда кемчиликлени алдын алывгъа байлавлу чараланы оьтгеривню гьисапгъа алып, болжаллары да гёрсетилди.


– Али Магьамматович, арадан оьтген заманны ичинде алдагъы йылдан эсе къоллавчуланы янындан тувулунагъан разисизликлер артамы яда аз боламы?



– Арадан оьтген бир йылны ичинде алдагъы йылдан эсе къоллавчуланы янындан билдирилеген разисизликлер аз буса да кемий демеге ярай. Алдагъы йыл 500-ден кёп эди буса, артдагъы санавлар малим этеген кююнде, шолай разисизликлер 450-ге тюшген. Демек, къуллукъланы къоллавчулагъа етишдиреген къурумлар йиберилген кемчиликлени алдын алмакъ учун чалышагъаны гьис этиле…


– Къуллукъланы къоллавчулагъа йибереген къурумланы янындан адамлагъа ва идаралагъа заралгъа тарыйгъан гезиклеринде къуллукъланы сан янына байлавлу артыкъ гьакъ талап этегенине разисизликлер кёп болагъаны белгили. Къоллавчулардан артыкъ гьакъ жыйма муштарлыланы токътатмакъ учун не этиле?



– Шо масъала ёкъ десек, дурус болмас. Арза этегенлени билдиривлерине гёре, артдагъы бир йылны ичинде бизин инспекцияны къуллукъчуларыны кёмеги булан тарыкъсыз алынгъан гьакъланы 2 миллион 281 манаты адамлагъа къайтарылгъан.


– Къоллавчуланы барысы да шо кюйде талап эте эди буса, талавур кёп болмас эди. Шону алдын алмакъ учун не йимик чаралар гёрмеге тюше?



– Биринчилей, газ ягъарлыкъ, сув, электрик энергияны харжлангъан оьлчевлерин токъташдырагъан алатланы салма тарыкъ. Эгер де шолар гёрсетеген харждан артыкъ борчлар сала буса, бизге билдирмеге тюше. Шондан сонг къоллавчуланы, къуллукъну йибереген къурумну ва яшавлукъ инспекциясыны вакиллери булан бирликде еринде тергев оьтгериле ва къоллавчуну пайдаларын якълап яда буса огъар къаршы акт языла.


– Али Магьамматович, бугюнлерде Дагъыстанны Башчысыны сиптеси булан Дагъыстанда къоллавчуланы яшавлукъ-коммунал къуллукъларын кютювню гьалиги даражасына байлавлу ДР-ни Гьукуматыны янында уллу генгеш оьтгерилди. Шонда сиз де ортакъчылыкъ этдигиз, къуллукъланы яшавгъа чыгъарылывуну даражасы нечик къыймат берилди?



– Озокъда, къуллукъланы даражасы бугюн рази къалдырмай. Бугюнлерде МЧС де билдирив этген эди гючлю еллер, янгурлар болажагъына байлавлу болуп. Тек не этерсен, шогъар да къарамайлы, Магьачкъалада ва оьзге ерлерде адамланы электрик энергиягъа бакъгъан якъдагъы къуллукълары йырылып, къыс­тавуллу гьал тувулунду. Шо гюнлерде янгыз тахшагьарыбыздан 3 мингден де кёп разисизлик билдирилип, арз этегенлери де болду…


– Бу йыл яйда республикабызны районларында ва Магьачкъалада электрик сетлени янгыртывгъа байлавлу гьаракатда Россиядан гелген 2 минг адамдан къурулгъан хас техникасы булан ясандырылгъан отряд не затны башына чыкъды?



– Олар аслу гьалда Сергокъала, Къарабудагъгент, Буйнакск районларда ва шолай да, Магьачкъала, Буйнакск шагьарларда сетлени, къуралланы, багъаналаны алышдырыв чаралар булан машгъул болду. Атлары уьстде эсгерилеген районларда алдагъы йыллардан эсе къоллавчуланы артгъан талапларын кютювню масъаласы бир къадар къолайлашгъаны гьакъда айрыча эсгермеге сюемен. Тек Магьачкъала шагьарда 70 проценти эсгиленген сетлени янгыртмакъ учун хыйлы иш кютме герек болажакъ. Неге десегиз, гьалиги заманда тахшагьарыбызда да­гъыстанлыланы, азындан, уьч пайдан бир пайы яшай…


– Али Магьамматович, адамланы ва къурумланы яшавлукъ-коммунал къуллукъларын камиллешдирмек учун бу йылны октябр айыны 31-нде Дагъыс­танны Башчысыны янында иш гёреген Тамазаланы советини къарары гьакъда не айтмагъа бажарыла?



– «Маячыланы (инвесторы) харжларын ЖКХ тармакъда кёп квартирлик уьйлерде яшайгъан къоллавчулар учун асувлу къоллама тюшегени гьакъдагъы» къарары янгыз Тамазаланы советине тюгюл, оьзге къурумлагъа ва къуллукълагъа, министерликлеге де бакъдырылгъан. Шо да ДР-ни Башчысыны 2017-нчи йылны декабр айыны 28-нде токъташдырылгъан тапшуруву булан тасдыкъ этилинген. Неге десегиз, мен уьстде де эсгерген кюйде, бизин республикабызны ЖКХ фондунда чечмеге герекли масъалаланы яртысы да яшавгъа чыгъарылмагъан. Шолайлыкъда, къоллавчулар учун ЖКХ-ны къуллукъларын кютегенлени уьстюнде гьалиги заманда топлангъан борчлар да, савлай республика оьлчевюнде айтсакъ, 3 миллиард манатлагъа етишген. Демек, шолай борчлар бир йылны ичинде тюгюл, кёп йылланы боюнда топлана, уьст-уьстюне къошула геле. Узун сёзню къысгъасы, къуллукъланы камиллешдирмек учун бизин республикабызны ЖКХ тармагъына гьар йыл 3-4 миллиард манатны оьлчевюнде харж этмеге тарыкъ болажакъ.


– ЖКХ тармакъдагъы гьалны ёрукълашдырмакъ учун, муниципал къурулувларыны янындагъы къуллукълар маячыланы харжларын пайдаландырмакъ муратда не эте, инвестиция проектлери гьазирми?



– Белгили болгъан кююнде, ЖКХ алдан берли де коррупциялы тармакъланы бириси саналып гелген. Айтмагъа сюегеним, ватандашланы ва къурумланы къуллукъларын кютювню ёрукълашдырмакъ учун къурулагъан федерал ва республика программалар талавургъа тарый, чаналай. Шону учун болмагъа ярай маячылар да эсгерилген тармакъгъа къошулуп харжларын хайыр учун къоллама тартынагъаны да. Озокъда, шону учун бюджетден таба айырылагъан харжланы да асувлу къоллама тюше. Шогъар да къарамайлы, тийишли инвес­тиция проектлер Хасавюрт, Буйнакск, Къызлар, Къызылюрт, Дагестанские Огни, Южно-Сухокумск шагьарланы ЖКХ-ларыны янында ерли талапланы толу гьисапгъа алып къурулмагъан. Къарабудагъгент, Къазбек, Лаваша, Новолак, Сулейман-Стальск, Тарумов, Хунзах ва Цунта районларда коммунал онгайлыкъларын болдурувну комплекс программалары къурулма да къурулмагъан. Шолай документлер къурулмай туруп, бизнес булан машгъул болагъан тайпалар да оьзлени харжларын ЖКХ-ны оьсювюне салмагъа рази болмажагъы гьакъ.


– Савлай Дагъыстанны оьлчевюнде ЖКХ тармакъдагъы гьал толу кюйде гьисапгъа алынгъанмы?



– Муна гьали етишдик масъаланы ­оьзек ерине. Алынмагъан. Шо иш этилмей туруп, бюджет ва бизнесменлени маяларын пайдаландырывгъа да четимликлер тувулуна. Озокъда, гьалиги заманда республикабызны бир-бир районларында ва шагьарларында тувулунгъан гьал уьстденсув ахтарылып тийишли шартлар яратывгъа байлавлу агьамиятлы проект иш гёрген булан иш де битмежек…


– Али Магьамматович, сиз ойлашагъан кюйде, ЖКХ тармакъдагъы къыйынлы гьалны ёрукълашдырмакъ учун не йимик чаралар гёрмекни ти­йишли гёресиз?



– Дагъыстанны Гьукуматына, къурулуш ва ЖКХ , промышленност ва энергетика министерликлерине ва шолай да, онгайлыкъланы къоллавчулагъа етишдиреген къурумлагъа ерлердеги гьалны толу кюйде ахтарып, шогъар ти­йишли кюйде къыймат бермесе, гюз-къыш вакътилерде къоллавчуланы талапларын яшавгъа чыгъарма четим болажакъ. Неге десегиз, «Дагестанэнерго», «Махачкалаэнерго», «Теплосервис» деген жамиятлар кётюрлюкге тарыгъан…



Дагъыстан Республикадагъы бары да шагьар ва район администрацияларына мен уьстде эсгерген ЖКХ-ны къуллукъларын камиллешдиривню гьисапгъа алып, хас программаларын яратма ва пайдаландырывгъа бермеге таклиф этебиз. Шону учун Ростехнадзорну Федерал къуллугъуну Кавказ управлениесине де къоллавчуланы талапларын гьисапгъа алып, оьтгерилеген ишлерде аманлыкъны чараларын гючлендирмеге герек болажакъ.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля