АЖАЙЫП ДЮНЬЯ

Сююнч гелтирген байрам

 

Уллу Ватан давда Уьстюнлюкню гюню – бизин учун инг де сыйлы байрам. Ватан учунгъу давда бизин халкъ гёрсетген къоччакълыкъны тенги ёкъ. Шо буса − бизин уьлкени ватандашларыны бирлигин, татывлугъун, оьр патриотлугъун ва игитлигин исбатлайгъан инг ярыкъ белги.

Бизин эркинлигибиз ва харлысызлыгъыбыз учун жанларын къурбан этгенлени алдында биз бугюн башларыбызны иебиз ва олагъа уллу гьюрмет этебиз.

Аявлу охувчуларыбыз! Сизин етишип гелеген Уьстюнлюкню 77 йыллыгъы булан къутлайбыз ва дюньяда парахатлыкъ, саламатлыкъ, яхшы савлукъ ёрайбыз.

 

Уьстюнлюкню Парадында ортакъчылыкъ этген ит

 

Экинчи дюнья давунда салынгъан миналардан та­заламакъ учун сапёрлагъа итлер кёп кёмек эте болгъан. Янгыз Жульбарс деген ит давну ахырынчы гюнлеринде 7468 минаны ва 150-ден артыкъ атылтыв алатланы тапма ва олардан тазалама кёмек этген. Уллу Ватан давда асгерчилеге этген кёмеги учун Жульбарс «За боевые зас­луги» деген медаль булан савгъатлана.

1945-нчи йыл 24-нчю июнда болгъан биринчи Парад оьтгерилгенче бираз алда Жульбарс яралана ва шо чарада башгъа дав итлени арасына къошулма болмай. Бу маълумат Сталинге етишгенден сонг, Сталин итни оьзюню шинелине салып, ону Къызыл майдангъа Парадгъа гелтирсин деп буйрукъ этген.

 

Кремль сакълангъан

Уллу Ватан давну биринчи гюнлеринден тутуп, Москвадагъы Кремлни эсен-аман сакъламакъ учун, гёрюнмейген кюйде, нечик де ону яшырмагъа гьаракат этилген. Шолай гьилла булан Кремлни шагьардан «ёкъ болгъанлыгъы», озокъда, душманланы гьайран этген. Немислени самолётлары Москва шагьарны уьстюнден учагъанда, шагьарны картасы ялгъан айтагъангъа, Кремль гёрюнмейгенге тамаша болгъан.

Алданокъ ойлашылгъан кюйде, Кремль къаланы башындагъы юлдузлар ва килисадагъы хачлар тышлангъан, килисаны тёбеси къара тюсге боялгъан. Кремлни тамларыны бою булан адамлар яшайгъан уьйлени уьлгюлери, макетлери этилген. Къызыл ва Манежный майданланы бир янлары, Александровский бав фанера такътадан уьйлерден толтурулгъан.

Мавзолей уьч къат этилинген. Боровицкий къапулардан Спасскийге ерли уллу шоссеге ошатып, къайырдан ёл салынгъан. Алда Кремлни биналары ачыкъ сари тюсде болгъан буса, шо заман нас, кюлтюсде, къалкъылары да яшылдан авур боямыш тюсге алышдырылып боялгъан.

 

Фамилиясы алышынгъан

Уллу Ватан давда Семён Константинович Гитлер деген аты булан Къызыл Армияны пулемётчусу ортакъчылыкъ этген. Ону миллети − жугьут. Къызгъын давда ябушувлардагъы къоччакълыгъы саялы пулемётчу медальгъа гёрсетилген. Яда хантавлукъ этип, яда иш этип болсун, медаль Семён Константинович Гитлев деп, фамилиясы алышынып берилген.

 

Мамай курган

«Аягъымны аяп басма сюемен

Аявсуздан къан тёгюлген ерлеге».

М. АТАБАЕВ.

 

Бийик тамлар,

Генг къалкъы,

Ерден макъам чалына,

Мунглу макъамгъа тынглап,

Тыныш авур алына.

 

Бу зор бийик бинаны

Сёнмейген от – гинниги,

Нече минг солдат ятгъан

Къабур йимик энниги…

 

Там-ташына къарасам,

Санымны сувукъ ала,

Оьлгенлени абурлап,

Сав солдатлар къадала.

 

Ташгъа бителген бетлер,

Ташгъа къазылгъан башлар,

Ватан учун жан берген

Таш йимик жагьил яшлар.

 

Жаминат КЕРИМОВА.

 

СИЗ БИЛЕМИСИЗ?

Уллу Ватан давну ортакъчыларыны арасында 62 дагъыстанлы Совет Союзну ва Россияны Игити деген атгъа ес болгъан.

* * *

Дагъыстанда 8 адам Макътавлукъ орденни бары да даражалары булан савгъатлангъан.

* * *

Уллу Ватан давда гвардиячы старший сержант, дагъыстанлы Ханпаша Нурадиловгъа Со­вет Союзну Игити деген ат оьзюне 18 йыл болагъанда берилген.

* * *

Дагъыстандан 180 мингден артыкъ адам оьз­лени къоччакъ ишлери булан Уьстюнлюкню ювукъ этген.

* * *

80 минг дагъыстанлы дав майдандан къайтмагъан.

* * *

Уллу Ватан давну йылларында немислер Польшаны 28 гюнден елеген буса, Сталинград шагьарда юрюлген оьжетли давланы вакътисинде 29 гюн оьтген сонг да янгыз бир нече уьйню тюгюл елемеге болмагъан.

 

* * *

Уллу Ватан давда Ленинград тарихде лап да кёп къан тёгюлген ва узакъ къалгъан къамав гьисаплана.

* * *

Совет Союзунда, неге буса да, Уллу Ватан дав битип, 17 йыллар Уьстюнлюкню гюню байрам гьисапда къаршыланмагъан. Айтагъаныкъ, 1948-нчи йылдан Уьстюнлюкню гюню байрам гьисап этилсе де, шо гюн аслу гьалда уллу оьлчевдеги шатлыкълар оьтгерилмеген.

* * *

Уьстюнлюкню гюню эркин кюйде янгыз 20 йыл оьтюп, 1965-нчи йыл къаршылангъан ва шо йылдан башлап 9 Май байрам ишлемейген гюн гьисаплангъан.

* * *

Янгыз 1955-нчи йыл дав агьвалатлар мекенли битген деген Указгъа къол салынгъан.

* * *

Уллу Ватан давда эли учун ябушгъан гьар бешинчи адамгъа савгъат берилген.

* * *

Совет Союзну Игити деген атгъа 11 681 адам ес болгъан. Макътавлукъ орденини уьч де даражасын 2532 адам алгъан.

* * *

Къагьрулу давда 60 минг тула ит къуллукъ этген. Санитар итлер 600-ге ювукъ яралангъан къызыласгерчилени ва командирлени дав майдандан чыгъартма болгъан.

* * *

СССР-ни тарихинде биринчи болуп 9 Май байрамда лап уллу салют болгъан. Демек, шо гюн 1 минг савутдан 30 залп атылып, 30 минг керен атышыв юрюлген.

* * *

Георгий лентаны агьамиятлыгъын ва ону маъ­­насын кёплер англамай къалмагъа да ярай. Ачыкъ­­лашдырып айтсакъ буса, 1945-нчи йылны май айыны 6-сы Георгий Победоносецни гюнюне рас гелген. Шондан къайры да, Германияны къолгъа геливю гьакъдагъы дыгъаргъа бизин уьлкени атындан маршал Жуков къол салгъан. Ону да аты – Георгий.

***

Москвада оьтгерилеген Уьстюнлюкню Парадында оьзге савутлардан биринчи болуп Т-34 танк оьте. Неге тюгюл, шо бизин уьлкеге Уьстюнлюкню алып гелген танк гьисаплана.

Хадижат ЖАНБОЛАТОВА

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля