Къол загьматы – гёз нюрю. Бу сёзлени гертилигин янгыз оьзюню къолу, ою, гёнгю булан гьар тюрлю алатланы, пайдалы ишлени яратагъанлар яхшы биледир. Оьзю яратып билеген адам шо саниятны яшлагъа да уьйретип, къол загьматны хадирин билмеге къаст эте буса, абургъа, гьюрметге айрокъда тийишлидир.
Къаягент районну Гьюсемегент орта школасында чалышагъан Саният Ашурова 2011-нчи йылдан башлап яшланы гьар тюрлю саниятлагъа уьйрете. Саният Ашурова оьзю 1987-нчи йылда Къаягент районну Гьюсемегент юртунда агъач уста Юнус ва Патимат Абдурагьмановланы агьлюсюнде тувгъан. 2004-нчю йылда ата юртундагъы орта школаны битдирген сонг Дагъыстан пачалыкъ педагогика университетни тарих факультетине охумагъа тюшген. 2009-нчу йылда университетни тамамлагъан сонг ата юртуна къайтгъан. 2011-нчи йылда буса оьзю охуп билим алгъан ата юртундагъы школада охувчу яшланы къол булан этеген гьар тюрлю саниятгъа уьйретеген «Бажарывлу къоллар» деген кружок ачып, яшлар булан чалышма башлагъан.
Саният тарих дарсланы юрютеген муаллим неге болмадынг деген соравгъа булай жавап бере:
– Озокъда, университетге охумагъа тюшегенде тарих дарсдан муаллим болуп ишлермен деген мурат булан тюшген эдим. Тек оьр билим алып ата юртума къайтгъанда, школада тарих дарслардан муаллимлер бар экенине гёре, бирдагъы муаллимге ер ёкъ эди. Магъа оьзюм бугюнлеге ерли юрютюп турагъан кружокда чалышмагъа таклиф этилди. Мени атам – агъач уста. Агьлюбюзде къол загьматгъа къыймат берилип гелген. Оьзюм де, аз буса да къол булан этеген саниятгъа гьаваслыгъым бар экенине гёре, таклифни къабул этип ишге гиришдим. Ондан къайры да, башлапгъы класлардан тутуп, яшланы къол ишге уьйретмекни кёп тюрлю пайдасы бар. Яшланы гиччиден тутуп загьмат ишге уьйретмек оланы къолларыны, бармакъларыны бувунларын жанландыра, бу гьаракат оьзюню яшланы башмайын яхшы ишлетмеге де кёмек эте. Шо янларын да гёз алгъа тутгъанда, къолу булан этеген гьар тюрлю оюнчакълар, жанланы, къушланы гёлемлери бары да яшланы гёнгюн ачмагъа, оьз къаравун англатмагъа да кёмек эте. Айрокъда гьалиги заманда янгыз шагьарларда тюгюл, Интернетни ва башгъа гьар тюрлю гаджетлени девюрюнде юртлардагъы яшлар да къол загьматгъа тийишли тергев этмей. Булай мен юрютеген кружокланы охувчулар заманын асувлу харжлап бажарсын учун да кёп кёмеги тиегенине шеклик этмеймен.
«Яшлар учун бир йимик имканлыкълар» деген Бютюнроссия халкъ проекти 2018-нчи йылны ноябр айыны 12-синден бу йыл декабр айны 5-не ерли юрюле эди. Эсгерилген конкурсну Бютюнроссия халкъ фронту деген жамият гьаракат оьтгерди. Бютюнроссия халкъ фронту (ОНФ) – 2011-нчи йылны май айында Россия Федерацияны президенти Владимир Путинни сиптеси булан къурулгъан жамият гьаракат. Бу гьаракат бизин пачалыкъны гьаракатчы ва юреги авагъан гёнгюллю адамларын бирлешдирмек учун къурулгъан. Гьаракатны ёлбашчысы – оьзю Владимир Путин.
Конкурс эсгерилген гьаракатны ортакъчылары яшавгъа чыгъарагъан гёрмекли гьаракатланы якъламакъ учун оьтгериле. Проектни талапларына гёре яшлар булан гёнгюллю кюйде иш гёрегенлер оьзлер гьаракат этеген: техника якъдан, илму, спорт, яшавлукъ-педагогика, яратывчулукъ ва туристлик агъымларда оьзлени ишин гёрсетме имканлыкъ бериле. Ярышланы талапларына гёре 2017-нчи йылны апрель айындан 2018-нчи йылны октябр айы болгъунча «Яшлар учун бир йимик имканлыкълар» деген проектде гёнгюллю иш гёреген кружок яда спорт секция ачып чалышагъанлар ортакъчылыкъ эте эди. Конкурсну талапларына гёре 10 тюрлю номинациягъа ер бериле. Муна оланы бир нечелери: «Жамиятлашдырыв учун инг яхшы программа», «Дазусуз имканлыкълар», «Лап гиччи яшлар учун программа», «Биринчи абатлар» ва башгъалары.
Шоланы арасында Дагъыстан Республикадан 8 адам арза берип ортакъчылыкъ этген. Бютюн Россияны 71 субъектинден 500 проект ортакъчылыкъ этген. Саният Ашурова буса «Юрт учун инг яхшы программа» деген номинацияда ортакъчылыкъ этип, ярышланы ортакъчыларыны арасында савгъатлы ерни къазангъан.
Ярышланы жюриси гёнгюллю кюйде иш юрютегенлени охутув программаларыны яшланы умуми оьсювюне, савлугъуна гёре имканлыкълары дазулангъан ва сакъат яшланы жамиятлашдырывда ва яшавлукъ яндан якълаву ёкъ агьлюлени яшларына янгы имканлыкълар болдурувда не йимик гьаракат этегенине тергев берген. Ондан къайры да, гёнгюллю гьаракат юрютегенлени ишине яшланы ата-анасыны пикруларына ва янашывуна агьамият берилген.
Алдагъы гюнлерде Магьачкъала шагьарда ОНФ-ни ерли штабында ярышларда ортакъчылыкъ этгенлеге ва савгъатлы ерлер алгъанлагъа савгъатлар тапшурулду. Ярышларда ортакъчылыкъ этгенлени арасында «Алам – бир, бары да – халкъ учун», «Тенгликни сагьаты» деген программалар булан Бегум Багьандовагъа, онкология аврувлу яшлар учун «Арт-терапия» деген проектни яшавгъа чыгъаргъан Аминат Шамсудиновагъа ва «Гёзьяшсыз яшав» деген проектни юрютеген Диана Гичиевагъа баракалла кагъызлар тапшурулду.
«Юрт учун инг яхшы программа» деген агъымда бютюн Россияда 3-нчю ерни алгъан Саният Ашуровагъа ОНФ ни Дагъыстан штабыны председатели Мухтар Оздегьажиев «Яшлар учун бир йимик имканлыкълар» деген проектни координатору Л.Н.Духанинини атындан баракалла кагъыз ва савгъат тапшурду.
Савгъатланы тапшура туруп М. Оздегьажиев булай деди:
–Бизин учун ярышланы натижалары бек агьамиятлы, неге тюгюл оланы кёмеклиги булан бизин республиканы гёнгюллю ватандашларыны сиптелерини даражасын гёрсете. Оьтюп барагъан йыл гёнгюллю ватандашланы йылы деп белгиленгени де негьакъ тюгюл эди. Гёнгюллю кюйде гьаракат этив бизин юреклерибизни рагьмулугъун гёрсете. Бизин республикада гьар тюрлю саниятгъа уьйретеген кружоклагъа бармагъа имканлыгъы ёкъ яшлар бар. Биз ОНФ-ни гёнгюллю кюйде оьзлени заманын ва имканлыкъларын харжлап яшлагъа гьакъсыз билим берегенине, яратывчулукъгъа уьйретеген гьаракатчы адамларыбызгъа гьакъ юрекден баракалламны билдиремен.
Саният Ашурова оьрде эсгерилген проектге гёре ата юртундагъы оьзю ишлейген Гьюсемегент орта школада «Бажарывлу къоллар» деген кружок ачып, яшланы къол булан этеген гьар тюрлю ишлени этмеге уьйрете. Ону программасына гёре яшлар табиатда ёлугъагъан агъачдан, увакъ ташлардан, шолай да, къумач, пластик, кагъыз къоллап гьар тюрлю увакъ-тюек этмеге уьйрене.
Ондан къайры да, бир нече йылны узагъында Саният Ашурова яшлар булан гьар тюрлю проектлени гьазирлеме уьйретеген кружок ачып иш гёре. Охувчуланы гиччи класлардан тутуп рефератлар, докладлар, гиччи ахтарыв ишлер язмагъа, шону булан бирче пикру къурмагъа уьйрете. Мисал учун, Саният Ашурованы ёлбашчылыгъы булан Гьюсемегент школаны охувчу къызы Марьям Магьамматова язгъан «Мени юртумну материал маданияты–«кёрюк» деген илму иши «Мени гиччи ватаным: табиат, маданият, этнос» деген Бютюнроссия конкурсну ерли тиретинде ортакъчылыкъ этип, савгъатлы ерни къазангъан. Саниятны охувчулары, шолай да кёп тюрлю ярышларда, къаравларда ортакъчылыкъ этип, биринчи ва савгъатлы ерлени къазангъан. Бу ишлер барысы да охувчуланы билимлерин генглешдире, чебер яратывчулукъдан таба оьсмеге, янгыз оьзюне хас пагьмусун ачмагъа, оьзтёрече ва бирликде ишлемеге уьйрете.
Яратывчу кружокну ёлбашчысы гьисапда Саният Ашурованы мурады –охувчулар загьмат, табиат, сурат этив ва адабият дарсларда алгъан билимлерин яратывчулукъ ишни кёмеги булан беклешдирме, гьар тюрлю алатлар булан ишлемеге уьйретмек. Шолай да, оьзюню ишини гьакъында хабарлай туруп, яратывчулукъ ишлер булан янаша охувчуланы этежек ишлерин алданокъ гёз алгъа тутуп, заманын асувлу йибермеге, табиатны, айлана якъны сюймеге, элине, юртуна гьайлы янашмагъа, къорумагъа, загьматгъа ва загьматны адамларына гьюрмет этмеге уьйретегенин эсгере.
Гертилей де, школаларда яшланы пагьмулу, гьайлы, билимли, тарбиялы адамлар этип оьсдюрмекни гьайында яратывчулукъ ёлда къаст этип чалышагъан муаллимлерибиз аз тюгюл. Айрокъда гёнгюллю кюйде сынавун да, заманын да къоллап иш гёрегенлер айрыча макътавгъа лайыкълы. Оьзюню ишин, гьаракатын гёрсетип, малим этип, уьлгю болуп сынавун берип билмек де – бир пагьму.
Саният Ашурованы ва Гьюсемегент юрт орта школаны коллективин Бютюнроссия ярышларда ортакъчылыкъ этип къазангъан уьстюнлюгю булан гьакъ юрекден къутлай туруп, яратывчулукъ ишинде оьрлюклер, охувчулары буса пагьмулу ва билимли болуп оьсмекни ёрайман!
