Янгы йылда пенсиялар артажакъ


Биз алдан берли гьар эргиши оьзюне 60 йыл, тиштайпа буса 55 йыл бола­гъанда пенсиягъа чыгъып уьйренген эдик. Артдагъы йылны ичинде пенсиягъа чыгъагъанлар учун уллу алмашынывлар гёз алгъа тутула. Шоланы аслусун алсакъ – пенсиягъа чыгъагъанланы йыллары гётерилегени.



Шо адамланы бирлерин къазап­ландырды, бирлери шогъар англавлу янашды. Эгер де пачалыкъда кёп адамланы къуршайгъан заводлар-фабриклер ябылгъанда, демек, иш ерлер аз болгъанда, пенсиягъа чыкъма заманы гелген адам дагъы да 5 йыл ишлеме герегин кёп адам англамай турду. Бир янындан алгъанда, 60 йыллыкъ эргиши – дагъы да ишлеме гючю булангъы адам. Ол 60 йылында пенсиягъа чыкъса да, ишлемей турмай.


Пачалыкъны янындан этилинген алмашынывланы гьакъында толу билмек учун, газетни мухбири Россияны Да­гъыстандагъы пенсия фондуну Хасав­юрт райондагъы бёлюгюню ёлбашчысыны заместители Элмира Юсуповна Къонакъбиева булан ёлукъду.


 –Хасавюрт районда пенсияда нече адам бар ва оланы къуллукълары нечик кютюле?



–Районда 34 минг 307 пенсия ала. Оланы 19187-вю къартлыгъына гёре чыкъгъан, 6399-ву – сакъатлар, 2711-вю буса – атасы яда анасы ёкълар. Шолай да, хатабалагьланы тайдырывда ортакъчылыкъ этип савлугъун бузгъанлар, дав агьвалатларда ортакъчылыкъ этгенлер ва башгъалар да бар. Бизин бёлюкде 47 адам ишлей, бары да къуллукъланы толу кюйде кютме де бажарыла.



Бизин управлениеде гьар адамны гьисапгъа алагъан, адамлар булан ишлейген, пенсия чыгъарагъан ва янгыдан гьисап этеген ва оланы ёрукълашдырагъан 4 бёлюк бар. Шону булан бизин ишибиз битип, къалгъан янын адамлагъа пенсияны етишдиреген къурум кюте. Эгер де адам бизге гелип, оьзюню пенсиясын карточкагъа йибермекни тилеп ка­гъыз язса, биз шо тилевюн де кютебиз.


–Алда пенсия фондну алдында ичине гирме сююп тыгъылып токътагъан кёп адам бола эди. Мен анг­лагъан кюйде, кёп ерлерде йимик сизде де адамланы пенсия фондгъа электрон гезик булан гийире…



–Биз халкъны къуллугъун эки тюрлю кюйде кютебиз. Бириси – бизин сайтгъа алдын язылса, шо адамны айтылгъан сагьатда къабул этебиз. Бирдагъысы – адам геле, талон алып, оьзюню заманында гире. Шо бек ­онгайлы.


–Артдагъы алмашынывланы гьа­къында да сёйлейик…



–Артдагъы алмашынывланы гьа­къында айтсам, шо да пенсиягъа чыгъа­гъан йылны алмашынагъаны. Эгер де алда эргишилер пенсиягъа 60, тиштайпалар 55 йыл болагъанда чыгъа эди буса, гьали шо санавлар 65 ва 60 бола. Шо да гелеген йылны башындан тутуп гючге гийириле. Халкъ башлап шону англамай турду. Мен дагъы да англатма сюемен, шо алмашынывлар шоссагьат башланмай, 2019-нчу йылдан 2028-нчи йылгъа ерли созулажакъ. Эсгерилген янгы алышынывлагъа гёре эргишилени 1963-нчю ва тиштайпаланы буса 1968-нчи йылларда тувгъанлары чыгъажакъ.


–Охувчулар шону мекенли билеген кюйде язып берме бажарыламы?



–1959-нчу йылда тувгъан эргишилер пенсиягъа 2019-2020-нчы йылларда, 60,5 йыл болагъанда чыгъа. 1960-нчы йылдагъылар 61,5 болагъанда. 1961-1962 йылларда тувгъанлар буса 63 ва 64 йыл болагъанда чыгъажакълар. Шу къайдада тизсе, 1964-1967-нчи йылларда тувгъан тиштайпалар да 55 йыл ва 6 ай, 56 йыл ва 6 ай, 58 ва 59 йыл болагъанда пенсиягъа чыгъажакълар. Шону токъташдырып билме сюегенлер Интернетге къараса да билежек, пенсия бёлюклеге барса да, англатып айтажакъ.


–Эсгерилген йыллардан эсе, пенсиягъа эрте чыгъагъанлар учун енгиллик­лер гёрсетилгенми?



–Енгилликлер зараллы, авур ва къоркъунчлу ишлерде ишлейгенлер учун сакълангъан. Айтайыкъ, масала, ташкёмюр ва башгъа маъданлар чыгъарып ва темир ёлларда ишлейгенлеге, савлугъуна гёре 5 ва артыкъ яш тапгъан ва шоланы да 8 йылгъа ерли оьсдюрген аналагъа, ата-ананы бирисине, эгер де агьлюде сакъат яшы бар буса, радиациядан ва башгъа тюрлю хатабалагьлардан зарал болгъанлагъа енгилликлер гёрсетилген.


–Янгы гёрсетилген йыллардан эсе пенсиягъа эрте чыкъма кимлени ихтияры бар?



–Тиштайпалар 37 йыл стажы бар буса, эргишилер 42 йыл страховой стажы бар буса, гёрсетилген йыллардан эсе 5 йыл алда пенсиягъа чыгъып бола. Шолай да, 3–4 яшны тарбияла­гъан аналар да гёрсетилген замандан 3-4 йыл алда пенсиягъа чыгъып бола. Толу билме сюегенлер pfpf. ru деген сайтгъа гиригиз, шонда бары да анг­латыв берилген. Яда пенсия фондну консультация береген гьавайын телефонуна сорама да ярай. Номери – 
8 800 302-2-302.


–2019-нчу йылны башындан тутуп, юртларда яшайгъанлагъа пенсиялар къошулажакъ деп айта, шо къошулув кимлегедир?



–Айтылагъан кюйде, юртлардагъы ишлемейген пенсионерлеге 25 процент къошма гёз алгъа тутулгъан. Шо санав страховой янына къошула, демек, 1333 манат бола. Бирдагъы ерин де англатма сюемен, шо къошум юрт хозяйствода 30 йылдан кем болмайгъан кюйде ишлеген адамгъа бола. Генглешдирип айтгъанда, колхозларда-совхозларда, сабанчы хозяйстволарда, гьайванчылыкъ, авлакъчылыкъ, гьатта чабакъ оьсдюрюп ишлегенлеге де берилежек. Шо списокгъа агрономлар, трактористлер, гьайван докторлар, гьатта жибин сакълагъанлар да гире деп айтыла. Шону этмек учун янгы кагъызлар тарыкъ тюгюл, бары да иш алда берилген кагъызлагъа гёре гьазирленежек.


–Элмира Юсуповна, гьали мен сизин булан аналыкъ капиталны гьакъында лакъыр этме сюемен… Бир-бир ата-аналар аналыкъ капиталны биринчи яшдан сонг тувгъан гьар яшгъа алма бола дей, шо дурусму?



–Шолай соравлар булан бизге де гелегенлер кёп бола. Аналыкъ капитал янгыз экинчи яш тувгъанда бериле. Уьчюнчю, дёртюнчю ва шолардан сонг тувгъан яшлагъа аналыкъ капитал берилмей, шолагъа тюрлю-тюрлю пособиелер гёрсетиле. Аналыкъ капитал 2007-нчи йылдан башланды ва 250 минг манатдан 453 минг 26 манатгъа етишди. Артдагъы 4 йылны ичинде аналыкъ капиталны даражасы шо кюйде сакъланып тура. 2020-нчы йылда 470 минг манатдан да артыкъ этме гёз алгъа тутулгъан. Мундагъы алмашынывну айтсам, аналыкъ капиталны сертификатын бермек деген гьукму чыгъартыв бир айдан 15 гюнге кемиген. Шолай да, сертификатны акъчасын оьз есликдеги уьйлер эте бусанг да, яшав гьалларынгны яхшылашдыра бусанг да, ананы пенсиясыны бир бёлюгюн гётермек учун харжлама да яражакъ. Яшгъа 3 йыл болгъанча шо акъчадан яшгъа билим бермек учун да харжлама ихтияры бар. Шо акъчадан яш сакъат буса, шогъар тарыкъ-герек техниканы алагъанда да къоллама ярай. 2018-нчи йылны башындан тутуп, яшгъа йыл ярым болгъанча да 10 минг манатгъа ювукъ акъча бере, шо да янгылыкъланы бирдагъысы…


– Бир тиштайпаны аналыкъ капиталы 2008-нчи йылдан берли къолунда, гьали шо ону да къошуп, уьйлер алма сюе. Эгер де ата-ана аналыкъ капиталны харжламай турса, ону багьасы йыл сайын артамы?



–Бу сорав булан да бизге гелегенлер кёп бола. Англатайым. Къайсы йыл сертификат берилген буса, шо йылгъы акъча кююнде къала. Багьасы артмакъ учун ол багьалы кагъыз тюгюл. Шо тиштайпаны сертификатына гёре, бугюнлерде къоллама сюйсе, ону шо йылгъы багьасына гёре, 276 минг 250 манат гьисаплана. Шону акъчасын алма бажарылмай буса, алып болагъанлар барбыз дей буса, инанма­гъыз, шолар – алдатагъанлар. Бирдагъы да бир затны айтма сюемен, аналыкъ капитал алып сакълагъан экинчи яшгъа да бериле.


–Эгер де аналыкъ капитал ала­гъан сертификатны тас этип къойса, не этме герек?



–Башгъасын алма герек. Шону учун да паспортунг да булан сен пенсия фондну бёлюгюне гиресен. Шонда бары да затны тергеп, дубликат бере.


–Сизин ишигизге багьа не къыйматлагъа гёре бере?



–Чагъы гелген адам заманында пенсиягъа чыкъма ва пенсия заманында берилме герек. Бизин ишибиз шу эки гёрсетив булан тергеле.


–Янгы йылда пенсиялар гётерилежек деп де айтыла. Шолар нече манатгъа гётерилегенни айтма боламысыз?



–Гьар адамгъа пенсия гьакъ ишлеген кююне гёре чыгъа, шо шунча болажакъ деп айтма къыйын. Пенсияны бу йыл токъташдырылгъан оьлчевю бар эди, шо – 4982 манатгъа токъташды. Гелеген йылны башындан тутуп, шо санав 5334 манат болажакъ. Сонг дагъы да, 1 пенсия коэффициент 87,24 манат болажакъ. Шоланы къоллап, пенсия нечакъы болагъанны билип болажакъ. Дагъы да айтаман, шону учун адамлар бизге багъып чабып турмасын, шо ишлер алда берилген ка­гъызлагъа гёре этилежек.




Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля