Гамарджоба, Гюржюстан!


Гюржюстан − гёзелликни ва къонакълыкъны эли


 


Гюржюстан − бек тамаша гёзел эллени бириси. Шо элни топурагъында исси денгизге де, бийик тавлагъа да, килисалагъа ва межитлеге де, сувлагъа да, оьзенлеге де ер табылгъан. Бычгъыны тишлери йимик тав башлардагъы гюнню ярыгъына гёз къамашдырып йыртыллайгъан тавланы къары ирип, уллу сувлагъа айланып, йылан йимик бурула-бурула туруп, чечекли-гюллю ва берекетли топурагъын дым эте.


 


Гюржюстанда сакълангъан бырынгъы шагьарлары да адамны шо девюрлеге гёчюре ва санавсуз туристлени тарта. Тек не деп айтсакъ да, Гюржюстанны айрыча къонакъ этеген кююн туристлер бек ушата ва тюрлю-тюрлю ашлары учун да сюе. Мунда бир гелген адам дагъы да гелме сюе ва шо элни герти къурдашы бола. Гюржюстанны гьакъында нечакъы да хабарлап боласан, тек ондагъы гёзелликни cуратлап болмайсан. Бары да затны гёзлеринг булан гёрмесенг бажарылмай.



Терен гьакъыллы мундагъы тамазалар насип деген сёзню яшыртгъын сырларын тезденокъ тапгъан, шону учун да бу элни макътап ва оьзюне гьашыкъ болуп кёп-кёп шаирлер асарлар яратгъан, сурат этивчюлер гьайбатлы суратлар этген, композиторлар буса гёзел макъамлар чыгъаргъан. «Сигьрулу эл!» деген Пушкин Гюржюстангъа. Тбилисини уллу орамларыны бирисине белгили шаирни аты тагъылгъаны да негьакъ тюгюл. Шо орамда ерлешген «Мен сени сюемен, Гюржюстан» деген ресторанны есиси Батоно Мираби шаирни кёп шиъруларын гёнгюнден айта. Оланы адамларыны хасияты да, маданияты да, гьатта яшаву да дагъыстанлылагъа бек ошашлы.


 

Игитни элине сапар


 


22-нчи июн – Къайгъыны ва эсделикни гюню. 77 йыл алда шо гюн немислени черивлери хапарсыздан бизин элибизге чапгъын этген. Ватанын якъламагъа миллион ва миллион санавдагъы адамлар асгерге чакъырылгъан. Башлапгъы заманда бизин асгерлер артгъа тартылып турса да, Сталинградны ва Москваны тюбюнде тийген къапас, немислени эс тапма къоймай артгъа ташлагъан. Олар бир нече ерде токътап къаршылыкъ билдирме де къарагъан. Тек бизин асгерлени алгъа талпыныву оланы бизин топуракъдан чы нечик де, гьатта башгъа пачалыкълардан да къувалагъан. Ахырда да оланы «чыкъгъан тешигине гийирген».



Экинчи дюнья давда 50 миллионгъа ювукъ адам оьлген, тек шоланы яртысындан да кёп яны бизин пачалыкъгъа тие. Ватанын якълай туруп, жан бергенлер тарихде атлары да даимликге къоюп гетген. Игитлик гёрсетгенлени арасында Рейхстаггъа байракъ къакъгъанланы аты даимликге эсде къалажакъ. Шолар 34 адам болгъан. Тек И.Сталин алдындагъы кагъызгъа язылып бергенлени арасындан 150-нчи атышывчу дивизияны асгерчилери М.Егоровну ва М.Кантарияны фамилияларыны тюбюне гьыз тартгъан. Олагъа Совет Союзуну Игити деген атлар да берилген.



Рейхстаггъа биринчи мингенлени ва байракъ къакъгъанланы арасында бизин къумукъ адамыбыз Абдулгьаким Исма­йылов да болгъан. Тек ону игитлиги Дав Къызыл Байракъ орден булан къыйматлангъан. Гертилик арадан 50 йыл гетип есисин тапгъан ва 1996-нчы йылда бизин А. Исмайыловгъа Россияны Игити деген оьр ат берилген.



Бу йыл июн айны орталарында Хасавюрт район администрацияны атына Мелитон Кантарияны агьлюсюнден ва Цаленжихск районну Жвари шагьарыны администрациясындан чакъырыв кагъыз гелген. Районну башчысы Жамболат Салавов тезликде Гюржюстангъа, тюз этип айтса, Мелитон Кантарияны элине барма делегация къурду ва харж авараларын оьзюню бойнуна алды. Делегацияны ортакъчылары: Вагьит Къасымов − ра­йонну башчысыны заместители, Идрис Загьалов − районну маданият бёлюгюню ёлбашчысы, Магьамматкамил Абдуллаев – чебер школаны директору, Тимур Гьажибатыров – район жыйынны депутаты ва «Айташ» деген телеканалны директору Гебек Къонакъбиев 21-нчи июнда ёлгъа чыкъдыкъ. Бизин булан сапар ёлдаш болуп белгили журналист, «Таржумачыланы кавказ уьюню» ёлбашчысыны заместители Руслан Сунгуров да гелди.


 


Мелитон Кантарияны къабурунда


 


Мелитон Кантария 1920-нчы йылда Жвари юртда тувгъан. Ол ерли школада 4 класны битген ва юртда ишлеп тургъан. 1938-нчи йылда Къызыл Армияны сыдыраларына чакъырыла. Давгъа 1941-нчи йылны ахырында къуршала ва 150-нчи атышывчу дивизияны разведчиги болуп дав эте, Берлинге ерли бара. Сержант М.Егоров булан бирге Рейхстаггъа байракъ къакъгъанланы бириси. Давдан сонггъу йылларда тюрлю-тюрлю ерлерде ишлеген. Оьмюрюню кёп янын Абхаз АССР-ни Сухуми ва Очамчира шагьарында яшагъан. Ол Абхаз АССР-ни ва Грузия ССР-ни Оьр Советини депутаты да болгъан. Абхазияда дав башлангъанда, Тбилисиге гёчген ва 1993-нчю йылда Моск­вагъа барагъан ёлда гечинген. Оьзюню васиятына гёре, Жвари шагьардагъы орта школаны абзарында гёмюлген. Шо школа ону атын да юрюте.



2018-нчи йыл 22-нчи июнда Мелитон Кантарияны къабуруну янында митинг оьтгерилди. Шо митингде шагьарны муниципалитетини вакиллери ва Игитни инг ювукъ къардашлары ортакъчылыкъ этди.



Шу ёлугъувну онгаргъан Руслан Сунгуров митингни ачды ва шулай ёлугъувлар эки пачалыкъны арасындагъы аралыкъланы давда болгъанланы эсделигинден таба яхшылашдырма болагъанны айтды.



− Бизин халкъланы арасындагъы аралыкъланы Мелитон Варламович Кантария башлагъан, − дей В.Къасымов. – Ол 1985-нчи йылда Хасавюрт райондагъы Къуруш юртгъа гелип, оьзю булан давда болгъан сакъат ветеранны гёрюп гетген. Шо буса М.Кантария тергевлю ва гьар заманда да кёмек къолун узатагъан адам экенин гёрсетген. Шолай халкъны талап­ларын яшавгъа чыгъарма кёмек этеген адам эди бизин Игитибиз Абдулгьаким Исмайылов да. Бизин Игитлени къоччакълыгъы арадан шонча йыллардан бизин янгыдан жыйды. Озокъда, дюньягъа бирев де даимге гелмей, тек оьлгенден сонг ону атын унутулма къоймай сакъламакъ − бизин аслу борчубуз. Сизге гелме онгайлыкъ болдургъан, Хасавюрт районну башчысы Жамболат Салавовну саламын да сизге берме сюебиз.



Ол Игитни уланыны уланы Жамбул Кантариягъа, узукъариси Гурам Кантариягъа ва ерли администрациягъа эсделик савгъатлар, гиччи гелинине буса яхсай явлукъ савгъат этди.



− Гюржюстанны ва Россияны тарихи бир йимик, къысматы да бир, − дей Игитни къардашы, Гюржюстанны коммунистлерини партиясыны башчысы Тимур Пепия. – Бизин уллаталарыбыз Уьстюнлюкню жанын берип, къанын тёгюп къазангъан. Дав бузгъан уьлкени янгыдан къургъан ва дюньяда инг гючлю пачалыкъ этген. Буссагьат Россияны ва Гюржюстанны аралыкълары айтардай яхшы тюгюл, шо бек яман. Мелитон Кантария эки пачалыкъ бир-бирине къаршы турсун деп дав этмеген, биз бирге тургъанбыз. Бирче бусакъ – биз уллу гючбюз. Мени эсиме гелеген кюйде, шу заманлыкъ къыйынлыкълар ва тезде биз шолардан оьтербиз деп эсиме геле. Россия ва Гюржюстан дослукъда яшажакъ.



Шолай да, гелгенлеге баракалла билдирип, Игитни узукъариси Гурам Кантария, уланыны уланы Жамбул Кантария, сонг да уланыны уланыны уланы Бека Кантария да сёйледилер. Олар Мелитонну гьакъында айтдылар. Мелитон яшдан берли жагь улан болгъан. Игит болуп гелгенмен деп шашып юрюмеген. Давдан къайтгъанда ол Сухумиде яшагъан ва бир нече йыл далапчылыкъ юрютген. Сонг тюкенни директору болгъан. Бир вакътиде къурулуш бригадада агъач уста болуп ишлеген. Ол эки уланны ва бир къызны тарбиялагъан. Уланлары Резо ва Шота гечинген, къызы Циала Грецияда яшай. Дос-къардашлары Тбилисиде, Россияда ва Цаленжих районда яшайлар.



Митингден сонг къонакъланы Жвари шагьарны белгили ерлери булан таныш этдилер. Жвари 1981-нчи йылда шагьар болгъан. Шогъар да юртну оьр боюнда ерлешген Ингур ГЭС себепли. ГЭС-ге къарама гьар йыл туристлер де геле. Неге тюгюл де, Ингур ГЭС-ни бийиклиги –
274 метр ва Европада инг де бийик деп гьисаплана. Бу шагьарда 5 минг адам яшай. Союзну вакътисинде юртда чай этеген фабрик ишлей болгъан. Гьали шо бойда мармарташ чыгъарыла. Жвари Гюржюс­танны Сванетия, Мигрелия ва Абхазия ёлугъагъан еринде къурулгъан ва юрт хозяйство ишлени юрютме инг де багъыйлы бою да дюр.

  


Гюнню экинчи яртысында бизин делегацияны Цаленжих районну башчысы Бесик Партшвания исси кюйде къабул этди. Ол къонакълагъа оьзлени белгили адамыны къабуруна гелгенлиги ва дос-къардашлары булан ёлукъгъаны учун баракалла билдирди. Хасавюрт ва Цаленжих районланы арасындагъы дослукъ эки де янгъа пайдалы боларны гьакъында да лакъыр этилди.


 

Эсде къалар къонакълыкъ


 


Ёлугъувлар битгенде, бизин къонакъ этме сюегенлер кёп эди. Йыракълардан гелген къонакълар оьзлерде токътагъанны гьариси сюе эдилер. Тек олар бары да къардашлар экенге, Тимур Пипия бизин оьзюню ата-анасы яшайгъан уьйге алып гетди. Гюржюстандагъы оьз есликдеги уьйлени кёбюсю эки къабат, шолай тюгюллерини тюбюнде бийик подваллары бар. Бирдагъы бир зат – бирисини де таш чырлары ва темир ва оювлу къапулары ёкъ. Метрден бираз къолай бийикликде такътадан яда оювлу темирлерден этилген чаллар гёрюне. Шолардан абзаргъа абатланып гирип боласан. Дагъы да, олар абзарларын ёлгъа тийдирип этмейлер, 10-
15 метр ариде бола. Абзарны ал янында − яшыллыкъ, тереклер ва гюллер. Артында − баву. Шонда гьабижай, бурчакъ ва тюрлю-тюрлю уьйге тарыкъ яшылчалар оьсе, тек емиш тереклени 20 тюрлюсю чю боладыр. Дагъысын айтмагъанда, банан ва хурма тереклериндеги савулуп турагъан емишлерин чи гёрдюк.



− Бизин юрт денгизден
700 метр оьрде ерлешген. Шону учун да салкъын бола, 5 чакъырым тёбенде бир-бир исси ерлерде оьсеген емишлер бишме ювукъ болгъан, − дей, баву булан таныш эте туруп, уьй еси Сосо Пипия. Ону баву 1 гектар
бар. Шонда оьсмейген терек ёкъ деме ярай. Чертлевюк тереклер ва юзюм айрокъда кёп. Мелитон Кантарияны къардаш къызын алгъан. Ол районну баш врачы. Абзары 30 йыллар алда къурулгъан. Эки къабат уьйлер. Арт янында − енгил къурулушлар.


 

(Давамы бар).

 


Хасавюрт-Жвари-Тбилиси-Хасавюрт.

Суратларда: Хасавюрт районну делегациясы Советлер Союзуну Игити М. Кантарияны къабуруну уьстюнде; Игит гёмюлген шагьарны белгисини алдында эсделик сурат.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля