–Написат, инг башлап, оьзюнгню гьакъынгда лакъыр этсенг, арив болар эди. Сен танглагъан кикбоксинг, бокс –къызъяшлар учун спортну авур тайпасы. Ким сагъа шонча да бек таъсир этген?

–Магъа 4 ай болагъанда, улланам Муъминат алып тарбиялагъан. Аллагь огъар савлукъ берсин, ону яхшылыгъындан мен уьстюнлюклеге етишгенмен. Неге тюгюл, ол мени гьар этеген ишимни гьаман сайын якълай эди. Бизин тухумда спортсменлер ёкъ тюгюл. СССР-ни ва Россияны тутушуп ябушувдан ат къазангъан тренери Сираждин Хангереевич Элдаров мени улланамны къызардашыны уланы бола. Бугюнлерде ол Азербайжанда тренер болуп чалыша. Улланам да волейбол командада ойнагъан. Анам буса–дзюдоист. Тюзю, мен гиччиден тутуп йырлама гьасирет эдим. Гьар тюрлю конкурслагъа къошула эдим. «Полёт Сокола» деген конкурсда да ортакъчылыкъ этгенмен. Сонг мен бийивлеге гёчдюм, 7 йыл «Ватан» деген ансамблде бийидим. Онда да оьзюмню мурадыма етишип, Гран-при де алдым.

Бир гюн школабызгъа кикбоксингден тренер гелип, тренировкалагъа юрюме сюегенлени жыягъанны билдирди. Биз, 5 къыз, ону янына барып къарама токъташдыкъ. О заман магъа 11 йыл бола эди. Мени биринчи тренерим Каспийскиден Магьамматрасул Алиевич Илдаров эди. Гертиси, мен башлапгъы вакъти бек къоркъа эдим. Неге тюгюл, йырлап, бийип турагъан къызъяш оьзюм де къаравулланмагъан кюйде спортну кикбоксинг журасын сайлап къойдум.

– Дос-къардашынг гьали де сен гиччинев къызсан деп, сагъа къаршы чыкъмагъан буса ярай.

–Чыкъмадылар. Анамны эркъардашы Расул, ол магъа атам йимик ювукъ бола. Амайым магъа керт этип оьзюню шартларын салгъан эди. Сен спортгъа къанынг-жанынг булан берилип, охума да охуп, чемпионка бола бусанг, сагъа ёл ачыкъ деди. Мен де ону булан разилешдим. Гьасили, тренировкалагъа юрюме башлап, 4 айдан сонг Къызларда Кавказны кубогу учун оьтгерилеген ярышларда ортакъчылыкъ этдим. Шонда биринчи уьстюнлюгюмню къазандым. Дос-къардашгъа берген сёзюм де табылып, аз-маз буса да гьюнерим барны гёрсетдим. Сонг мен Россияны чемпионатына гетдим. Шолайлыкъда, биринчи номер булан Россияны жыйым командасына къошулдум. Шо ябушувлардан сонг Словакияны Братислава шагьарында болагъан кикбоксингден дюньяны чемпионатына бардым. Онда да 4 керен ябушма тюшдю. Натижада мени булан тогъатартма чыкъгъанланы бизге гёрсетилген замандан алда утуп, алтын медальгъа ес болдум. О заман дос-къардашны башындан сююнюп бир гьал гетген эди.

Сонг мени ябушувларыма Москва, Краснодар шагьарлардагъы тренерлер тергев этме башладылар. Онда гючлю спорт школалар бар. Россияны чемпионатында гёрюп, Москва учун ябушма чакъырдылар. Мен о заман 9-нчу класгъа бара эдим. Гьали де гиччи къызъяшман, яп-янгыз Москвагъа нечик чыгъайым деп, ондагъыланы таклифин гери урма тюшдю. Сонг олар 11-нчи класны битдиргенде, Москвагъа оьр охув ожакъгъа охума да салабыз, сагъа алапа да тёлежекбиз деп, мени булан контракт этдилер. 11-нчи класны битдиргенде, улланама кикбоксингден Россияны федерациясыны президенти телефондан сёйледи. Мени учун бары онгай­лыкъны болдурмагъа сёз берди. Улланам разилешип, школаны тамамлагъанда, Москвагъа гетдим. Мени чакъыргъанлар ондагъы пачалыкъ юридический академиягъа охума тюшме кёмек этдилер. Онда 2-нчи курсну битдирип, заочно чыкъдым. Неге тюгюл, улланама операция этип, огъар къарама адам тарыкъ эди. Охуй туруп, тренировкалагъа юрюме де онгайсыз эди. Гьали 3-нчю курсунда охуйман. Мени ФСБ-ни полковниги, тренер Сергей Львович Коников оьзюню спорт школасына алды. Магъа айлыкъ алапа да бере эдилер.

–Кикбоксинг–спортну къоркъунчлу жураларындан бири. Бир-биригизни савлугъуна зиян гелтирме боласыз. Къызъяшгъа ябушма яманокъ тынч тюгюлдюр?

– Озокъда, савлугъунга зарал гелтиреген гезиклер де бола. 2013-нчю йыл кикбоксингден Россияны чемпионаты эди. Шонда биринчи ябушувдан сонг инбашым сынып къалды. Эртенинде буса финал ябушув болма герек эди. Мен къыйынымны себеп этип, къол силлеп къоймадым. Чыдап, ягьланып, ябушувгъа гьазирлендим. Шону тренерлеримден къайры, дагъы бирев де билмей эди. Билген буса, рингге чыкъма ким къоя эди. Тренерлерим уьстюме тюшюп, олай гьалда чыкъма ярамай, савлугъунга зиян гелтирежексен деп, мени токътатма къарай эдилер. Тек мен оланы тилевлерине къулакъасмай, къайпанмай ябушма чыкъдым. Экинчи раундда уьстюнлюк къазанып, Россияны кубогуна ес болдум. Сонг баш тренер шо гьакъда билип: «Кавказ ругьу булангъы адамлар шолай къатты бола дагъы»,– деди. Уланлар аягъым яда къолум авруй деп, тренировкадан баш къачырма къараса, тренерлер шоссагьат мени уьлгю этип, шо ябушувумну эсгерелер. Гьали мен яшёрюмлени арасына къошулгъанман. Шону учун тренировкалагъа дагъыдан да жаваплы янашаман.

Бирдагъы гезик Испанияда дюньяны чемпионатында мени булан   ябушагъан сербиялы спортсменка бек осал иш этген эди. О да, мен де ярым финалда ёлукъдукъ. Янгы раунд башлангъан вакъти. Ону къолгъаплары заман-заман бетиме тие эди. Шондан сонг бетим яллама башлады, бир тамаша исси болуп гетди. Танапусну вакътисинде тренериме бетиме тюшген гьалны англатдым. Шо спортсменка къолгъапларына не буса да бир мазь сюртгенге шеклене эдим. Шолай болмагъа кюй ёкъ деп, тренерлерим магъа маслагьат этдилер. Баргъан сайын гёзлерим къарангы болуп, ачытма башлады, яякъларым да къызарды. Нечакъы магъа ябушма четим болса да, къасткъылып, шо спортсменкадан уьст гелдим. Неге тюгюл, ол мени бек яман кюйде къазапландырды. Ябушувдан сонг шо къызны къолгъапларын тергемеге алдылар. Мен айтагъан тюз болуп чыкъды. Ол къолгъапларына къаркъарасын къыздырагъан мазь сюртген болгъан. Мен ону булан рингге бир нече керен чыгъып, гьар гезик утуп тура эдим. Къарагъанда, ол менден ялкъып, арчылма сюйген буса ярай.

–Арты не болду дагъы? Ону такъсырладымы?

–Амалы ёкъ эди. Ону 4 йылгъа спортдан магьрюм этдилер. Гьали чи ол мени гёзю булан гёрюп де ярамайдыр. Мени бир айыбым да ёкъ, оьзю гюнагьлы. Сонг да кикбоксингни ерли федерациясы оьр даражадагъы чемпионатда болгъан шо иш саялы гечмекни тиледилер.

– Написат, пагьмунгдан къайры, сигьрулу гючюнг де баргъа ошай. Шо сырынгны бизге де ачсанг ярамаймы?

–Мен гьар гезик оьзюм оьзюме я сен утасан, дагъы ёгъесе сенден оьзгелер оьр болажакъ деп буварыв этемен. О да гьеч. Мени улланам дуа этмеге уьйретген. Гьар ябушувну алдында, рингни бир мююшюнде къолларымны да гётерип, дуа этемен. Бары да халкъ, айрокъда бусурманлар яшайгъан уьлкелерде шогъар бек агьамият берелер. Мени оьтесиз кёп якъчыларым бола. Россия учун ябушсам да, бусурман экенге мени Тюркияда, Азербайжанда, Иранда бек якълайлар. Ябушувну вакътисинде олар гьариси оьз тилинде: «Вёре къойма, Написат»,–деп къычыралар. Олар да мени учун дуа этелер. Нече керен шо бусурман пачалыкъланы тренерлери мени учун дуа эте туруп эслегенмен. Инаны­гъыз, тюк-тюгюм эретуруп гете. Макътанып айтмайман, Аллагьгъа шюкюр, амма мени якълайгъанлар нечакъы да табыла. Россиялылар да олар йимик гьайымны этмейдир.

–Олай болгъанда, тыш пачалыкълар оьзлер учун ябушма чакъырмаймы?

–Испанияда дюньяны чемпионатында утуп, сююнюп, рингден чыгъып гелемен. Ону къырыйында эретуруп, кикбоксингден Азербайжанны баш тренери болгъан. Ол мени къучакълап, къутлап, ана тилинде кёп арив сёзлер, ёравлар айтды. Сонг ол сени ябушувларынгны кёп керен гёргенмен, Азербайжангъа гелсенг, сагъа спонсорлар да болажакъ деп, магъа пачалыгъы учун ябушмакъны таклиф де этген эди. Оьзюню телефон номерлерин де берген эди. Мен, баягъы, Москвагъа да гьали уьйренип тураман, башгъа пачалыкъда нечик болар деп ойлашып, шоссагьат тилевюн гери уруп къойгъан эдим. Гьали гьёкюнемен. Бизде, Дагъыстанда, кикбоксингге олай агьамият бермей. Шо мени юрегиме бек яман тие. Неге десегиз, гьар ерлерде Дагъыстанны атын тутуп юрюйбюз. Гьеч бир якъдан да тергев ёкъ. Бары да зат сёзлер, къутлавлар булан бите. Гьар ерлеге барагъанда, харжны ­оьзюнгню кисенгден чыгъарма тарыкъсан. Мени гьар заман улланам акъча да берип ёлгъа сала.

–Сизге ярышларда ортакъчылыкъ этмек учун гьар тюрлю пачалыкълагъа чыгъып гетмеге тюше. Сиз онда къысылып турмасын деп, политика аралыкълагъа, ватаныгъызгъа гьюрмет этивге байлавлу лакъыр юрютегенлер боламы?

–Бек бола. Россияны ва Дагъыстанны тренерлери бизин чакъ-чакъда жыйып жыйынлар эте. Бир башлап олар бизге насигьатлар берип, айрокъда халкъара ябушувлагъа кюйлендире. Неге тюгюл, тыш пачалыкъларда Россиягъа янашыв башгъа, оларда къоркъув, тартыныв бар йимик гьис этебиз. Шоссагьат ким ким булан рингге чыгъагъанын да тергейлер. Шо саялы тренерлерибиз биз оьр даражалы чемпионатларда Россия учун ябушажагъыбызны эсибизге сала, патриот гьислерибизни уяндыра. Эришмей, тюртюшмей, оьзюбюзню яхшы яндан гёрсетме герегибизни айтып, буварыв этелер. Неге десегиз, текарангъа авзубуздан янгылыш сёз чыгъып къалса да, гьазиринде Россияны айыплама къарайлар. Сонг бизге алдынлы ерлени берме сюймейлер. Бизге не этме ярай, не ярамайгъанны англаталар.

–Тюртюшювлер болгъан гезиклер бармы?

–Воллагь, болгъан. Дюньяны яда Европаны чемпионатындан сонг спортсменлени арасында мердешленген адат бар эди. Мисал учун, россиялы спортсмен китайлы булан уьстюндеги формасын алышдыра эди. Шолай бир гезик бизин кочабыбыз Германиядан гелген спортсмен булан формасын алышдырды. Шо гече онда ябушувлар бола, бир яшны токъалап, оьлюсанлы этелер. Шо немис спортсмен бар халкъны башына тюшюп, ябушувлагъа къошула. Баягъы, полиция гелип, ким болгъан, не этген деп ахтара. Биз бусакъ уьйге къайтма аэропортда эдик. Испанияны ихтиярлар якълайгъан къурумларыны къуллукъчулары аэропортгъа сёйлеп, самолётубузну учма къоймай, башгъа замангъа салды.   Барыбыз да не болгъан экен деп англап битмейбиз. Полицейскийлер кимни айы­бы барны билме сююп, видеозапислеге къарайлар. Къараса, бизин спортсмен булан формасын алышдыргъан немис яшны сырты гёрюне. Шонда Россия деп язылгъан язывлар гёзюне гёрюне. Шогъар илинип къалалар. Немис яш бары къалмагъалны башы болгъан. Ону россиялы деп гьисап этгенлер.

–Сонг не болду, тюзлюгюн токъташдырмадымы?

–Къайдан этсин. Клубда болса тюгюл, ябушувлагъа бир аралыгъы да ёкъ яшланы полиция бёлюкге алып барып, биревню де чыкъма къоймай, тренерни де гирме къоймай нечакъы заман турду. Инанмассыз, Россия ёкъ ерден оьзюню кисесинден чы­гъарып, эки спортсменибизни гьариси саялы 120 минг манат акъча тёледи. Барыбыз да манг болуп къалдыкъ. Бир гюнагьы ёкъ буса да, бизин айыпладылар. Яхшы кюйде билетлерибизни, аэропортну тергеп чыкъдылар. Шо агьвалатдан сонг тренерлерибиз дагъы формаларыбызны бирев булан да алышдырмагъыз деп буйрукъ берген. Неге тюгюл, бизин иш этип питнеге башыбызны сугъагъанын герти кюйде англадыкъ.

–Гележекге не йимик муратларынг бар?

–Мен дюньяны уьч керен чемпиону болгъанман. Ондан да оьрге гётерилме заман болгъан деп эсиме геле. Аллагь буюрса, 2020-нчы йыл Токиода болажакъ Олимпия оюнларда ортакъчылыкъ этме сюе эдим. Мен бокс булан да машгъулман, Москваны чемпиону да дюрмен. Гьали боксдан яхшы кюйде тренировкалар этип, гьазирлик гёрме сюемен. Аллагь буюргъан буса, ёлубуз тюзелер бугъай. Шо заман бизге де республикабызны янындан якълав болур.

–Сени тенглилеринге ёрайгъанынг бармы?

–Яш наслу охувгъа къуршалгъанны, алимли, билимли болгъанны сюер эдим. Спортгъа да тергев этсе, дагъы да яхшы. Неге тюгюл, спорт бизин чыныкъдыра, тарбиялай.

 

Лакъырлашывну этген   Паху ГЬАЙБУЛЛАЕВА.