Тама-тама кёл болар…

Бираз алларда Унцукул районда Дагъыстандагъы энергокомпанияланы ёлбашчыларыны ерли жамият булан болгъан ёлугъуву маълумат къуралланы онча тергевюн тартмады. Ёлугъувну гьа­къында берилген сийрек билдиривлер гьар гюн ташгъын йимик агъы­лып гелеген янгы хабарлар булан булгъанып, чатырашып, охувчуланы арасында гьеч сесленив тувдурмады. Мени гьисабымда буса, тав районларда тувулунгъан гьал – арагъа салынып ойлашылма ва оьзюбюз учун бир тюрлю гьасиллер чыгъарма герек агьамиятлы масъалаланы бириси.


Ачыкъ этип айтгъанда, райондагъы Гимри, Иргьанай, Балахани юртланы халкъы бир нече йылланы узагъында къоллангъан электрик гюч саялы тийишли гьакъ тёлемей. Эсгерилген юртланы сыдырасына Хунзах райондагъы Гоцатлини, Буйнакск райондагъы Чиркейни ва Дубкини де къошма тюшедир. Олардагъы жамият да токну гьавайын харжлай деме ярай.


Шо саялы ватандашланы электрик гюч булан таъмин этеген къурумлар, ерли халкъ булан бетге-бет ёлугъуп, шу масъаланы маслагьатны ёлунда бир ёрукъгъа гелтирме къарагъан эди. Тек ёлугъувну натижалары энергетиклени бир де гёнгюн ачмады. Ватандашлар алда йимик бугюн де пачалыкъ оьзлени алдындагъы борчларын толу кюйде кютмеген саялы, оьзлени ва оьзлерден сонггъу наслуну да электроэнергияны гьавайын къоллама толу ихтияры бар деп гьисап эте.


Белгили кюйде, Гоцатль ва Чиркей ГЭС-лер къурулагъанда шо юртланы хыйлы емиш бавлары, отлавлукълары, гьатта уьйлери сувну тюбюнде къалды. Хыйлы заман эсгерилген юртлулар шогъар рази болмай турду. Тек Магьачкъаладан ва Москвадан бир бошамай сирив болуп гелеген гьаким тайпа адамланы къойнун къызыл йымырткъадан толтуруп дегенлей, ахырда нечик де оланы разилигин алды.


Эки де якъны арасында байлангъан дыгъаргъа гёре, гьар адам тас этген баву, топурагъы, уью учун тийишли къайтарыш гьакъ алма герек эди. Амма пачалыкъ къурумлар сёзюнде табылмады. Шогъар къаршылыкъ билдирип, юрт жамаатланы къоллангъан токну гьагъын тёлеме хыялы ёкъ ва тийишли де гёрмей. Бирдагъы бир тергев этмеге тюшеген ери – халкъны масъаланы салагъан кююн ерли юрт, район ёлбашчылар да якълайлар.


Пачалыкъ къурумлар булан «тогъатартагъан» янгыз унцукуллулар тюгюл. Буйнакск райондагъы Халимбекавулну халкъы оьзлерден законсуз кюйде чыгъарылып алынгъан топуракъны къайтарып болмай инжинип турагъанлы 10 йылдан да къолай заман гетди. 90-нчы йылларда Совет Союз тозулуп, уьлкени яшаву башдан-баракълыкъгъа тарыгъанда, халимбекавуллулар адашып турмай, ерли совхозну ихтиярындагъы 674 гектар ерни оьз арасында пайлап, «Халимбекавул» деген юрт хозяйство кооператив къургъан эди. Къысгъача айтгъанда, юрт юртлугъун тас этмеди.


Топуракъны сыйын, хадирин билип, сезип гелген жамаат 100 йыллар алдын йимик сабан сюрме чыгъа эди. Ашлыкъ оьсдюре эди. Емиш бавларындан тизив баъли чёплей эди. Берекетли топуракъларда оьсдюрюлген ерли памидорну татыву савлай Дагъыстанда макътала эди.


Тек насип къайда, биз къайда дегенлей, бирев де къаравулламагъан кюйде, Халимбекавулну топуракъларына Герейавлакъда ерлешген асгер бёлюкню командирлери гёз сала. Олар бир замангъы совхозну ерлеринде дав полигон къурма токъташа. 2006-нчы йылны январ айында район администрация халимбекавуллуланы рази­лигин де алмай, шо ерлени 63354 номерли асгер бёлюкге даимлик къоллавгъа берелер. Администрацияны къарарына гёре, Россияны оборона министерлиги уьч айны ичинде юрт жамиятгъа тас этген пайлары учун 492 миллион манат тёлеме герек эди.


Уьч ай тюгюл, арадан 10 йыл оьтдю. Тек гьали де халимбекавуллуланы къолуна болгъан заралгъа къайтарыш гьисапда бир кепек акъча да тюшмеген. Бир-бир ёравлагъа гёре, гьакъыкъатда акъча гелген, тек халкъгъа неге буса да етишмеген. Юртлулар къайда, кимге де арзалар язып тура.


Оьтген вакътини ичинде Дагъыстанда, Краснодарда, Ростовда, Ессентукиде 20-дан да артыкъ судлар болду. Бир суд сабанчыланы янын тутса, оьзгеси къаршы болуп чыгъа. Судлукъ ишлени барысын да бир ерге жыйса, бир уллу китапхананы тахчаларын толтурма чакъы томлар болур эди.


Артдагъы гезик халимбекавуллуланы масъаласын Дагъыстанны Башчысы Р.Абдулатипов гётерген эди. Тек ону Россияны оборона министри С.Шойгугъа язгъан кагъызы жавапсыз къалды. Сёз ёругъуна айтгъанда, Халимбекавул – Шойгуну яхшы ювугъу деп гьисапланагъан генерал-полковник Шамсутдин Дагьировну ата юрту. Ол мунда тувгъан ва оьсген.


Къумукъланы Оборона министерлик булангъы гьакъ-гьисабы Халимбекавул булан битип къалмай. Хумторкъали райондагъы бир замангъы асгер аэродромгъа деп гёрсетилген 353 гектар ерни масъа­ласы да гьалиге ерли жамаатны пайдасына чечилмеген.


Озокъда, гьар юртну бир дерти бар. Шо дертлер чорт болуп чечилмесдей тююнге айланмасын учун, инг башлап, гьакимият булан тенге-тенг сёйлеп, талап этип болардай ерли жамаатлагъа ишин жанландырма тюше. Оьз ихтиярлары учунгъу адилли гьаракатны гьар даражалы гьакимбашчылагъа бош умут этип турмай, къайпанмай къаныгъывлу кюйде узатып турма герек. «Тама-тама кёл болар, гьеч таммаса, чёл болар» дей халкъ айтыв.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля