Абдулбасир Къадиев: «Натижаларыбыз къолайлаша»


   Гезикли загьмат йыл тамамланды. Кёбюсю юрт хозяйство предприятиелер  учун 2017-нчи йыл  берекетлилерден саналагъан йыл болду. Бугюнлерде янгыз хозяйстволарда тюгюл, савлай районда да оьтген йылны гьасиллери чыгъарыла, янгы йылгъа янгы производство масъалалар белгилене. Къаягент райондагъы мухбирибиз М. Р. Ибрагьимов Къаягент районну юрт хозяйство бёлюгюнде болгъан ва бёлюкню ёлбашчысыны орунбасары Абдулбасир Къадиев булан ёлукъгъан. Тёбенде оланы арасында юрюлген лакъырлашывну охувчуланы тергевюне де беребиз.

– Абдулбасир Абдурашитович, бугюн сиз бёлюкню ёлбашчысыны борч­ларын кютесиз, ишлейгенигиз де бир нече йыллар бола. Шо оьлчевлерден алып, гетген 2017-нчи йылны натижаларына нечик къыймат бересиз?


– Къаягент район – республиканы юрт хозяйство тармагъындагъы гьаллагъа таъсир этеген район. Бугюн районда 8 пачалыкъ унитар предприятие, 5 юрт хозяйство производство кооператив, 157 сабанчы-фермер хозяйство, 13 мингден артыкъ ЛПХ-лар оьз ерин тапгъан. Ра­йонну экономикасын гётеривде оланы къошуму уллу ва мекенли.


Ачыкъ этип айтсакъ, оланы умуми гьаракаты булан 2017-нчи йылда тюшюм береген
3169 гектар ердеги юзюм бавлардан 30600 тон татли емиш жыйылгъан. Шоланы 12432 тону чагъыр, коньяк заводлагъа къотарылгъан, къалгъан ашамлыкъ журалары Россияны шагьарларына, юртларына йиберилген. Гьар гектарда орта гьисапда 96,6 центнер юзюм оьсдюрюлген. Шо алдагъы йылны гёрсетивлеринден эсе 2,4 центнерге артыкъ.



Артдагъы йыллар авлакъчылыкъгъа, аслу гьалда гюзлюк, язлыкъ будайланы оьсдюрювге де кёп агьамият беребиз. Чачыв майданларыбыз
12177 гектар ерни тутгъан. 2016-нчы йыл 4575 гектаргъа гюзлюклер салынгъан эди. 2017-нчи йыл районну беженине 11978 тон ашлыкъ тёгюлдю. Орта гьисапда алгъанда гьар гектардан 26,4 центнер тюшюм къайтарылды. Шо буса 2016-нчы йылны гёрсетивлери булан тенглешдиргенде, 3,4 центнерге артыкъ. «Къаягент», «Каспий» ГУП-ланы авлакъчылыкъ бригадалары гьар гектардан 30 ва 29,2 центнер тюшюм къайтаргъан.



Бавчулукъ – уьчюнчю гьисапланагъан тармакъ.
521 гектар бавларыбызны 429 гектары емиш бере. 2017-нчи йылда бавлардан 2059 тон емиш жыйылгъан.



Гьайванчылыкъ тармакъда да ишлер яман тюгюл, республикадагъы гьалгъа къыйышывлу.

– Абдулбасир Абдурашитович, авлакълардагъы оьр натижаланы яратывда онлар булангъы хозяйстволаны, минглер булан загьматчыланы къошуму бар. Оланы атларын эсгергенигизни де сюер эдик.


– Юрт хозяйствону гётерегенлени макътавлу ишлерине биз гьар йылны ахырында  тийишли къыймат беребиз. Алда биз шолай генгешни октябрни башында – юрт хозяйствону къуллукъчуларыны байрам гюнюнде оьтгере эдик. Шонда гьасиллер де чыгъарыла эди, къыйматлар да, савгъатлар да бериле эди.


Артдагъы уьч йыл «Къаягент районда «Йылны адамы» деген чара оьтгериле. Юрт хозяйство тармакъны алдынлылары шонда белгилене ва савгъатлана.


Юзюмчюлюк тармакъда 2017-нчи йылда «Викъри» юрт хозяйство кооператив, сонг «Кас­пий», «Кировский» пачалыкъ унитар предприятиелер алдынлыкъны алды. Оланы гьариси 2636-дан 3103 тонгъа ерли юзюм чёпледи. Бригадаланы арасында алсакъ, «Викъри» СПК-ны 3 номерли бригадасыны юзюмчюлери юзюм бавланы гьар гектарындан орта гьисапда 113,6 центнер татли емиш къайтаргъан. Мажит Расуловну бригадасыны натижалары дагъы да оьрде – гьар гектардан 125 центнер юзюм жыйылгъан.


Етишген натижалары саялы «Викъри» СПК-ны директору Къурбан Жабрайылов, «Кировский» ГУП-ну директору Бурлият Гьажиева «Къаягент районда 2017-нчи йылны адамы» деген оьр атгъа ес болдулар.

– Абдулбасир Абдурашитович, оланы арасында сабанчы-фермер хозяйстволаны башчыларыны атлары да эшитилди. Оланы гьакъында не айтмагъа боласыз?


–  Эсге салгъаныгъыз яхшы. Районда бар 157 сабанчы-фермер хозяйствону ёлбашчыларыны  кёплерини къайратлы загьматы макътавгъа лайыкълы. Зулпукъар Давутовну (Гьюсемегент), Уллубий Агьматовну (Къаягент), Марат Къадиевни (Башлыгент), Буньямин Рамазановну (Къаягент), Абдулла Абдуллаевни (Башлыгент) атларын эсгермей къоймагъа болмайман. Неге тюгюл, буланы гьариси гьар йыл янгы оьрлюклеге гётериле, хозяйство ишлерин генглешдире, яхшылашдыра. Мисал учун, Марат Къадиев («Байкал» деген КФХ) артдагъы эки йылны ичинде юзюм бавланы майданын дагъы да эки гектаргъа генглешдирген. 2017-нчи йылда юзюм береген бавларыны гьар гектарында орта гьисапда 350 центнер юзюм оьсдюрген ва бюртюгюн де тас этмей жыйып алгъан.

– Абдулбасир Абдурашитович, юрт хозяйство тармакъдагъы ишлер  бугюн нечик бара? Авлакъларда не ишлер этилген?


– Январ-февраль айлар – юрт хозяйствода ишлер аз болагъан вакъти. Кёбюсю гьалда ишчилер, касбучулар ял алмагъа чыгъалар. Тек гьава шартлар четимлик этмесе, ишлер шо айларда да токъталмай.


Ишлени барышы гьалиге яман тюгюл. 2017-нчи йыл 251 гектаргъа янгы юзюм бавлар салынды. Шоланы 195 гектарын юрт хозяйство предприятиелер орнатды. Къалгъан
56 гектар КФХ,ЛПХ-ланы пайына гирди. 2018-нчи йылда юзюм бавлар дагъы да 270 гектаргъа генглешежек.  Бугюн юзюм бавларда борла гесив, азыкъландырыв,  сыдыраланы культивация этив ишлер оьтгериле.



Авлакъчылыкъ бригадаларыбызны коллективлери де яхшы загьмат тёкдю. Оланы гьаракаты булан районда 5242 гектарда гюзлюклер чачылгъан. Шо алдагъы йылдан 667 гектаргъа артыкъ. Язбашда дагъы да 2000 гектаргъа арпа-будайлар чачыв гёз алгъа тутулгъан.

–  Уьстюнлюклени гьакъында айта туруп, четимликлер, кемчиликлер гьакъда айтмай къоймагъа бажарылмай…


– Кемчиликлер, четимликлер гьар ишде де ёлугъа. Юрт хозяйствода да олар ёкъ тюгюл.


Халкъ хозяйствону гьар тармагъында йимик, юрт хозяйствода да  загьмат йылны узагъында оьтгерилеген авлакъ ишлени башында загьматчы адам токътагъан, касбучу болсун, ишчи болсун. Ишлени юрюшю, сан яны олардан асил бола. Бригадир, юзюмчю,механизатор,гьайванчы юрек салып иш гёрмесе, гелим алмагъа бажарылмай.


Белгили болгъаны йимик, артдагъы 20-25 йыл Дагъыстанны юрт хозяйство тармагъында уллу ва кёп юрт хозяйство предприятиелер бузулду, тозулду. Биз бусакъ оланы кёплерин сакъламагъа бажардыкъ. Тек предприятиелени алдагъы гючю къалмагъан. Пачалыкъны ягъындан да олагъа кёмек аз. Бары гьаракат сабанчы-фермер хозяйстволаны, ЛПХ-ланы оьсдюрювге бакъдырылгъан. Натижада  юрт хозяйство булан байлавлу касбуланы абуру тюшген. Оьсюп гелеген наслуларыбыз авлакъ ишлени сюймей, авур гёре. Шону учун оьр охув ожакълагъа охумагъа тюшегенлер аз.Алып къарагъанда, районда бар агрономларыбызны бармакъларда санамагъа бола. Башлыгентден Акай Абдужалилов, Къаягентден Илмутдин Шихалиев, Наж­мутдин Магьамматгьажиев, Оьтемишден Мирза Гьажиев ва дагъы да бир нече адамланы айтмагъа бажарыла. Бригадирлени сыдыралары да шо даражада. Билимли, сынавлу касбучулар етишмей.  Сонг да, авлакъ ишлени усталары: юзюмчюлер, гьайванчылар, механизаторлар, яхшы ишчилер ёкъ десе де ярай.


Юрт хозяйство техниканы эсгиленгени, етишмейгенлиги де авлакъ ишлени къурумлу юрютювде кёп четимликлер тувдура. Булай гьал «Каспий», «Кировский» ГУП-лардан, «Викъри» СПК-дан къайры, бары да хозяйстволарда да ёлугъа.

– Абдулбасир Абдурашитович, лакъырлашывубузну гёнгюлсюз кюйде битдирмей, районда гюч алып барагъан теплицаларда бахча оьсюмлюклер оьсдюрювдеги яхшы ишлени барышы гьакъда хабарлагъаныгъызны да  сюер эдик.


–  Герти айтасан. Теплицалар къурув, оларда овощлар (памидор, хыяр) оьсдюрюв гьаракат йыл сайын генглеше.


2017-нчи йылда 2 гектарда теплицалар къурмагъа герек эди. Биз оланы  16 гектарда къурдукъ. Бугюн райондагъы теплицалар 51 гектарда ерлешген. Шо буса 2016-нчы йылдагъы санавдан эки керен артыкъ. Гетген йылны ахырында теплицалар къурмагъа дагъы да
53 гектар ер гёрсетилген. Ишлер сююнердей. Сонг да, бу ишге юртларын къоюп оьзге якълагъа ишлемеге  гетгенлер къайтып къошулагъаны, жагьил юртлулар машгъул болагъаны бизин дагъы да бек къувандыра.


– Яхшы умутларыгъызгъа етишмеге сизге Аллагь савлукъ берсин!


– Сизин де савлугъугъуз артсын.

 


Магьамматрасул Ибрагьимов,


оьз мухбирибиз.


Къаягент район.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля