Арсанали Бахриев: «Алышынывлар болду, харж кёмеклер этилди»

   


 Пятница, 06.04.2018г. — «ЁЛДАШ».


Республикада маданият оьсювню болдурмакъ учун ерли маданият къалаланы яда маданият уьйлени орнуна маданият центрланы ачып, башгъача иш гёрсетме тарыкъ деп, 2014-нчю йылдан берли юрюлеген гьаракат бар. Гертиден де, алышынывлар нечик экенни билме сююп, мен бир нече гюн алда Къарабудагъгент юртдагъы, алдынгъы маданият къаласыны, гьалиги маданият центрыны бугюнгю иши булан таныш болдум, ону директору Арсанали Бахриев булан лакъыр этдик. Шо лакъырлашывну охувчуланы тергевюне де беребиз.


– Арсанали, сен алда да бу маданият къаланы директору эдинг, гьали маданият центры деп белгиленгенли, ишигизде башгъачалыкъ бармы? Нечикдир гьали, алда нечик эди?



– Гьали ишлеме тынч болду, финанс янындан да кёмеклер этилди.


– Кёбюсю юртларда, оьзге районларда да шолай, маданият уьйлери бар деп юрюлсе де, оланы заллары ёкъ. Концерт гёрсетме, Къумукъ театр гелип спектакллерин гёрсетме болмай. Сизин районда нечикдир гьал?



– Бизин районда да кёбюсю маданият уьйлени заллары ёкъ. Къакъашурада, Гьелиде, Дёргелиде бар арив заллар, Зеленеморскиде, Бойнакъда да халкъгъа жыйылма гиччи заллар бар. Оьзге юртларда ёкъ.


– Къакъашурадагъы маданият къаласы бек арив, уллу бинада ерлешген. Онда йимик Дагъыстандагъы бир юртуну маданият къаласыны алдындагъы майдангъа ерли уьч адамгъа памятник-эсделиклер салынмагъан.



– Тюз айтасыз, оланы юртундан Социалист Загьматны эки Игити чыкъгъан – Илмутдин Насрутдинов ва Кавсар Мужавова. Олагъа Совет гьукуматны вакътисинде ташдан этилип бюст-эсделиклер салынгъан эди. Артда Зубайыл Хиясовгъа да салынды. Маданият къаласыны алды да шагьар къайдада бек арив онгарылгъан.


– Озокъда, гьар-бир маданият къаланы ичи де, тышы да арив онгарылма тарыкъ. Маданият ожагъы юртлардагъы биналаны арасында инг де арив гёрюнмесе де ошамай. Тек оланы ичлеринде юрюлеген ишлер де шолай арив болма тарыкъдыр чы…


Муна сизин юртдагъы къалагъа гирсенг, фойеси нечик арив онгарылгъан… Стендлер бар гьар тюрлю темалагъа. Гьона залдан репетиция этегенлени авазлары эшитиле. Кимлердир олар?



– Олар Агъай Къаплановну атындагъы хорну ортакъчылары. 11 адам бар, жумада бир нече керен гелип репетиция этелер.


– Ёлбашчысы, чебер ёлбашчысы кимдир?



– Чебер ёлбашчысы – Шамил Къап­лапов, Агъай Къаплановну авлетини авлети.


– Дагъы да кружоклар бардыр иш гёреген. Оланы эсгерип турмайлы, бир соравгъа жавап берсенг сюер эдим. Къарабудагъгентлилени неге халкъ театры ёкъ? Бабаюртда бар, Эндирейде бар, Къызларда бар…



– Бизде гьайсызлыкъ экенгеми яда негердир, шо янындан осал. Сагьнагъа чыгъып йырласа да, бийисе де, артистлер болуп ролланы ойнама сюймей. Оьзюм де шогъар кёп ойлашгъанман. Четим бизин халкъны арасында шолай ишни юрютмеге… Бек къыйын.


– Музей уью де бар чы бу маданият къалада.



– Бар, музей – Магьачкъаладагъы республика музейни филиалы деп санала. Библиотека да бар, район биб­лиотека.


– Гьали маданият центры болгъан сонг сиз мердешлеге, халкъны адатларын гётеривге де агьамият бересиздир? Бармы шолай адатланы уьйренеген кружоклар?



– Согъув кружогубуз бар, Зеленоморскиде бырынгъы тойланы адатларын гёрсетеген кружок бар, «Юн булкъа» деп бар кружогубуз, уланлар алда оьзлеге къызлар сайлайгъан кюйлени гёрсете…


– Озокъда, маданият къалаларда толу кюйде иш юрюлсюн учун, ишлейген касбучуланы алапалары осал болма тюшмей. Нечакъы ала гьали сизде ишлейгенлер?





– Алапалар аз. Бир орта къуллукъчу 14 мингге ювукъ ала. Агъай Къап­лановну хорундагъылар буса ярты алапагъа ишлей ва дагъы да аз ала.


– Арсанали, сен 2002-нчи йылдан берли бу маданият къаланы директору болуп ишлейсен. Алда нече адам ишлей эди, гьали нече бар?



– Алда бизде 42 къуллукъчу бар эди ишлейген. Гьали экономика гьал бузукъ экени саялы, ишлейгенлени санавун кемитип, 27 адам къалгъан.


– Къарабудагъгентлилени Агъай Къаплановну атындагъы хору бек гёрмекли коллектив деп эсиме геле. Шолай таза къумукъча йырлайгъан эргишилени хору аз ёлугъа. Оланы оьзге республикалагъа да элтип, пагьмусун гёрсетмеге имканлыкълар ёкъму?



– Имканлыкълар харжгъа гелип уруна. Бизге, республиканы ичинде онда-мунда бара бусакъ, администрацияны кёмеги тие. Тек бизин бек муштарлыгъыбыз бар тиллерибиз англашылагъан республикалагъа да барып концертлер гёрсетме бажарылмай тура гьалиге.


– Маданият къаланы уллу, арив залы бар экени саялы, Къумукъ театрны кёп гелеген кюйлери боламы?



– Йылда бир, эки керен геле.


– Эки керен аз чы, неге кёп гелмей?



– Билмеймен, олар оьзлени онга­йына гёре геледир. Бир-бирде халкъны авлакъ ишлери бар заманлар расланып къала, онгайсызлыкълар тувула. Бир-бирде спектакллер башланагъан заманны халкъ ушатмай. Бизге гелип нечик этейик, не замангъа гелейик деп де сорамай…


– Шунча уллу, арив зал кёп къоллангъан чакъы, ерли халкъны маданият даражасын оьсдюрме де онгайлы болар эди. Адамлагъа да, айрокъда юртлу жагьиллеге ахшамлар барма ерлер ёкъ… Алда чы кинолар да гёрсетиле эди.



– Кинолар гёрсетеген кюй бек пайдалы ва умпагьатлы деп, янгыдан шогъар гелме сюебиз. Бизин юртда алда уьч ерде кино гёрсетиле эди.



Гьали бир федерал программагъа гёре юртларда кинолар гёрсетеген кюйню янгыдан аякъгъа тургъузма гьаракат юрютегенлер бар. Юрт клуб­ларда кинолар гёрсетилеген болса, жагьиллер учун бек агьамиятлы иш болажакъ эди.


– Арсанали, сизде бийив коллектив бармы яда кружок?



– Алда бар эди, гьали ёкъ. Яшланы яратывчулугъуну уьюнде бар яшланы бийиме уьйретеген кружок, шо таманлыкъ этедир деп къойгъанбыз.


– Харж етишмейдир, касбучуланы да кемитип, алапаланы да оьлмесден-къалмасгъа береген маданият ожагъында ерли халкъны маданият даражасын гётерме имканлыкълар къайдан гелсин? Сёз булан не иш гёрсетме бола? Этейик, этейик деп чи айтыладыр…



– Гьали бизде халкъыбызны адатларын гёрсетеген, муна шо «Юн булкъабыздан» къайры, оьзге затыбыз ёкъ. Алдыбызгъа салынагъан, яшавгъа чыгъарма тарыкълы масъалалар да болмай. Бола, сёз булан… Этейик деп тургъан булан иш юрюлмей. Талаплар ёкъ.



Сонг да, бизин къумукъланы адатларын жыйып китап чыгъарса ярамаймы? Алимлер, язывчулар бар чы… Инг тарыкълы къуллукъ болажакъ эди къумукъ халкъгъа да.


– Яхшы, Арсанали, баракалла, хыйлы зат англашылды.



– Сиз де савболугъуз.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля