Ишге гёнгюлсюзлюк оьсювню осаллашдыра


Савлукъ болмаса, дюньяны бир малы да гёзюнге гёрюнмейгени белгили. Шону учун болмагъа ярай, савлугъу осал тайпаланы талап­ларын гьисапгъа алып, пачалыкъ оланы гьар-бир якъдан тарыкъ-герегине къол ялгъамагъа муштарлы бола. Яшав даражасы, экономикасы оьсген герти демократияны ёлун танглагъан уьлкелерде шолай да бола. Айтмагъа сюегеним, адилли жамиятда амалсыз тайпалагъа языкъсыныв ва кёмеклешив тийишли даражада бирев де къы­йыкъсытылмайгъан кюйде юрюле демеге ярай.



Амма артдагъы 30 йыллагъа ювукъ заманны ичинде янгы жамиятгъа гёчген бизин уьлкебизде яшайгъан амалсызланы, языкъланы гьалиги мадары, яшав-турушу, пачалыкъ кёмекден пайдаланагъан кюю разиликни тувдурмай.



Россияны оьзге регионлары булан тенглешдиргенде Дагъыстангъа сакъатланы ва кочапланы республикасы деп айтыла. Шо да негьакъ тюгюл. Белгили болгъан кюйде, бизин республикабызда артда аянлашдырылгъан маълуматлар малим этегени йимик, 300 минг сакъат бар деп токъташдырылгъан. Амма шоланы арасындан пачалыкъ кёмекден пайдаланагъан 70 минги ерлерде тийишли законлу кагъызлары булан гьисапгъа алынмагъаны тамашагъа къалдыра. Олар кимлердир?



Дагъыстанда артдагъы вакътилерде шолай кемчиликлени уьстюн ачып, тувулунгъан пакарсыз гьалны аян этмек муратда гёрюлеген чаралар тергевню тартмай болмай. Озокъда, бизин республикабызда пачалыкъ кёмекден пайдаланма тюшеген герти сакъатлар да аз тюгюл.



Гьали-гьалилерде, ноябр айны башларында, Магьачкъалада шо масъаланы арагъа салып ойлашмакъ учун оьтгерилген уллу жыйында Россияны Пенсия фондуну правлениесини председатели Антон Дроздов ортакъчылыгъын болдургъаны гьакъда айрыча эсгерме тюше.



Неге десегиз, эсгерилген жыйында гюнлюк низамгъа салынып аслу масъала гьисапда сакъатлыгъы саялы пенсия ва оьзге тюрлю пособиелерден пайдаланагъанланы реестри-гезигини низамын къорув гёзден гечирилди. Гертиден де, булай агьамиятлы масъаланы хас пачалыкъ къурумланы янындан тергевсюз къоймагъа ярамайгъанын гьалиги заманда тувулунгъан гьал да ачыкъдан ташдыра.



Пачалыкъ сакъатланы талапларын гьисапгъа алып, гьар тюрлю онгайлыкъланы, енгилликлени къолламагъа имканлыкълар ярата. Гьатта оланы бажарывлугъуна-имканлыкъларына таянып, тюрлю-тюрлю касбулагъа уьйретмек учун ломай харжлар да белгилей. Шолай харжлагъа буса гьакъыкъатда къолгъа таза тюгюл тайпалар сугъулма къарай.



Уьлкебизни оьлчевюнде алгъанда, ватандашланы тюрлю-тюрлю даражасы булангъы загьматгъа гючю чатагъан тайпаланы ишге бакъгъан якъдагъы гёнгюлсюзлюгю амалсызланы яшав-турушун дагъыдан-дагъы четим гьаллагъа сала. Савлугъу, гючю булангъы бир тайпалар яшавун-гележекдеги къысматын къазанч этивге байламайлы, ялгъан шагьатнамалар булан сакъатлагъа белгиленген тегин харжлардан пайдаланмагъа муштарлы бола. Яшавну шолай енгил къайдаларына ес болма муштарлылар бар саялы пачалыкъны хазнасы, налог жыйымлар да толумлашмай къала. Натижада, ишге гёнгюлсюзлюкден оьсюв де осаллаша бара…



Шону алдын алмакъ учун пачалыкъны янындан гёрюлеген чараланы яшавгъа чыгъарылыву да рази къалдырмай. Айтмагъа сюегеним, бизин республикабызны ватандашларын ишге къуршамакъ учун белгиленген-къурулгъан инвестиция проектлени яшавгъа чыгъарылыву четимлеше. Гьакъыкъатда бизин республикабызда инвестиция проектлер учун гёрсетилинген топуракъ пайлар, инвестиция майданлар асувлу кюйде пайдаландырылмай, баягъы, талавур, ялгъан документлер булан къазанч этме белсенгенлени киселерин толтура.



Артдагъы гюнлерде Дагъыстанны Башчысы Владимир Васильев де Россияны Загьмат ва социал якъдан къорув министри Максим Топилин булан оьтгерилген ишчи ёлугъувунда йиберилген кемчиликлени гьакъында ачыкъдан эсгермей болмады.



– Бугюн биз арагъа салып ойлашагъан масъалалагъа байлавлу болуп ватандашланы ва пачалыкъны пайдаларын-ихтиярларын якълайгъан къурумлар булан байлавлукъда хас чаралар оьтгериле, – деди Владимир Абуалиевич. – Шолай чараланы оьтгеривню аслу мурады буса такъсырлавдан эсе жинаятчылыкъланы-кемчиликлени себеплерин ахтарывну натижасында оланы уьстюн ачыв болуп токътай. Коррупцияны-талавурну алдын алыв законлагъа гьюрметли янашывдан гьасил бола.



Гертиден де, законлагъа гьюрмет этилмейген ерлерде ачыкъ экономиканы тармагъы да осаллаша. Тюпден яшыртгъын юрюлеген экономикагъа имканлыкълар берилегени гьакъ. Шолайлыкъда, сакъат­ланы, ватандашланы аз алапалар, пенсиялары булангъы тайпаларына салынагъан артыкъ юклер гюч этмеге башлай, о саялы айлана якъдагъы разисизликлер де дагъыдан-дагъы оьрчюп тербей.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля