«Ёлдашгъа» язылыв неге кемий?


Шу соравну «Ёлдаш» газетде ишлейгенлер оьзлер-оьз­леге берип къоймай, бизин къумукъ интеллигенциябыз да бир сама оьзлер де ойлашып, къумукъ респуб­лика газетге язылыв неге кемийгенни себебин билип, ахтарып, чараларын гёрмеге къараймы? Айтма болмайман.



Мен яшайгъан Хумторкъали районну алып къарайыкъ. Мунда «Ёлдаш» газетге язылыв не даражададыр? Бу макъалада 2018-нчи йылны экинчи яртысыны гьакъында лакъыр юрюле.



«Ёлдашгъа» язылывну гьасиллерин республика почтадан газетлени районлагъа, шагьарлагъа пайлайгъан бёлюгюнден алгъанбыз. Айтагъаныкъ, олар берген санавлагъа асасланып сёйлейбиз.



Къоркъмаскъала – 26, Тёбе – 1, Уьчгент – 27, Алмалы – 1, Гьажидада – 16, Шавхалянгыюрт – 42, Темиркъую 10 экземпляргъа язылгъан. Оьзюнде 30 мингге ювукъ адам яшайгъан районгъа 122 газетге язылмакълыкъ, биз ойлашагъан кюйде, нечакъы да аз. 30 минг адамны 18 мингге ювугъу –къумукълар. Бу санавлар-язылыв почтадан таба этилген. Редакциядан этилген 37 газетни де къошса, районда газет алагъанланы санаву 160- дан озмай.



Аз язылмакълыкъны себеби недир? Биринчилей, ерлердеги къурумланы, юртланы, школаланы ва башгъа халкъны башын тутгъан идараланы ёлбашчыларыны гьайсызлыгъы деме ярай. Къумукъ адамдагъы гьайсызлыкъ, айсенилик. Дагъы бир зат да тюгюл. Газетге язылма харж ёкълукъ тюгюл. Харж бар, жавапсызлыкъ да бар. Халкъны башын тутгъан адамлар миллетин, халкъын ва ону гележегин ойлашмай буса, газетин де, тилин де, динин де, инг де сыйлы болгъан анадаш топуракъны да сакълап, якълап боламы?! Аз-аз къумукъ газетлеге де язылса, аз-аз къумукъ китапланы да охуса, уьюнде аз-аз къумукъ тилде де сёйлесе, арты не бола? Не болсун, аз-аз бола туруп, ярым миллионлукъ халкъыбызны да тас этербиз, яшап турагъан топуракъланы да аз-аз сата турса, азарбыз-тозарбыз Къумукъ элни.



Бизин къумукълар охуйгъан школагъа барып, яшлагъа къумукъ тилде не газетлер, журналлар чыгъа деп сорасакъ, бир сёз де айтып болмай эретуражакъ. Билмейген о яш айыплымы, огъар уьйретмейген муаллимлер айыплымы?! Озокъда, биз уллулар, муаллимлер айыплыбыз.



Къумукълар охуйгъан гьар школада къумукъ тилден бола­гъан дарсларда дарсны «Ёлдаш» газетни янгы чыкъгъан номери булан яшланы таныш этив булан башласа, шондан уллу дарс боламы?!



Бизин къумукъ тилде чыгъагъан «Ёлдаш» газетге халкъ аз язылагъанны себеплерини бириси – къумукъ интеллигенция: язывчулар, журналистлер, алимлер, артистлер оьзюню халкъы булан кёп аз ёлугъагъанлыкъ. Бугъар да ким гюнагьлы? Озокъда, халкъны башын тутгъанлар – юртбашчылары, школаланы директорлары, къурумланы, идараланы ёлбашчылары. Гелигиз, бу ерге ерли депутатланы да къошайыкъ. Дагъыстанны Халкъ Жыйынында олтурагъан депутатланы гьакъында айтып да авара болмайыкъ. Оланы халкъ сайлама да сайламагъан, халкъда гьайы да ёкъ.



Мен яшайгъан Хумторкъали районда язылыв неге осал? Алда школалар гьариси 30-40 газетге языла эди. Къоркъмаскъала школа буса 100 экземпляр газет ала эди. Гьали Къоркъмаскъала школа 20 газетге язылгъан. Тёбе школа буса язылма да язылмагъан. Шолай Алмалы школа да «Ёлдашгъа» язылмагъан. «Неге язылмайсыз?» – деген соравгъа: «Муаллимлер язылма сюймей», – деп жавап берелер. Озокъда сюймейдир. Тамаша болмагъа зат ёкъ. Школаны ёлбашчысы язылмагъа герекни англатып, гьар муаллимге газетге язылмагъа борч салма герек. Школаларда къумукъ тил ва адабият дарсланы юрютеген муаллимлер «Ёлдаш» газетге язылывну агитациясын юрютмеге тюшедир деп ойлашаман. Агитациясын юрютюп къоймай, оьзюню иш ёлдашына газетге язылсын деп намус да салма тюше. Яшавда бары да затны сююп этмейбиз. Шолай, сюйсек де, 
сюймесек де, бизин къумукъ тилде чыгъагъан республика газетибиз «Ёлдашны» биз абурун гётермесек, ятлар бизин гьайыбызны этерми?!



Гелеген йылгъа язылыв юрюле. Буссагьат «Ёлдаш» газетни тиражы 3 мингден бираз артыкъ. Шо ярым миллионлукъ – къумукъ халкъгъа айтма ярамайгъан даражада аз язылыв. Язылывда ра­йонланы башчыларыны да кёп уллу ролю бар. Оланы талаплы, къатты сёзюню таъсири тарыкъ. Районланы башчылары ерлердеги къурумланы ёлбашчыларына газетлеге язылывну борч этип салмаса, къайтара гьайсызлыкъ этип, газетлеге язылывну йырып къоймакълыкъ бар. Къумукъман деген адам оьзюбюзню газетибизни оьзюбюз абурун гётерейик, язылайыкъ, охуюкъ!




Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля