Рашит Акавов: Язагъанлар учун да, охуйгъанлар учун да таъсирли байрам





        

Бир нече гюн алда мен Россияны печатыны гюнюню алдында Дагъыс­тан Республиканы печат ва маълумат министри Рашит Акавов булан ёлугъуп печат ва маълумат къуралланы гьалиги гьалыны гьа­къында лакъыр этдик. Шо лакъырлашыв гьали охувчуланы тергевюне де бериле.












Рашит Забитович, сиз журналистика касбу булан теренден таныш болгъан адамсыз. Дагъыстан пачалыкъ университетни журналистика факультетинде 7 йыл дарс бергенигиз де хыйлы сынав топлагъаныгъызны англата. Нечик ойлашасыз, бу касбуну гьалиги вакъти абуру бармы?


Журналистлер къайсы девюрде де оьзлени яшавгъа тюз къараву булан, айрыча терен пикрулары булан жамият арадагъы гьаллагъа таъсир эте гелген. Оланы умпагьатлыгъы гьакимлик къурумлар учун уьлкени 20 йыллар алдагъы девюрюнде айрокъда кёп эди деп айтма да ярай. Неге тюгюл, о заман бары да маълумат къураллар партияны тергевюню тюбюнде иш гёре эди. Гьали, заманлар алышынгъанда, оьзбашына чалышагъан харлысыз газетлер арагъа чыкъды. Оьзлер тийишли гёргенни язма имканлыкълар ачылды. Журналистлер де эки тюрлю категориягъа бёлюндю «харлысыз журналистлер» арагъа чыкъды. Сайки, олар эркин кюйде иш гёреген маълумат къураллар.

 




Англашына. «Аргументы и факты» яда «Черновик» газетлерде ишлейген, сайки, «харлысыз» журналистлер, нечик сюйсе, шо кюйде язажакъ, башгъалар оьзлени кюрчюлендиргенлер сюегенни язма тарыкъШолай ойлашагъанлар кёп. Тек, мени эсиме гелеген кюйде, шо пикру тюз тюгюл. «Харлысызланы» да «ярай», «ярамай» деген дазулары бар. Шо гьакъда сиз нечик ойлашасыз?

 

Билемисиз, нечик газетде ишлесе де, журналист биринчилей тюзлюкню къулу болуп чалышма тарыкъ. Шо касбу оьзюню кюрчюсюнден шолай къурулгъан.

 

Цензура бизде ёкъ.Гьар ким язгъанына оьзю жавап бере. Мисал учун айтайыкъ, сизге кагъыз геле бир адамдан. О яза оьзюню къыйынлы гьалыны гьакъында. Сайки, ихтиярлар якълав къурумлар ону арзына къулакъасмай. Тюзлюкню излеп сизин газетге гелген. О гьакъда язмагъа ким къоймай? Прокурорну ишини къыйыкъсытывлары бар буса, журналист ахтарыв юрютюп оьзю тюз деп ойлашагъанны яза буса бир редактор да ярамай деп айтмажакъ.

 

Оьзю автор уллу гьакимни кемчиликлерин гёрсетме сюймей къойма да бола. Яда ол ону ювукъ танышы, яда къардашы, къурдашыХарлысыз газетлерде де шолай, не башгъа? Умпагьаты ёкъ буса, хатиржан болма сюеген адамны тапма къыйын.



Шо саялы айтаман, журналист касбуну юрютеген адам оьзюню тазалыгъындан, тюзлюкге берилгенлигинден англавлугъундан къайры да, къоччакълыгъы булангъы адам болма тарыкъ. Къоркъачлыкъ ону ёлдашы болуп болмай. Ол герти ватандашлыгъы булан оьз халкъыны алдында юрюйген адам.


Яшырма не бар, язагъанланы алапалары аз экени толу кюйде ишине берилме сюймейгенликни де тувдурма бола. Докторлар, муаллимлер булан тенглешдиргенде яман да тюгюл, тек шо касбуну жаваплыгъына ва къыйынына гёре къарагъанда, алагъан алапалары аз гёрюне

 


Алапа гьакъланы азлыгъы, озокъда хыйлы четимликлени тувдура. Дарс беривчюлер де бек пайдалы иш этеген адамлар. Докторлар да шолай. Журналистлеге ювукъ иш юрютеген язывчуланы алсакъ да, олар язгъан асарлагъа тийишли акъча берилмей. Тек олар яза. Мен айтма сюегеним, мухбирлик къазанч иш тюгюл. О бир пагьму. Ким буса да язып болмай. Юрегинде болмаса, адам къалам тутма да сюймежек.


Театрларда ойнайгъан артистлени алапалары да кёп тюгюл. Пагьмусу болмаса, онда да ишлеп болмай. Шону учун да чыдай, неге тюгюл олагъа сагьнада ойнайгъанда алгъан ругь дагьниси уллу алапаны орнун тутуп къоя.


Сиз ёлбашчылыкъ этеген министерлик маълумат къуралланы кюрчюлендирген къурум. О саялы сиз редакторлагъа ёл гёрсетеген кююгюз боламы?




.
Ёл гёрсете деген маънаны гьар тюрлю кюйде англама бола. Биз, редакцияланы политикасына баш сугъуп иш юрютмейбиз. Гьарисини редактору бар.Ол нечик арив гёрсе, газетлерде чыгъарылагъан материаллар да шолай болажакъ. Бу бир яны.

 

Экинчилей де, мен министр болгъан булан, газетлени редакторларындан шо ишни яхшы билемендир деп эсиме гелмей. Неге тюгюл, оланы кёплери шо къуллукъланы кютегенли хыйлы йыллар бола. Тарыкъ чакъы сынав топлагъан. Олагъа ёл гёрсетмесенг де, оьзлер не этме герекни яхшы англай. Бола бирбирде инг аслу масъалаланы гьакъында мекенлешдирип айтагъан кююбюз. Не язагъанына ва нечик критика этегенине тергев этсек де, ишине пуршавлукъ этмейбиз. Боламы, сюеми, язсын. Харлысыз газетлерден бизинкилени бир башгъалыгъы да ёкъ деме ярай.


Рашит Забитович, газетлени гьакъында сёз чыкъгъанда сорамай болмайман. Интернет байлавлукъ адамланы газет,китап охувдан айы­рагъаны англашыла. Гележекде оланы орнун тутуп къойма да бола деген ой тувула.


Газетлени гьали болгъунча мердешленген къайдасы бир заманда да жамият арадан таймас деп эсиме геле. Интернет янгы чыкъгъан къурал. Газетлени тарихи терен. Россияда «Ведомости» деген биринчи газет 1703нчю йылда чыкъгъан. Мен ойлашагъан кюйде, Россияда 1825нчи йылдан башлап, журналистика касбу мекенли кюйде токъташма башлагъан. Биринчи журналистлер деп чалышагъанлар белгили язывчулар да болгъан. Фонвизин, Карамзин, Сумароков, Крылов, Новиков, СалтыковЩедрин газетлени, журналланы бетлеринде яхшы булан бирче кёп критика материаллар да яза болгъан.

 




Интернет гёзге гёрюнсе де, къолгъа тутуп болагъан маълумат тюгюл. Газет, журнал, заманы гетсе де, тарихде къала. Девюрню энциклопедиясы йимик бир де эсги болмай яшай. Тек Интернет байлавлукъну имканлыкъларын гери урма бажарылмайгъаны да белгили


Печат этилип жумада бир керен чыгъарылагъан газетлердеги бирбир маълуматлар, заманы гетип, эсги болуп къала. Тек оланы ичинде бир де эсги болмайгъан материаллар да бар. Гьар газетни Интернет сайтында шолай материалланы ерлешдирсек, пайдалы болажакъ.


Маълумат къысгъа болжаллы зат. РИА «Дагестан» деген маълумат агентство бизин республикада къачан не болгъанны гьазиринде оьзюню сайтына салып билдире.


Кагъызгъа печат этилип чыгъагъан газетни абуру бар экенни англатагъан бирдагъы бир далилни эсгерме бола. Газет, законну гёзюнден къарагъанда, бирбир маълуматлагъа аслу документ гьисапда да юрюле. Бары да гьукмулар, алышынгъан яда янгы чыкъгъан законлар газетлени бетлеринде печат этилме тарыкъ.


 

Печатны гюнюне байлавлу болуп да не айтма сюер эдигиз?


 

Печатны гюню язагъанлар учун да, охувчулар, радиотынглавчулар, телевидениени къаравчулары, къуллукъчулары учун да бир таъсирли тиеген байрам. Маълумат къуралланы къайсы буса да бириси булан дос аралыкълар юрютмейген, адабият асарланы охумайгъан адам ёкъдур. Гёз алгъа тутгъан муратлагъа етишмеге насип болсун!






Кёп савболугъуз, «Ёлдаш» газетни охувчуларыны ва редколлегияны атындан бирдагъы керен Янгы йыл ва Печатны гюню булан къутлайман.


Сиз де савболугъуз, мен де сизге ва охувчуларыгъызгъа янгы йылда кёп яхшылыкълар ёрайман.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля