Янгыгент – Гьайдакъ райондагъы къумукъ юртланы бириси. Биз бу юртда кёп болабыз. Артдагъы сайлавларда юрт администрацияны башчысы болуп белгиленген Пашабек Мутаевни къайратлы гьаракатына айрыча тергев беребиз. Ол, юртну башы, юртлуланы яшавун, ерли экономикасын гётермек муратда гьаракат этип чалыша. Оьтген эки йылны ичинде юртлуланы бирикдирмек, сыкълашдырмакъ учун гьар тюрлю къуллукъларына намуслу кюйде янаша.
Юрт хозяйство – Янгыгентде аслу тармакъ гьисапда ашав да бере, яшав да. Пашабек шону бир де унутмай. Юртну дазуларыны ичиндеги топуракълары 7000 гектаргъа етише. Бугюн оланы асувлу кюйде къоллав – баш масъала болуп токътагъан. Авлакъланы бир пайы алдагъы совхозну кюрчюсюнде къурулгъан «Янгыгент» деген СПК-гъа бегетилген.
– «Янгыгент юрт совет» деген муниципал къурулувну дазулары, юртну гележек оьсювю де бугюн мекенли токъташдырылгъан, – дей бизин булангъы лакъырында П.Мутаев. – Юртдагъы СПК-гъа ишлетмеге 1800 гектар топуракъ берилген. СПК-ны директору этилип Иса Агьматов белгиленген. Ону гьаракаты бугюн ачыкъ болуп гёрюне. Иш къайнай.
Айтмагъа сюегеним, топуракъда ишлемеге сюеген янгыгентлилени санаву да гюн сайын арта. Шону учун юртлулар юрт администрация булан дыгъарлар байлап, топуракъны 49 йылгъа ижарагъа ала ва ишлете, ижараны сюймейгенлер ерли СПК-да иш тапмагъа бола. СПК 2017-нчи йылда къурулгъаны гьакъда да айрыча эсгермеге тюшедир.
Бу йыл августну 23-нде биз Янгыгентде болдукъ. Иса Агьматовну ишлери къыставгъа гёре, биз ону заместители, «Янгыгент» СПК-ны баш агроному Алипхан Адилов булан ёлукъдукъ ва лакъыр этдик.
А.Адилов юрт хозяйство тармакъда янгы адам тюгюл. Ол аграр тармакъгъа 1980-нчи йылда Дербент шагьардагъы юрт хозяйство техникумну охуп битдирген сонг чалышма башлагъан. Иш стажы 40 йылгъа ювукъ бола.
– СССР-ни девюрюнде ерли «Янгыгент» деген совхоз Дагъыстанда мугькам экономикасы булангъы хозяйстволаны бириси эди, – дей А.Адилов. – Юзюмлюклерден къайтарылгъан татли емишни ишлетеген чагъыр заводубуз, халкъыбызгъа иш бар эди. Ерли совхоз тозулуп, чагъыр завод бегетилди, адамлар иш излей туруп якъ-якъгъа чачылды.
Яшырмагъа тарыкъ болмай, темиркъазыкъдан Пашабек Мутаевни юртгъа къайтыву, гьаракаты булан юртну ва юртлуланы яшаву жанлангъаны ачыкъ болуп гёрюне. Топуракъланы дазулары белгиленген. «Янгыгент» деген СПК къурулгъан. Хозяйствогъа берилген 1800 гектар ерни 500 гектары – сюрюлеген топуракълар.
2017-нчи йылны ахырында биз «Палаш» авлакъда 90 гектар ерни плантажгъа гётердик ва 50 гектаргъа «Молдова», 40 гектаргъа «Ркацители» жура юзюм бавлар орнатдыкъ, – дей Алипхан Адилов.
Юзюм бавлагъа бир де токътамай къуллукъ этиле. Юртлу ишчилерден къурулгъан бригада, «Дружба» юртдан гелеген сынавлу юзюмчюлер бавлардагъы бары да ишлени кютелер. Бавланы 50 гектары шпалерге гётерилген, 30 гектарына теллер тартылгъан. Къалгъан 20 гектарда да тел тартыв ишлер юрюле. Тюзю, четимликлер де къаршылаша
Сугъарыв сувланы масъаласы арагъа чыкъгъанда, Алипхан Адиловну бети алышынды.
– Сиз лап четим масъаланы арагъа чыгъардыгъыз, – деди ол. – Сув етишмейгенлик себеп болуп, янгы юзюм бавларыбыздагъы борлаланы кёбюсю къуруду. Язбашда оланы ерине янгы борлалар орнатмагъа тюшдю.
А.Адиловну айтывуна гёре, авлакълар учун сугъарыв сувланы масъаласын чечмеге хозяйствону ёлбашчылары кёп гьаракат этип айланалар. Уллучайдан алынагъан сувланы Къаягент, Дербент районлардагъы сугъарыв управлениелени ёлбашчылары пайлай. Сув гелеген татавуллар да оланы уьстюнде. Татавуллар ярашдырылмайгъаны саялы уьстде эсгерилген четимликлер де тувулуна. Олар бизден гьасил тюгюл, – дей Алипхан.
2018-2019-нчу йылларда хозяйство ижарачылар булан дыгъар байлап, 150 гектаргъа гюзлюклер, 40 гектаргъа бахча оьсюмлюклер чачгъан эди. Бугюнлерде гелеген йылны тюшюмюню гьайы этиле.
Хозяйствону ёлбашчылары топуракъларын, гьайванчылыкъ ферманы, оьзге биналаны имканлыкъларын толу къоллавну ёлларын ахтарып туралар. Биз хозяйствода болгъан гюнде де ону ёлбашчысы Иса Агьматов булан ёлукъмагъа бажарылмады. Ол производство масъалаланы уьстюнде айлана туруп, тышгъа гетип къаршы болмады.
Оланы гьаракатына къарап биз де гележекде янгыгентлилер юрт хозяйство тармакъны тийишли даражагъа гётережегине шекленмейбиз.
Магьамматрасул Ибрагьимов.
Гьайдакъ район, Янгыгент юрт.
Суратда: Янгыгент юзюмлюклери.
Къ. Къараев чыгъаргъан сурат.
