Яшёрюмлер экстремизмни ва террорчулукъну ёлуна неге тюше?

Абсалитдин Мурзаев берген маълуматгъа гёре алдагъы наслуну гьалиги наслу булангъы аралыкълары алдынлы инсанлыкъны яшав белгиси гьисаплана. Дагъыстанлылар къыйынлы шартларда бирликде яшай туруп, адатлар яратгъан. Шо адатлагъа гёре олар яшап да гелген. О девюрлерде уллуланы сёзю тутулуп, олагъа агьлюдегилер тынглап яшагъан.

Кавказгъа Россияны гелмеклиги булан ерли халкъны яшав гьалында кёп тюрлю алышынывлар болма башлагъан. Кавказ даву, Ватандаш даву, коллективлешдирив, Кавказны халкъларыны бирлерин сюргюн этив, ондан къайтыв халкъланы адатларын, къылыкъларын бузгъан.

Мычыгъыш Республикада дав агьвалатлар болгъанда уллулар адамлар яшайгъан ерде дав этмегиз деп масъаланы сала болгъан. Оьзлени эркинликни якъчылары гьисаплайгъан боевиклер буса маслагьатны къабул этмегенлер. Шолайлыкъда башлангъан экстремист агъымны нечик токътатма герек? Шо аврувдан къолай этеген дарманны да билмейбиз.

Яшёрюмлени бир ёрукъда сакълайгъан къуралны тас этгенбиз. Гьалиги яшёрюмлер «Ёлдаш» газетни алмайлар ва охумайлар. Исламда уллулагъа тынглагъыз деп айта. Огъар да къулакъасмай, яшёрюмлер оьзлер этеген террор ишлерин, адамланы оьлтюрегенликни ислам булан байлайлар. Къуранда адам адамны оьлтюрме ярамай деген сёзлеге де олар оьз янындан баянлыкъ берелер. Ата-ананы яшавгъа къаравларын яшларыны бирлери къабул этмей. Дагъыс­танда кёп ёлугъувлар, конференциялар оьтгериле. Амма гёрюлеген ишлер исламда терс агъымны идеологиясын алышдырма болмай. Шо масъалагъа сизин янашыву­гъузну, сизин пикругъузну билме сюебиз.

Ильяс Мурзаев, университетни проректору:

– «Дёгерек столну» ортакъчыларын бизин университетни ёлбашчы къурумуну, дарс беривчюлерини ва студентлерини атындан къутлайман. Шу «дёгерек столдан» бизин студентлер оьзлеге натижа чыгъарар деп де эсиме геле.

Темагъа гёре айтсам, яшланы уллулагъа илиякълы ва тынглавлу янашыву ислам динни бир талабы гьисаплана.

Намаз къылмакъ, ораза тутмакъ, гьажгъа бармакъ, закат чыгъармакъ – булар барысы да Аллагь учун. Олардан къайры, халкъланы асрулар боюнда топлана, жы­йыла гелген адатлары да бар. Олагъа да агьамият берме борчлубуз. Аллагь Къуранда яшёрюмлер ата-анасына абурлу янашмакъны гьакъында айта. Яшёрюмлер, айрокъда экстремизмни ёлуна тюшгенлер, уллуланы сёзлерине тынгламайлар. Олай гьал яшёрюмлер тарихин, адатларын ва халкъыны яшав мердешлерин билмейгенликден бола. Башгъа динни вакиллерине чыдамлы янашсакъ, оланы да Аллагь яратгъанны къабул этсек, исламны ичинде де бирев-биревню англав артар эди.

Хизри Ильясов, философия илмуланы доктору, профессор:

– Исламда бары да ругь байлыкълар топлангъан. Бизин масъала – глобализацияны гюнбатыш къайдада юрютмей, бизин къайдада юрютмек. Наслуланы разисизлиги яшёрюмлерден гьасил бола, олар ата-ананы насигьатларын къабул этмейгенликден гьасил бола. Разисизлик­лер яшлар амалгъа гелген нормалагъа гёре яшама сюймейгенликден тувулуна. Гьалиги террорчулукъ яйылгъан яшавда яшёрюмлени бирлери экстремизмни ёлуна тюшген.

Совет Союз тозулгъан сонг миллетлени менлиги тюрленме башланды. Межитлер къурулду, насигьатчылар гелме, яшланы тыш пачалыкълагъа охума йиберме ёллар ачылды. Янгы насигьатчылар арагъа чыкъды. Олар «таза исламны» талап этип башлады. О буса «янгы» бусурманланы мердешли бусурманлагъа къаршы чыкъма борчлу этди. Шолай гьалда мердешли ислам ва ону уллу чагъындагъы якъчылары яшёрюмлеге ёл берме борчлу болду. Ону булан бирче, яшёрюмлер чиновниклени экиюзлюгюн, талавурчулукъну, гьалалны, гьарамны айырмайгъан гьакимлени, тюз яшамайгъан динагьлюлени гёрюп, жамият яшавну алышдырма сюелер.

Багьавутдин Узунаев, журналист:

– Ата-ана да яшланы разилигин алма герек деп айтабыз. Ата-ана да яшларыны таъсирине тюшюп, агъачлыкъгъа гетип къалмасмы деп ойлайбыз. Ондан сонг, Дагъыстанда динге бары да имканлыкълар берилегенде «жигьат» билдирив ярайгъан затмы?

Алим Жанхуватов, студент:

– Яшавда биргине-бир Аллагьгъа, ону Пайхаммарына (алайгьиссалам) ва ата-анагъа тюгюл яшлар бир адамгъа да инанма тюшмейлер. Ата-анагъа да яшлар учун жавап берме тюше. Аллагьны вакили Пайхаммаргъа инанмай, янгыз Аллагьгъа инанмакъны ислам дин къабул этмей. Сыйлы Къуранда айтылагъан кюйде, гьар адам закат чыгъармай буса, намаз къылмакъны пайдасы инкар этиле.

Рашит Мусаев, студент:

– Яшланы ата-анасы яшны етти йылындан 15 йылы болгъунча янында сакъламакъ пайдалы. Ислам динде яшлагъа шо чагъында дюньядан, ахыратдан маълумат беригиз дей. Эркин къойса, яшлар терс ёллагъа тюшме, биз къабул этмейген идеологланы таъсирине тюшме болагъанны унутма ярамай. Яшлар терс ишлени этме башла­гъанда, олагъа йымышакъ сёзлени, оьзлеге илиякълы янашывну тюз англайлар, оланы юрегине синге.

Абсалитдин Мурзаев:

– Террорчуланы исламдан англаву ёкъ. Болса да, уьстденсув англаву болажакъ. Шо саялы олар исламны къанунларын англамайлар. Башгъа адамны оьлтюрме исламда биревге де ихтияр берилмей. Ата-анасына гелтирме сюеген балагьдан яшёрюмлени къорума сюебиз. Жигьат билдиргенбиз деп айтагъанлар оьзлер-оьз­лени алдата яда олагъа ялгъан ёлгъа тюшгенлер деп айтма сюебиз. Шо ёлну аслу гьалда кимлер сайлай? Ишсиз турагъан яшёрюмлер, яшавдагъы къаршылыкъланы къабул этмейгенлер. Динни, исламны атындан терс ишлени этме биревге де ихтияр берилмей.

Оьлген боевиклени тувгъан йылына къарасакъ – 1981, 1991 йыллар. О гьал буса дагъыстан жамиятда къайгъы тувдура. Тыш уьлкелеге барып охугъан яшёрюмлени арасында уллулардан эсе дин масъалаланы биз яхшы билебиз деген ой тувулуна.

Тувулунгъан къаршылыкъланы йымышатмакъ учун динге инанагъан яшёрюмлени дин къуллукъчулар ругь якъдан абуру бар адамлар булан ёлукъдурма, оланы арасында сёйлешивлер юрютме герек деп эсибизге геле.

 

А. ГЬАМЗАЕВ.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля