Тюркия – Россия аралыкълар беклеше

Тюркия ва Россия кёп алдагъы девюрлерден берли де бири бирини къысматына таъсир эте яшагъан. Тарихчилер англатагъан кюйде, биринчи керен эки де уьлкени дипломатия аралыкълары мекенли къайдада 1513-нчю йыл башлангъан. Шо йыл Россиядан Константинопольгъа орус элчи йиберилген. Ону борчу уллу князь уьчюнчю Василийни де, солтан Селимни де арасында дос аралыкълар тиркешдирмек болгъан.


Озокъда, эки де уьлкени арасында кёп тюртюшювлер де юрюлген. Тюртюшювлер 13 керен дав къалмагъаллагъа айлангъан. Нечик алай да, девюрден- девюрге абатлана туруп, Россия ва Тюркия дос аралыкълар булан гьариси оьз уьлкесини халкъына пайда гелтирме болагъанны англагъан. Муна гьали де, дюнья политиклер эсгереген кюйде, Анкара Москва булангъы аралыкъланы беклешдире.


Тюркияны Евросоюз булангъы ювукълашыву да онглу юрюлмей. Россияны Пачалыкъ Думасыны депутаты, белгили политик Алексей Пушков ойлашагъан кюйде, бу уьлкени министрлерин Германияда ва Голландияда яшайгъан тюрк миллетли халкъ булан ёлукъма къоймагъаны – Тюркия пачалыгъына Евросоюзгъа гирмеге бажарылмажагъын англата. Ол о гьакъда оьзюню интернет сайтында англатыв бере. Олай пикру чыгъарма да себеплер ёкъ тюгюл.


Бираз алда Тюркияны тыш ишлер министри Мевлют Чавушоглуну Гамбург шагьарда тюрк миллет булан оьтгерме сюйген ёлугъувун яшавгъа чыгъарма къоймагъан. Нидерланд пачалыкъ гьакимлиги де Чавушоглуну самолётуна къонмагъа ихтияр бермеген.


Тюркия уьлкеси кёп йылланы узагъында Американы Бирлешген Штатлары булан къурдашлыкъ аралыкълар юрютдю. Энни йыракъдагъы къурдашыны дюньяда баш болуп юрюме бакъдырылгъан елевчю политикасын ушатмай буса да ярай, Россиягъа багъып ювукълаша.


Тюрк уьлкени ёлбашчысы Режеп Эрдогъан бираз алда (май айны 10-нда) Москвагъа гелгенде, биз ойлашагъан кюйде, оьзюню сапары эки де уьлкени халкъларыны пайдасына болдурулагъан ишни мекенли къурма кёмек этежегине бирдагъы керен инангъаны гьакъында айтды. Россия булангъы экономика, сатыв-алыв, туризм тармакъларда юрютеген иш, европа гьукуматланы кёбюсюн ариде къойса да, олардан гелеген яхшылыкъланы орнун тутмагъа бола­гъанны анг­лады. Арт вакъти бизин уьлкелени арасындагъы сатыв-алыв гьаракатны умпагьатлыгъы йыл сайын арта. Ону харж къадарын ахтарса, 2023-нчю йылда – 100 миллион долларгъа етишме тарыкъ. Тюркия Россияны экономика партнёру гьисапда – бешинчи ерде .


Буссагьатгъы вакъти Тюркияда ягъарлыкъ газ бек багьа. Къара денгизни тюбюнден таба салынагъан газ быргъылар булан олагъа газ гелме башласа, нечик онгайлыкълар тувулунажакъ. Сонг шо газны Европаны оьзге уьлкелерине де йиберме бола. Газ быргъылар салыв иш 2017-нчи йылны сентябр айында башланажакъ. Мезгили – 900 чакъырым. Проектге гёре эки быргъы ёл тартылажакъ. Экисини де гючю йылда 47 миллиард кубометр бола.


Сонг да, Россияны кёмеги булан Тюркияда биринчилей къурулагъан «Аккую» деген атом станциясы уьлкени экономика оьсювюне гёрмекли къошум этежек. Станцияда 4 энергоблок ишленежек. Умуми гючю – 4800 мегаватт. Ону къурулушу 2010-нчу йылдан берли юрюле. Россия булангъы аралыкълар бузукълашса, не олагъа, не бизге пайда болмажакъны да тюрклени башчысы яхшы англайдыр. Неге тюгюл, атом станция Россияны харжына къурула. Ону «Росатом» корпорациясы къура. 20 миллиард доллар 30 йылдан сонг къайтарылажакъ. Бизге де, олагъа да бир-бирев булан эришмеге къыйышмайгъанны Путин булан Эрдогъан яхшы англайгъангъа шек ёкъ. Бу артдагъы ёлугъувда да эки де уьлке ёлбашчылар бир-бирине лайыкълы экенин ачыкъдан гёрсетди. Алдагъы хатиржанлыкъ да унутулгъаны яхшы.


Тюркиягъа, Россиягъа оланы арасындагъы туризм аралыкълар да арив хайыр гелтире. Сирияда халкъара борчун кютеген россиялы Су-24 маркалы самолётну оьзлени дазусуна гирген деп тюрклер гьавада атышып тюшюрген сонг аралыкълар бузулгъан эди. 2016-нчы йылны июн айыны 29-нда оьтгерилген телефон сёйлешивлерден сонг уьлке аралыкълар янгыдан гелишме башлады. Къурдашлыкъ токъталгъан саялы, 2016-нчы йыл Тюркиягъа барагъан туристлени санаву алдагъы йыл булан тенглешдиргенде 80 процентге кемиди.


Бу йылны март айыны 10-нда оьтгерилген ёлугъувуну вакътисинде Путин ва Эрдогъан хыйлы яхшы ишлени яшавгъа чыгъарма гьазирлигин гёрсетди. Олар бизин уьлкелени халкъларыны пайдасына этиле. Шону учун да хатиржанлыкъгъа ёл бермей, эки де ёлбашчы бири-бирин англайгъаны, гьалиги политика гьалланы анализ этип, гележекни гёрюп иш юрютегени, халкъны разилигин къазанагъандан къайры, уьлкелени экономикасын да гётерме янгы ёллар ача.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля