Гь. Алисолтанов
Буйнакск районну Оьр Къазаныш юртундагъы 2 номерли орта школаны гьалы да, артдагъы кёп йылланы узагъында чечилмейген масъалалары артса, оьрчюксе тюгюл, гьеч кемимей. Эсгерилген 2 номерли школа оьзю де Россияны Игити Закир Давутовну атын юрюте. Бу школа ачылгъанлы оьтген 2014-нчю йылда 100 йыл битди.
Юз йыллыкъ школа гьисапда оьзюню тарихинде гечирген къыйынлыкълары, етишген уьстюнлюклери булан бирге къайпанмай дегенлей, билим берив ишни узата туруп, директорундан башлап, муаллимлери оьзлени борчларын кютюп геле.
Школаны тарихине къарасакъ, биринчилей мунда 1914-нчю йыл янгы бина къурула ва охувчуланы орус тилде охутма башлай. Юртну халкъы орус тилде охумагъа сюймей. Биринчи «Букварны» тизген Мурза Темирханов муаллимлик ишни де юрюте. Ол къургъан клас 2 йыл тюгюл ишлемей. Сонг тюрк тилге уьйретеген «Имханат» деген клас ачыла. Бу класда да язма ва охума уьйретиле болгъан. 1921 – 1922-нчи йылларда къумукъ тилде Магьаммат Хангишиев дарслар юрюте. 1926-нчы йылда башлапгъы класлар учун дарслар юрюлеген 5 класлы школагъа айлана. Ерли муаллимлер етишмейгени саялы, башгъа юртлардан муаллимлер де чакъырыла. Башлапгъы класланы школасына ёлбашчы этилип тёбенкъазанышлы Магьаммат-Расул Халитов белгилене.
Оьр Къазанышда биринчи школа 1930-нчу йылда къурула. Директору Имам Абукъаев болгъан. 1937-нчи йылда буса башлапгъы класланы школасыны директору болуп Башир Дагьиров ишлеме башлай. Школа къурулгъандан берли гьар тюрлю йылланы узагъында мунда муаллимлер Шугьайып Шугьайыпов, Аселдер Аселдеров, Имам Абукъаев, Назир Дагьиров, Расул Дагьиров, Хадижат Дагьирова, Гьаким Гьамзатов, Гьаким Акимов ишлеген. 1941-нчи йылда 7 йыллыкъ школаны директору Башир Дагьировну Уллу Ватан дав башлангъанда армиягъа чакъырып гете.
5 класны битдиргенлерден Магьаммат Чегемовну, Сайитхан Ибрагьимовну, Кавсарат Жафарованы, Магьаммат Рашитхановну атлары эсгериле.
1939-нчу йылдан башлап бу школада 7 класны охуп битдирме имканлыкъ яратыла. Биринчи 7 йыллыкъ школаны битдиргенлени арасында Камарутдин Арсланов, Салавутдин Саладинов, Дадам Идрисов ва башгъалары болгъан. Башгъа школаларда йимик мунда да 1937-нчи йылгъа ерли билим берив латин алфавит булан юрюлген.
1959-нчу йылда буса бу школада билим берив 8 йыллыкъ бола.
1964-нчю йылда Буйнакск райисполкомну къарары булан 2 номерли Оьр Къазаныш орта школасы къурула. Башлап Оьр Къазанышны яшлары бир школада охуй эди буса, 1980-нчи йылда юртну оьр ягъында янгы школа учун бина къурулуп, муаллимлени ва охувчу яшланы бир бёлюгю онда чыгъа. Оьр Къазаныш юртда орта ва 8 класлыкъ 2 школа билим берив ишни узата.
1993-нчю йылда буса 8 класлыкъ школагъа да орта школа деген статус бериле. 1980-нчи йылдан 1987-нчи йылгъа ерли школаны директору болуп Жалалутдин Магьамматович Атаев чалышып тургъан. 1987-нчи йылдан бугюнлеге ерли Гьажи Мусалавович Алисолтанов школаны директоруну борчларын кюте. Оьзю Гьажи Алисолтанов школада ишлейгенли 39 йыл бола. Бугюнлерде 2 номерли Оьр Къазаныш орта школада 565 охувчу билим ала ва 93 муаллим загьмат тёге. Школада кёп йылланы узагъында эртен ва тюшден башлап эки смен булан дарсланы юрюте.
Мунча йылны узагъында юртну халкъы оьсе. Оьр Къазанышда яшайгъан адамланы санаву 7 мингден оьтген. Охувчу яшлар эки школагъа бёлюнюп, бир бёлюгю эртен, экинчи бёлюгю тюшден башлап охутув юрюле. Озокъда, эки смен булан ишлейген школалар аз тюгюл. Тек школаны ичи де, тыш яны да макътардай гьалда тюгюл. Биринчи бинасы 100 йыл алда къурулгъан школаны оьзлени гючюне гёре ямап дегенлей, осун-бусун онгарып сакълап турагъаны кёп йыллар бола. Аслу масъалаларыны бири – школада спортзал яда актовый зал ёкълугъу. Шону себебинден школада генг кюйде класдан тышда, охувчуланы къуршап оьтгерилеген гьар тюрлю чаралар четим гьалларда оьтгериле. Шолай чараланы язда да, къышда да абзарда оьтгерме борчлу бола. Физкультура дарслар да шолай сувукъгъа, янгур явгъандан сонг болагъан балчыкъгъа да къарамайлы, къырда оьтгериле. Школада тюзевлю онгарылгъан гьажатхана ёкъ. Абзарындан гьайван-мал оьте, неге тюгюл эки яны бегетилмеген. 20 йыл алда ишлеме башлап ярты къалгъан спортзалны бинасы да чёкген.
Гьалиги охутув талаплагъа башгъа онгайлыкълар герек. Спортзал ёкълугъундан къайры да, тындырыкълы кюйде ясандырылгъан класлар, кабинетлер ёкъ. Буланы школагъа баргъанда оьз гёзлеринг булан гёрмеге де боласан. Школаны я къапулары ёкъ, эки яны бегитилмеген.
Школаны тыш гёрюнюшюнден, ичиндеги класлар да артыкъ яхшы даражада тюгюл. Коридорлар, класлар, гьатта ёлбашчыны кабинети де гьали де эсги кюйде. Школагъа буса 2001-нчи йылдан берли Россияны Игити Закир Давутовну аты къоюлгъан. Россияны Игитини атын юрютеген школа шулай гьалда десе, инанма да къыйын.
Школаны 100 йыллыкъ юбилейин де гёз алгъа тутуп, артдагъы бир нече йылны ичинде школаны атындан да, охувчу яшланы ата-анасыны атындан да тийишли къурумлагъа бир нече керенлер арзалар, чакъырыв кагъызлар язылгъан. Тек гьар гезик, тюрлю-тюрлю себеплеге таянып, школаны янгыртыв яда спортзал къурулувну ишлери бугюнлеге ерли созулуп, артгъа теберилип тура. Школаны директору Гьажи Алисолтанов оьзюню харжына къурмагъа башлагъан актовый залны бинасы да харж ёкълугъундан токъталгъан.
Кёп санавдагъы чакъырывланы арасындан 2010-нчу йылда Оьр Къазаныш школаланы охувчуларыны ата-анасыны атындан юртда спортзал къурмакъны тилеп язылгъан арза кагъызгъа Дагъыстан Республиканы экономика министерлигинден жавап гелген. Жавап кагъызда язылгъан кюйде, Оьр Къазаныш юртда 7039 адам яшайгъангъа гёре 2484 квадрат метрлик спортзал болмагъа тийишли деп белгиленсе де, савлай республикабызны шагьарларында, районларында ва юртларында спорт ва яшавлукъ-маданият биналар булан таъмин этив масъаласы биринчи ерде токътагъанлыгъы да айтыла.
Гетген 2014-нчю йылда «Буйнакск район» деген муниципал къурулувну башчысы Даниял Шихсайитовгъа ва администрацияны башчысы Малик Маликовгъа да школаны бары да масъалаларын ва бу 2015-нчи йылда Россияны Игити Закир Давутовну атын юрютеген 2 номерли Оьр Къазаныш орта школаны 100 йыллыкъ юбилейин оьтген асруну башында къурулгъан бинада оьтгережегин де эсгерип, бу школаны коллективини атындан чакъырыв кагъыз язылгъан. Шонда школаны коллективи юбилей чараны оьтгергенче школада спорт ва актовый заллар, школаны бинасында гьажатхана къурмагъа, школаны язлыкъ спорт майданында онгайлыкълар этмеге, шолай да школаны абзарыны эки янын бегитмек учун харж гёрсетив масъаланы чечивде болушлукъ этмекни тилей.
Бугюнлеге ерли Оьр Къазанышдагъы 2 номерли орта школаны директору Гьажи Алисолтановну сёзлерине гёре, школаны оьрде эсгерилген масъалаларын чечив булан байлавлу гьакимиятлыкъны янындан бир иш де гёрюлмеген…
Бу йыл янгы башланып тура буса да, школаны масъалаларын чечмек учун заман гереклигин де гёз алгъа тутмагъа герек. Россияны Игитини аты къоюлгъан школаны 100 йыллыкъ юбилейи бу йыл да оьтгерилмей къалса дурус болмас.
Патимат БЕКЕЕВА.
Суратларда: школаны директору Гь. Алисолтанов; Оьр Къазаныш юртдагъы 2 номерли школаны бинасы
