«Давдан къайтмагъа болмай туралар»


Президентни беш йыл алъякъда къабул этген Указына гёре, Россияда декабр айны 3-нде Белгисиз солдатны гюню белгилене. Шогъар байлавлу бу йыл да шагьар ва юрт ерлерде гьар тюрлю адатлы чаралар оьтгерилежек. Озокъда, гьаманда йимик, Москвадагъы Белгисиз солдатны эсделигини алдына да уллу гюл байламлар салынмай къалмас.



Шо эсделикге алтын варакъ булан язылгъан: «Атынг сени белгисиз, къоччакълыгъынг унутулмас» деген сёзлер менде эки тюрлю гьислени, ойланы тувдура. Бир янындан, Ватан оьзюню давдан къайтмай къалгъан уланларына тийишли къыймат берегенде йимик. Тек башгъа янындан, дюньяны пачалыкъларыны арасында оьзлени давда белгисиз тас болгъан солдатларын ва офицерлерин гьали де оьлгенлеге гьисапламайгъан биргине-бир Россия бар. Не сав демей, не оьлген демей, эки дюньяны арасында къойгъан. Халкъ шаирибиз Магьаммат Атабаев де оьзюню белгили шиърусунда айтгъанлай: «Давдан къайтмагъа болмай туралар». Шо багьана булан бизин пачалыкъ оланы тул къалгъан къатынларына, языкъ яшларына оьзгелеге йимик тийишли акъча кёмеклер берегенни орнунда, къутсуз капеклер берип къутула эди.



РФ-ни Ватандаш кодексини 45-нчи статьясына гёре: «Дав агьвалатланы вакътисинде белгисиз тас болгъан асгерчи арадан эки йыл гетип, судну къарары булан оьлген деп гьисаплана». Кодексде гьалиги асгер къуллукъчуланы гьакъында сёз юрюле, статьяда Уллу Ватан давну ортакъчыларыны гьакъында бир калима да ёкъ.



Мени булан университетде бирче охугъан , сонг хыйлы йыллар аманлыкъны къоруйгъан къурумларда ишлеген бир ёлдашым шо адилсизликни суддан таба тюзлеме къарагъан эди. Ону улланасыны атына да 1942-нчи йылда давгъа гетген эрини гьакъында шолай къайгъылы билдирив гелген болгъан. Башлап судья огъар уллатагъыз уьюне къайтмагъанын тасдыкъ этеген документни гелтиригиз деген. Сонг ол не бойларда асгерде болгъанын токъташдырагъан кагъыз тарыкъ деген. Бирдагъы гезик, къолумда шо ерлерде давлар юрюлгенни гертилейген маълумат болмаса ярамай деген… Узун сёзню къысгъасы, гьар тюрлю багьаналар булан хыйлы заман ёлдашымны башын чырмап тургъан. Ол ерли суддан пайда болмажагъын англап, гьали РФ-ни Конституция судуна арза бермеге айлана.



Эки йыл алъякъда Россияны Жамият палатасыны председатели уьлкени Гьукуматына ва Пачалыкъ Думаны депутатларына шо масъалагъа къарамакъны тилеген болгъан. Шо заман давда белгисиз тас болгъанланы Ватаны учун жан бергенлеге   гьисапламакъ деген таклифге биринчилерден болуп Оборона министерликни жаваплы къуллукъчулары къаршы чыкъгъан. Сайки, оланы оьлгенлер булан тенг этмеге ярамай, неге тюгюл арасында Ватанына хыянат болуп, душманны янына чыгъып, совет асгерлеге къаршы ябушгъанлар да аз болмагъан. Тюзюн айтгъанда, хас къурумлар оланы барысыны да атларын бек яхшы биле. Антын бузуп осаллыкъ гёрсетгенлер де бар эди деп, давну оьртенинде белгисиз тас болгъан дагъы да дёрт миллиондан да артыкъ адамны эсделигин ер этмеге яраймы?



Оборона министерликни Интернетдеги «Мемориал» деген сайтына гирип, Уллу Ватан давда асгерлени арасындагъы тас этивлеге байлавлу маълуматланы излеймен. Башлап бизге, Дагъыстангъа ювукъ Магьамматовланы ахтараман. Оьлгенлер деген сагьифада шо фамилия булангъы 5213 адам табылды. Бир нечесинден къайры, къалгъанлары барысы да – бизин якълылар. Гьар экинчисини фамилиясыны къаршысында белгисиз тас болгъан деп язылгъан. Олай Абдуллаевлени, Алиевлени, Гьасановланы, Гьажиевлени, Давутовланы ва оьзгелерин ахтарма башласакъ, олар нече-нече бардыр. Нече-нече аналар, олжалар бозара-бозлай, къайтар деген умут булан яшавун оьтгерип гетгендир.



Аты дюньягъа белгили бир асгербашчы айтгъан сёзлер бар. Ол кёп йыллар юрюлюп тургъан къыргъынлы давдан сонг: «Дав майданда жанын къурбан этген ахырынчы солдат тийишли кюйде гёмюлмей туруп, дав битмежек», – деген болгъан.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля