Яшланы кёп сюеген муаллим


Умукюрсюн Мавладиновна Мамаева Бора­гъан юртда тувгъан. Онда 1977-нчи йыл орта школаны 8-нчи класын лап яхшы къыйматлагъа да битдирип, Гюйдюрмес педучилищеге охумагъа тюше.



Муаллим касбуну кимни таъсири булан сайладынг деген соравгъа Умукюрсюн: «Атам: «Гьона, Гюйдюрмесде педучилище бар. Бар, оху! Муаллим касбу тиштайпагъа уллу иш къыйышывлу касбу. Барма, гелме ювукъда, деп, мени оьзюмде де бар ойну айтып къойгъан эди», – дей.


Ол 1982-нчи йыл уьстюнлю кюйде педучилищени де битип къайта. Аз вакъти гетип, уьй болувуна байлавлу Магьачкъалагъа гёче. Шо йыл кёп къабатлы уьйлер къурагъан комбинатны яшлар бавунда тарбиялавчу этилип белгилене. Ишине намуслу янашыву ва асиллиги булан яшланы, иш ёлдашларыны, яшланы ата-аналарыны абурун-сыйын къазана. Эсгерилген яшлар бавунда ишлеген уьч йылны ичинде Дагъыстан къурулуш управлениесини гьюрметлев грамоталары булан эки керен савгъатлана.


1985-нчи йыл Умукюрсюн Мавладиновна оьзюн ишден азат этигиз деп арза язгъанда, яшлар бавуну заведующийи Анна Степановна огъар: «Ума, сагъа чы 3–4 айдан коммунал квартир бережек, къайда барасан..?» – дегенде, тамашалыкъ этип, ол да:


– Агьлюм университетни битген, къайынларым тез къайтыгъыз деп къыс­тайлар, – деп жаваплангъан.


1985-нчи йыл Борагъан школада башлапгъы класланы муаллимине ер ёкъ саялы, огъар оьр класларда къызъяшлагъа домоводстводан дарслар тапшурула. Школада шо йыллар къызланы тигив, бичив, эшив, аш этив… йимик ишлеге уьйретмек учун уллу иш бай шартлар: тигив машинлер, савут-сабасы, тарыкъ-герек алатлары булангъы айры кабинети бар эди. Охувчуланы ата-аналары да ону кёп арив гёрюп къаршылагъандан къайры, не кюйде де материал булан да кёмек этмеге де рази болгъан эди. Умукюрсюн Мавладиновна да ишге рази болуп, хыйлы вакъти шо ишни уьстюнлю кюйде юрютдю. Синтетика, юнден согъуп этген яшлар учун бёрклер, костюмлар, копюшонлар, къолгъаплар, жораплар, тастарлар, шарфлар, къумачдан ва башгъа материалдан тигип, эшип этген чечеклер-гюллер… райондан, республикадан оьтюп, 1990-нчы йыл Москвагъа элтинип, ВДНХ-да выставкагъа салынды. Охувчуланы бир-бир ишлери 3-нчю даражалы дипломлар булан, муаллим Умукюрсюн Мавладиновнагъа язып йиберген баракалла кагъыз бугюнлеге ерли сакълангъан.


1990-нчы йыл Умукюрсюн оьзю кёп сюеген башлапгъы класланы муаллимини ишине чыгъа.


– Башлапгъы класларда ишлемеге къыйын тюгюлмю? – деген соравгъа ол:


– Башлапгъы класлардагъы охувчулагъа билим, тарбия бермеге онглу:  охувчулар гьар гюн де сени алдынгда 4–5 сагьат  бола. Шо буса муаллимге де, охувчулагъа да бир-биревню яхшы таныма имканлыкъ бере, танысанг, таъсиринг берекетли бола, – дей Умукюрсюн Мавладиновна.


Ону муаллимлик гьаракаты гьакъда айрыча айтгъанда, Умукюрсюн Мамаева школада ишлеген чакъы вакъти оьзюню ишин яхшы билеген ва сюеген педагог гьисапда танытмагъа бажаргъан: оьзюню ишине оьр даражадагъы жаваплыкъ муаллимде касбу камиллешдиривге, педагогика усталыгъын гётермеге талпыныв тувдура. Муаллим  билим беривню янгы къайдаларын яхшы биле ва оланы яшавгъа чыгъармакъ учун педагогика ва илмуну, иш сынавну лап алдынлы къайдаларын билим берив ва тарбиялав гьаракатда  бажарывлу кюйде къоллай.


Янгы дарсны англатывгъа гьар тюрлю къайдалар, аян алатлар, техника къураллар, айрокъда берекетли компьютер къоллана. Муаллим чи нечик де, охувчулар да компьютерде ишлеп бажаралар. Муаллим янгы дарсны айтгъан сонг, охувчулар ону англагъан даражасын тергей. Охувчуланы  хыйлылары къыйматлана, осал яшлагъа дарслардан сонг да къалдырып, кёмек эте, дарсгъа къошум англатывлар бере.


– Охувчугъа бизин кёмегибиз тарыкъ, ону оьзюню гючюне баздырмакъ – муаллимни борчу, гючюне базмаса, яшны охувдан гёнгю чыгъажакъ, гьатта яшавдан гёнгю чыгъып, адашмакъ, терс ёлгъа тюшмек бар, – дей муаллим. Тюз де айта. «Докторланы хаталары къабурланы «безей», муаллимлени хаталары ер юзюнде гезей», – деп халкъыбыз негьакъ айтмай чы. Охувчулагъа  булай тергевлюгю муаллимде оьзюне, ишине талаплыкъны уяв сакълата: охувчуларыны класдан тышдагъы охуву, кружоклагъа къуршалгъаны, юрюйгени ону гьамангъы тергевюнде. Шогъар гёре охув йылны ахырында оьтгерилеген тергев ишлерде ону класындагъы охувчулар кёп яхшы гьасиллер гёрсете. Ону охувчулары ра­йонда, республикада оьтгерилген «Барындан да гьа­къыллы», «Дёрт гьакъыл­бай» деген телеконкурсларда ортакъчылыкъ этип, Рустам Юсупов  1-нчи ерни, Руслан Оьлмесов 2-нчи ерни алгъанлар. Сонг да, оьр класларда охуйгъанда да Умукюрсюн Мавладиновна охутгъан яшлар Грозныйда, Хасавюртда биологиядан, географиядан оьтгерилген олимпиадаларда савгъатлы ерлеге ес болгъанлар.


У. Мамаеваны охувчуланы ата-аналары булангъы аралыгъы да кёп яхшы: ол олар булан бир тилли, эки де якъны мурады бир – охувчуларда билимге гьаваслыкъ уятмакъ, оюна къуват бермек, пагьмусун ачмакъ ва оьсдюрмек, класдан тышдагъы гьаракатларында болалар, муаллимге гьар не кюйде де кёмек этелер. Умукюрсюн Мавладиновна муаллим ёлдашлары булан татывлу аралыкъ юрюте, къылыкъгъа бай, генг англавлу, къатты къастлы педагогну оланы ва охувчуланы ата-аналарыны арасында абуру-сыйы уллу.


У.Мамаева районну жамият яшавунда да жагьлы кюйде ортакъчылыкъ эте: район школаларда ЕГЭ-ден оьтгерилеген экзаменлени тергейген комиссияны да члени, 1-нчи даражалы муаллим. Умукюрсюн агьлюсю Ш.Мамаев булан татывлукъда яшап, эки къыз оьсдюрген. Олар экиси де – оьр билимли педагоглар, яшавда оьзлени ерин тапгъанлар, насипли яшав къургъанлар. Бу насипли агьлюге савлукъ, яшавунда гьар не кюйде де, гьар не янындан да берекетли кююнде онгайлыкълар ёрайбыз.

 

А. Батаев.


Мычыгъыш Республика, Борагъан.


Суратда: У. Мамаева охувчулары булан.



Авторизация
*
*
Регистрация
*
*
*
Согласны с условиями сайта?
Генерация пароля