Скандарбек Тулпаров: «Солтанмутгъа» ва тюрк эпосгъа къайтабыз»

     


А-П. Салаватовну атындагъы Къумукъ музыкалы-драма театр янгы сезонун ача. Шогъар байлавлу театрны директору Скандарбек Тулпаров булан ёлугъуп лакъыр этебиз…



– Бу йыл 87-нчи сезонну биз «Молла Нас­рутдин» деген спектакль булан ачабыз, – деп башлады ол сёзюн. – Неге тюгюл де, шо спектакль театрны «Алтын фондуна» гирген. Шо фондгъа «Айгъази» де гире. «Молла Насрутдин» Къумукъ театрда 1939-нчу йылдан берли ойнала. «Айгъази» буса – 1940-нчы йылдан берли сагьнада. Дагъыстанда чы нечик де, савлай Темиркъазыкъ Кавказда да Къумукъ театрдан къайры шулай узакъ ойналагъан спектакллер ёкъ. Биз сав чакъы шоланы бизин коллектив юрютюп де туражакъ. Гьали буссагьат «Айгъазини» ойнап болмайбыз. Неге тюгюл, ону ойнама уланъяш ёкъ. Гюлкъызыбыз да ёкъ. Жагьиллени уьйретме герекбиз. Шу иш юрюлюп де тура. Мен билеген замандан берли, Къумукъ театр оьзюню сезонун «Молла Насрутдин» булан ачып, «Айгъази» булан ябып юрюген. Биз де шо мердешни юрютме къастлыбыз.


– Янгы йыл гелме кёп къалмагъан. Гелеген йылда къаравчуларыбыз не йимик спектакллеге къаражакъ? Янгы салынагъанлары да бардыр?



– Салынагъан спектакллеге янгы гёзден, теренден къарама хыялым бар. Кёп йылланы узагъында увакъ темалагъа, сюювге-гюювге, агьлю аралыкълагъа багъышлап язылгъан спектакллер ойналып тургъан. Шо масъаланы бираз теренден алма сюебиз. Гьали мен тюрк эпосну уьстюнде ишлеп тураман. Огъар беш минг йыл бола. Бизге, къыпчакълагъа, багъышлангъан ерин ишлетме сюемен. Ону ахтарагъан адам да бар. Пьеса язмакъ учун драматург герек. Олар булан да ёлукъгъанбыз. Бу иш тез болагъан иш тюгюл, гележекде болажакъ иш. Сонг да, Солтанмутну гьакъында язылгъан пьесаны салма да гёз алгъа тутгъанбыз.


– Ону гьакъында язылгъан гьазир пьеса бармы?



–Бар. Тек огъар мени юрегим тынышмай. Халкъ гёрюне, гьаракат бар, Солтанмут ёкъ. Огъар тергев аз, ягъада къала. Бир-бир авторлар тартына буса ярай. Солтанмут орус пача асгерлер булан дав этген, утгъан…Гьалиги политикагъа къаршы геле деп ойлайдыр. Шамил олагъа къаршы 25 йыл дав этген. Ону кёкге чюелер, Солтанмут буса ягъада къала. Неге? Англашылмай. Оьзюню топурагъын, халкъын якълап юрюгенлер гьар заманда да даражалы адамлар, оланы халкъ унутмай. Солтанмут да шолайлардан. О замангъы политиканы гьалиги замангъы политика булан тенглешдирип иш гёрме ярамай. Кююнде къоюп, пача гьакимлик булангъы агьвалатланы сакълама ва сагьнада гёрсетме герек.


–Пьеса гьазир болса, «Солтанмутну» салып болардай коллективни имканлыгъы бармы?



–Бар. Биз актёрланы гьалиденокъ шогъар гьазирлейбиз. О замангъы асгер савутланы къоллап, тренировкалар юрюле.



–Гелеген йылны репертуарыны гьакъында сёзюбюзню узатайыкъ…



–Янгы йылны къаршылавгъа уллу программа гьазирлежекбиз. Гьали янгы йыл бусурманланы байрамы тюгюл деген сёзлер де юрюле. Тек йыл янгыра, шо йылгъа гёре ишлерибизни къурабыз. Йылны янгырагъанына гьзирлик гёребиз. Неге байрам этме ярамай? Навруз байрамны да этербиз. Бусурманланы йыл янгырыв байрамы. Янгы йылда «Ханума» деген музыкалы спектаклни салабыз. Гюржюлю автор. Къумукъ театрда шо бир де салынмагъан. Янгы художник де ишге алгъанман. Гьазирленип турабыз. Сонг, Москвадан гелген режиссёр мюзикл салажакъ. Мен музыкагъа айрыча тергев берме сюемен. Мюзикл европа театрларда кёп къоллана. Россияда аз салына, тийишли даражада салып болмайлар. Дагъыстанда мюзикл салып болагъан Къумукъ театрдан къайры бир театр да ёкъ. «Человек из Ламанчини» салып, биз шону гёрсетдик. Къарачайгъа баргъанда да бек арив къабул этдилер. «Грошевая опера» деген мюзиклны да салабыз. Аслу спектакллерибиз – шу экиси де. Сонг, яшлар учун ёммакъ ва бирдагъы бир спектакль де салынажакъ. Шо замангъа «Солтанмут» да гьазир болар. Ону эки бёлюп гёрсетме тюшежек, эки гюн. О уллу эпопея болма герек. Эки сагьат булан битеген спектакль тюгюл. Онда ябушувлар, бийивлер, йырлар болажакъ. Вокалдан, бийивден касбучулар чакъыргъанман. Багьавдин де тил булан байлавлу иш юрюте, оьзю айтсын… 


–Айрокъда жагьил актёрланы таза къумукъча сёйлемеге уьйретме тюше,–дей театрны адабият бёлюгюню ёлбашчысы Багьавдин Гьажиев. – Олар касбусун биле, тек сёйлеме тюшгенде, четим тие, таза сёйлеме къыйын. Шону учун, юрюлеген спектаклни текстин гёнгюнден уьйретегенден къайры, сёзлени айтылышын да уьйретме тюше. Шиъруланы гёнгюнден, чебер кюйде охутабыз. Гьар йыл «Ёлдаш» газетни, «Тангчолпан» журналны алабыз. Оланы охуйлар. Группалагъа бёлюп иш де гёребиз. Шолайлыкъда, тилни билмеге имканлыкъ бола. Бизде къурулгъан Къурчакъ театр да тилни билмеге имканлыкъ бере.


–Баянлыкъ бергенинг учун баракалла.



–Сен де савбол.

Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля