Охувчуланы кёп сюеген муаллим


Къастлы иш къала къурар, къастсыз иш ала болар дей халкъыбызны терен ою. Тюзю, гьакъ юрекден къасткъылып ишлемек учун, инсан оьзюню пагьмусун ва пагьмусуна гёре иш тапмагъа тарыкъ. Шолай пагьмусун тапгъан, ишге тюзелген ва яхшы кюйде уьстюнлюклеге етишген Борагъан орта школаны башлапгъы класларыны муаллими Зульфия Геланиевна Элдарованы гьакъында сёз юрюле.



Зульфия Элдарова Гюйдюрмес шагьарны Кундухово деген посёлогунда тувгъан. 1979-нчу йыл ондагъы башлапгъы класланы школасында охуп башла­гъан. Аз заман гетип, ол Гюйдюрмесдеги 3 номерли орта школагъа чыгъа.



– Гьар къайсы гьаракат да, къылыкъгъа ва билим алывгъа айрокъда башында тюзелсе яхшы бола. Сизин башлапгъы класларда охувугъуз нечик болду? – деймен.



– Башлапгъы класларда охувум яхшы болду. Биринчи муаллимим Вера Антоновна охувчуланы билим алывгъа уста къуруп болагъан кюйлерин унутуп болмайман. Охувчулар ону оьзюн де, сёзюн де уллу иш сюе эди. Ол бизге анабыздай исси янаша эди. Гьатта дарслардан сонг къалып да, къужурлу гьаракатлар оьтгере, охута эди. Мен ону йимик муаллим болгъай эдим деп, огъар сукълана эдим. «Муаллим болмагъа сюе бусагъыз, орус тилни яхшы билме къаст этигиз, орус тил къайсы предметге де ачыкъ ёл ача», – деп бола эди. Огъар буса ярай, мен орус тилге уллу иштагь булан янаша эдим, – дей Зульфия Геланиевна.



– Башлапгъы класларда муаллимге тюзелген болгъансыз. Шо – уллу насип, 5–8-нчи класларда охувугъуз нечик болду? – деймен.



– 5-ден, 8-нчиге ерли билим алывумда уьстюнлю юрюлдю. Орус тил къайсы предметге де ёл ача деп Вера Антоновна тюз айта болгъан. Сонг да, 5–8-нчи класларда охуйгъанда школаны жамият яшавунда актив кюйде ортакъчылыкъ эте эдим: хоргъа юрюй, чебер охув булан иштагьлана, конкурсларда, гьар тюрлю тергевлерде ортакъчылыкъ эте эдим. Шо гьаракатлар оьзюмню гючюме, имканлыкъларыма базынып, инамлыкъ тувдура эди, – дей ол.



1987-нчи йыл Зульфия Геланиевна 8 класны уьстюнлю кюйде де битип, Гюйдюрмесдеги педучилищеге охума тюше.



– Педучилищеде охугъан заманны эсге аламан. Ону яхшы ва терен билимли муаллимлери муаллимни касбусуна иштагь тувдурмакъ учун, берекетли ва бажарывлу иш юрюте эдилер: муаллим ишни сырын ачагъан хабарлар, гьаракатлар оьтгере, класдан тышдагъы гьаракатларда ортакъчылыкъ этдире, олагъа багьа бердирте эдилер. Гьатта оьзюбюзге ачыкъ дарслар, тарбиялав гьаракатлар бердирте эдилер. Сонг да, училищеде спорт ва чебер яратывчу ишлерде актив кюйде ортакъчылыкъ эте эдим. Олар да мени муаллим къанатларыма шайлы къуват бере.



1991-нчи йыл Зульфия Геланиевна уьс­тюнлю кюйде педучилищени де битип, рес­публиканы Навур районуна ишге бакъдырыла. Бир йыл онда ишлеп, Кундуховогъа къайта, ондагъы башлапгъы класланы школасында бираз заман ишлей. 1994-нчю йыл уьй болувгъа байлавлу Борагъан юртгъа гёче, ондагъы орта школаны башлапгъы класларыны муаллими этилип белгилене.





– Борагъан школа мени исси къаршылады, бу школада 20 йылдан артыкъ ишлегенмен. Онда уьстюнлю кюйде ишлемеге бары шартлар бар. Бай сынавлу, тергевлю, районда да, республикада да, регионда да генг кюйде белгили муаллимлери, кёп асил охувчулары, бай ясандырылгъан предмет кабинетлери, китапханасы, спортзаллары, ашханасы, ингдеси, айланангда тазалыкъ, онгайлыкъ, илиякълыкъ, низам… муаллимлени де, охувчуланы да, гьатта башгъа къуллукъчулары да берекетли кюйде ишге къура, – дей Элдарова.



– Охувчулагъа билим беривде ва тарбиялавда не йимик къайдаланы берекетли къоллайсыз?



– Дарсны англатыв къайдалар нечакъы да, не тюрлюсю де бар. Оланы къоллав дарсны темасындан да, кабинетлени, гьатта муаллимни оьзюню имканлыкъларындан да гьасил болмакъ бар. Муаллим дарсгъа гьазирленегенде, шолай башгъа имканлыкъларын да оьлчеп, дарсны 45 минутун къайсы къайдалар, не йимик техника къураллар берекетли гьасиллер бережекни гёз алгъа тутмагъа тарыкъ. Класдан тышдагъы гьаракатланы – кружокланы, спорт секцияланы, экскурсияланы, гьар тюрлю темалагъа оьтгерилеген чараланы дазусу ёкъ. Буса да, олагъа яхшы гьазирлик тарыкъ. Заман – яшавну уллу берекети, ону аяп къолламагъа тарыкъны охувчулар да билмеге герек.



– Класдан тышдагъы гьаракатлар охувчугъа не бере? – деймен.



– Класдан тышдагъы гьаракатлар охувчуланы билимин оьсдюре, англавун теренлешдире, сиптечилик уята, оьзюнде оьзтёречелик тува, хасияты сынавлу алымлар булан бай бола, къайсын-бирин айтайым, касбу гьаракатлагъа гьазир эте. Мени 3-нчю, 4-нчю класларымны охувчулары класдан тышдагъы гьаракатларда жагь кюйде ортакъчылыкъ этелер. Олагъа ата-аналары да кёмек эте. Охувчулар оьзлер янгы гьаракатлагъа да ой берелер. Мени охувчуларым «Мен кёп сюеген гьарп», «Тувма юртум», «Сёзню гьакъында хабар» деген проектлерде ортакъчылыкъ этген, сонг да ашлар этив, «Не? Къачан? Къайда? Неге?» деген умуми школа гьаракатларда, школа ярмакюде ортакъчылыкъ этгенлер. Сонг да, охувчуларым Ж. Цуруев, А.Аблавова, «Классики» деген Бютюнроссия гьакъыл оюнда ортакъчылыкъ этип, 10-нчу, 13-нчю ерлеге ес болгъангъа сертификатлар булан иштагьландырылгъанлар. «Русский медвежонок – языкознание для всех» деген конкурсда ортакъчылыкъ этип, К.Шамшитова, А.Эзболатова, А.Хубиева 57, 45, 41 баллар къазангъанлар. Охувчуларымны бешевю «Пегас» деген халкъара адабият конкурсда ортакъчылыкъ этип, РФ-де 7-нчи ерге ес болгъанлар.



«Золотое руно» деген дюнья маданиятыны тарихи оюнунда ортакъчылыкъ этген охувчуларым Артур Отарбиев ва Анзор Буцамов да баракаллалар къазангъанлар, – дей Зульфия Геланиевна.



– Зульфия Геланиевна, яшланы кёп сюегенге ошайсыз, охувчулары­гъыз да къасткъылып охуй, кёп билмеге сюелер. Шо сиз намуслу ва бажарывлу ишлейгенге герти шагьатдыр деп эсиме геле, – деймен.



– Биз чи муаллимлербиз. Муаллимге намуссуз ишлемек – инсанлыкъны алдында да хыянатлыкъ. Биз чи оьзюбюзге наслу гьазирлейбиз, олар бизден артыкъ билимли де, бажарывлу да, къылыкълы да болмагъа тарыкъ, – дей З.Элдарова. Тюз де айта.



– Охувчуланы ата-аналары булан не ёрукъда ишлейсиз? Бир нече сёз айтгъаны­гъызны сюемен.



– Олагъа мен болгъан чакъы тергевлю янашаман. Тергевлю янашыв ата-аналаны да, оланы авлетлерин де магъа ювукъ эте, иссилик тува. Шо татывлукъ охувчуларымны оьсювюне де кёмек эте, – дей ол.



З.Элдарова башлапгъы класланы муаллимлерини методика бирлешивюнде де актив кюйде ортакъчылыкъ эте: ачыкъ дарслар бере, класдан тышдагъы гьаракатланы оьтгере. Ол районда гьар йыл да оьтгерилеген «Учитель года» деген конкурсну финалисти, бир нече керен школаны, юртну ва район администрациясыны грамоталары булан савгъатлангъан. Биз де бу уллу иш сиптечи муаллимге гьакъ юрекден дагъы да уллу яратывчу уьстюнлюклер, савлукъ ва агьлюде насип ёрайбыз.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля