Эл арада болгъур адам


        Гьар заман да февраль айны 15-инде Совет асгерлер Афгъанистандан чы­гъарылгъаныны гюню белгилене. Шогъар сесленип биз де Къанболат Салавовну гьакъында айтма сюебиз.



Къанболат 1978-нчи йылны гюзюнде ватандаш борчун кютмек учун асгерге чакъырыла. Оьзю йимик жагьиллер Карамутдин Биймаев, Александр Лежненко, Салим Бамматов, Висурдин Сиражутдинов ва Сергей Казаков булан Къанболат да Белоруссияда ерлешген Витебск шагьаргъа бакъдырыла. Шо вакътилерде шонда 103-нчю дивизияны 350-нчи десант полку ерлешдирилген болгъан. Шо дивизияны буса гьава — десант асгерлерини командующийи Василий Маргелов къургъан.


Асгерге чакъырылгъан жагьил уланланы башлапгъы айларда ярым йылны ичинде гьазирлей. 1979-нчу йыл май айда буса охувун тамамлагъан асгерчилеге олар ят тиллени, айрокъда афгъан тилни билегенлигин ахтаргъанлар. Шолайлыкъда, гючю-къуваты, савлугъу яхшыланы, сонг да тайпа-тухумундан яхшы чыкъгъанланы Афгъанистангъа йибермек учун алданокъ гьазирлик гёре болгъанлар.


Декабр айны 25-нде буса совет асгерлер, олар булан старшинаны борчун кютеген сержант Къанболат да Афгъанистанны халкъына кёмек этмек учун йиберилелер.


Къанболат оьзю де эсгерегени йимик, Къабулдагъы аэропортгъа тюшгендокъ, олар къызгъын давгъа къаршылашып къалалар. Аэропортну азат этген сонг, о заманлар айтылгъан «Аминни къаласын» да къолгъа алалар. Къанболат Салавов къуллукъ этеген полк аэродромгъа ювукъда ерлешген болгъан. Шагьарны эсги ва нас орамлары, сазбалчыкъдан тизилген уьйлери, ерли халкъны осал гийими бизин асгерлени тергевюн тарт­май болмай. Къап-къара хумгъа-чанггъа батгъан гьар автомашинни артындан «шурави» деп чабагъан увакъ яшлар даимге эсинде къала.


Ватанны алдындагъы борчун намуслу кюйде кютмек учун къасткъылгъан уланны гьаракатына бизин асгерлени ёлбашчылары да тергев бергенлер. Шо­гъар байлавлу Къанболатны асгер борчун кютегенде ол гёрсетген гьаракатны гьакъында шу ерде айрыча бир мисал гелтирме сюемен. Асгер бёлюкню янына автомашинде ерлешдирилген «Тралер-кухня» деген алатны гелтиргенлер. Асгер къуллукъчулагъа тюрлю ашлар биширмеге шону онгайлы экенин билсе де, ким урунса да, шону ишлетип бажармагъанлар. Майданчада тизилгенлеге командири шону ишлетип болгъан улангъа къысгъа болжаллыкъ отпуск берегенин ташдырып айта ва уьч гюн болжал бере. Шо вакъти эретургъан офицерлени бириси: «Муна шу улан эсгерилген масъаланы яшавгъа чыгъарып болажакъ», – деп, бизин якълы Къанболатны ортагъа чыгъара. Шо арагъа салынгъан масъала тынчларындан тюгюл экенин билеген Къанболат кухняны инг башлап бары да ерин тергей. Ол шонда янгы къайдада къурулгъан ясандырывлар къолланагъанын билип, ону ярашдырмакъны къастын болдура. Гюллейгенлер ва гюнчюлер буса шо вакътиде о янгъа да, бу янгъа да оьтегенде: «Гьы, къайда кухня?» – деп юрюйлер. Бизин якълы буса, олагъа гьеч тергев этмей, шо алатны ишге салма бажара. Бу ерде оьзюню асгер касбусуна мекенли берилгенлиги, пагьмусу ону абурун-сыйын бирден- бир артдыра.


Биз оьзюню гьакъында лакъыр юрютеген улан Къанболат 1959-нчу йыл 5-нчи майда Хасавюрт районда тувгъан. Ону яш йыллары Эндирей юртда оьтген. Шапи Агьматович ва Хайрат Хайруллаевна Салавовланы 5 улан ва 3 къыз тарбиялангъан агьлюсюнде тувуп оьсген. Атасы Шапи дюньядан тез гетгенине гёре (Аллагь рагьмат этсин!), ожакъдагъы бары да намус авлетлени лап да уллусу Къанболатны уьстюне тюше. Озокъда, оьзюнден гиччилени гьайын эте туруп, яш улан Къанболат оьзюню гьайында болмагъаны белгили.


1975-нчи йыл ол «Дагэлектроавтомат» заводгъа ишге тюше. 1977-нчи йыл буса автомашин гьайдавчуланы курсларын битдирген сонг, Янгы Солакъ посёлокну янында ерлешген Волгоград чакъа карьерге ишге чыгъып, «КамАЗ» автомашин юрюте. Сынав топлагъан сонг, Къызылюрт шагьарда ерлешген 4-нчю автопредприятиесинде ва Магьачкъала шагьарда «Дорспецстрой» деген къурумунда загьмат тёге.


Къанболат 1981-нчи йыл Загьра булан уьйленген ва татывлу агьлю къуруп яшай. Оланы агьлюсюнде бир къыз ва уьч улан оьсген.


Къ.Салавов Къызылюрт шагьарда оьсюп гелеген яш наслуну патриот ругьда тарбиялавда да жагьлы кюйде ортакъчылыкъ эте. Ол Россияны Игити Нурбагьандовну эсделигине багъышлангъан «Грозный-Сергокъала» ва «Сергокъала-Грозный», сонг да Совет Союзну Игити, воин-интернационалист Абас Исрапиловну эсделигине оьтгерилген автомашин юрюшлерде янгыз ортакъчылыкъ этип къоймагъан, гьатта шо ярышланы къурумлу кюйде оьтгеривде кёмек къолун да ялгъагъан.


Афгъанистан давну ветеранларыны Къызылюртдагъы бирлешген бёлюгюню председатели Рамазан Алиев ону гьа­къында булай дей:


– Къанболат– Афгъанистангъа биринчилерден болуп гиргенлерден. Афгъан давну ветеранларыны советини янында не иш яда къуллукъ тапшурулса да, ол шоланы кютювге жаваплы кюйде янаша.


Афгъан давунда гёрсетген къоччакълыгъы учун «Афгъан Республиканы халкъындан баракалла», «СССР-ни Савутлу Гючлерини 70 йыллыгъына», Афгъан Республикасындан совет асгерлер чыгъарылгъанына байлавлу болуп бир нече керенлер медаллар булан савгъатлангъан, оьзге тюрлю гьюрметлев грамоталагъа ес болгъан.


Гьасили, Къанболат – эл арада болгъур деген адамлардан бириси.


Бизин къумукъларда гьечден геч де къолайдыр деп айтыв бар. Биз де Къанболатны 60 йыллыкъ юбилейи булан къутлай туруп, Афгъан Республикагъа бизин асгер бёлюклер гиргенли 40 йыл тамамлангъанын гёз алгъа тутуп, огъар яхшы савлукъ ва узакъ оьмюр ёрамагъа сюебиз. Бар болгъур! Сав болгъур!

 

Алибек САЛАВАТОВ.


СУРАТДА: Къ. САЛАВОВ.

Автор чыгъаргъан сурат.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля