СИГЬРУЛУ САНАВЛАР

   

Пятница, 27.04.2018г. — «ЁЛДАШ».



2005-нчи йыл. Дагъыстанны о замангъы Гьукуматы Москвагъа оьтесиз сююнчлю хабарны етишдире. Бизин республика оьзге регионлар булан тенглешдиргенде гьар тюрлю юрт хозяйство предприятиелеринде сакълана­гъан малланы санавуна гёре бютюн уьлкеде биринчи ерге чыкъгъан. 5 миллиондан да артыкъ къой- къозу дазулары гёрюнмейген эркин авлакъларда отлап тура экен. Гьатта бизин булан шо тармакъда даим тогъатарта гелген хоншу Ставрополь крайны «бурнуна сув тийдиргенбиз».



Болгъанмы шончакъы мал, болмагъанмы, гьали шогъар кёп шагьат тарыкъ. Шо девюрлерде Магьачкъала Россияны инг де гёзел ва таза шагьары деп билдирилгенде де, бирибиз де тамашалыкъ этмедик чи. Этмедик. Олай болгъанда, сиривлени санавуна неге шекленме герекбиз?



Башгъа зат ойгъа тарта. Арадан 12-13 йыл оьтдю, амма шо санавлар бир де шо 5 миллионлукъ дазусундан тёбен тюшмеген. Кёплер юрт хозяйство министерлик ва хас маълумат береген идаралагъа инамсызлыкъ эте эди. Тек шо «сигьрулу» санавлар йыллар бою федерал бюджетден малчылыкъны оьсдюрювге гёрсетилеген шайлы акъча маяланы «соруп турма» тизив имканлыкъ бере эди.



Тюз бойларда сакъланагъан сиривлени хабары чыкъгъан сонг, бирдагъы бир сорав арагъа чыгъа. Неге гьакимият ижарагъа берилген къотанларда тавдан гёчюп гелген халкълагъа юртлар къурма къойгъан? Шогъар жавап тапма къыйын тюгюлдюр деп эсиме геле. Шо тюз бойлардагъы эркин авлакъланы даимликге елемекни, Москваны «къойнун къызыл йымырткъадан» толтуруп, бар-ёкъ малларына къошум гьакълар алып турмакъны шагьра ёлларыны бириси эди.



Гьалиги заманлагъа къайтгъанда, алдындагъы гюнлер сигьрулу санавлагъа бек шеклик этеген Дагъыстанны Гьукуматыны башчысы А.Здуновну тапшурувуна гёре, юрт хозяйство министерликни хас комиссиясы къотан хозяйстволарда сакъланагъан малланы санавун тергеме гиришген. Биринчи гюнокъ дегенлей хыйлы къужурлу маълуматлар арагъа чыкъгъан. Тергелген 13 хозяйстводан 5- инде кагъызлагъа гёре оьзлерде минглер булан сакълана деп юрюле гелген мал сиривлер табылмагъан.   Демек, гьар экинчи хозяйство министерликге ялгъан, къопдурулгъан маълуматлар берип тургъан. Дагъыстанны гёчювюл гьайванчылыкъ тармагъында буса 1500- ден де артыкъ хозяйство бар деп гьисаплана.



Санавлар санавлар буландыр. Тек, мен ойлашагъан кюйде, бу умуми масъаланы инг де къоркъунчлу ери башгъа. Гёчювюл гьайванчылыкъ деп ат тагъылып юрюлсе де, сиривлер заманы гелгенде алда йимик тавлагъа гёчюрюлмейгенли хыйлы йыллар бола. Къышы-язы булан тюз бойларда отлата. Яллыкъ билмейген топуракъны дагьниси кемий, от оьсмейген болуп, къайырчакълагъа айлана. Чубурув бойларда тезден берли уьйлер, тюкенлер, базарлар къурулгъан, согъан, пастан-харбуз оьсдюрюле. Юрт хозяйство министерлик гьар йыл низамлы кюйде гёчювюлню уьстюнлю кюйде оьтгермек учун бюджетден 160 миллион манат ала. Тек гёчювюл юрюлмей буса, шо акъча къайда гете?



Оьзю тармакъны къалды-къулдулары къалгъан буса да, гьали де гёчювюл гьайванчылыкъны управлениеси ишлеп тура. Тюзюн айтгъанда, не иш юрютегенни чи айтма къыйын. Бугюн де Дагъыстанны билим берив министерлигинде къотанларда турагъан яшлагъа къошум билим береген ва шолардагъы охув идараланы масъалаларын чечеген эки центр иш гёре. Савлукъ сакълав министерликни артдагъы башчысы да оьзюню идарасында къотанлагъа байлавлу айрыча управление ачма сюе эди. Тек мурадына етишип болмады. Ишинден тайды.



Гёчювюл гьайванчылыкъ тармакъ гьисапда оьзюню алдагъы кююнде сакъланмагъанын гьали ташдырып айтмагъа бола. Шолай гьасилге гелген сонг, Дагъыстанны Гьукуматыны алдына гёчювюл гьайванчылыкъгъа байлавлу законланы, къарарланы, ижара дыгъарланы гери урмакъ деген масъаласын салма герек. Бары да топуракъланы миналы район администрацияланы ихтиярына къайтарма тарыкъ.



А.Здуновну тапшурувуна гёре юрюлген ишден сонг биз шо 5 миллионлукъ сигьрулу санавланы дагъы эшитербиз деп эсиме гелмей. Статуправление де маълуматлар бергенче башлап яхшы кюйде ойлашып къарар бугъай. Шу гиччирек макъаламны белгили америкалы язывчу Марк Твенни сёзлери булан битдирме сюемен. Ол китапларыны бирисинде ялгъанны гьакъында булай язгъан: «Ялгъанны уьч тюрлю тайпасы бар: ялгъан, гьарсыз ялгъан ва статистика».



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля