Гьакъыкъатда юртдан Дагъыстанны, Россияны, Европаны ва дюньяны чемпионлары да чыкъды. Лап да ярыкъ, белгили болуп бугюн Россияны спортуну тарихине фамилияларын алтын гьарплар булан язып турагъан Ризван Абуевни ва Зайнудин Сулеймановну атларын айрыча эсгермеге сюемен.
Ризван Абуев ва Зайнудин Сулейманов – низамсыз ябушувланы сынавлу, оьзлени авурлукъларында тенгсиз кочаплары. Оланы гьар гезик чыгъыву къаравчулары ва якъчылары учун спорт байрамгъа айлана.
Шону Химки шагьарда оьтгерилген низамсыз ябушувланы турниринде Ризван Абуев бирдагъы керен исбатлады. Ол ябушувну биринчи раундда Къыргъызстандан гелген кочапны шеклик къоймай утду ва ябушувланы шо журасында Ризван Абуевни шо утушу 9-нчу болуп токътады. Шо 9 да ябушувун адилянгыюртлу кочап барысын да нокаут булан утгъан. Ризван Абуевни буса лап да уллу умуту – ММА ябушувда дюньяны чемпионуну белбавун такъмакъ. Шо гьакъда артдагъы гюнлер жамият торундагъы «Къумукъ спорт» деген бирлешив низамсыз ябушувлардан турнирлер оьтгереген агентствогъа ачыкъ кагъыз да онгаргъан. Ким биле, насип болса, ювукъ гележекде Ризван Абуевни белинде лап да гиччи авурлукъда чемпионну белбавун да гёрежекбиз.
Ризван Абуев – спортну халкъара даражалы устасы, ушу-саньда ябушувдан Россияны 6 керен, Европаны 2 керен ва дюньяны чемпиону. Оьзюню авурлугъунда ушу-саньда ябушув чыкъгъан Китайны да чемпиону болмагъа бажаргъан. Ондан къайры да, самбо ябушувдан Россияны кубогуна ес болгъан ва ябушувну шо къайдасындан Евразияны чемпиону да дюр. Сонг да, гюнтувуш ябушувланы «кун-фу» деген журасындан да ол Россияны чемпиону деген атгъа ес болгъан. Ризван Абуев бугюн Россияны темиркъазыкъ тахшагьары Санкт-Петербург шагьарда яшай ва уьйрене.
Оьзюню йылларына къарагъанда, Ризван Абуевден гиччи буса да, Зайнудин Сулеймановну да спортну ёлунда алгъан абатлары мекенли. Гьалиден 4 йыллар алдын ол Красноярск шагьаргъа гетегенде, огъар ата юртлулары, уллу уьстюнлюклер ёрап, артындан алгъышлар эте къалгъан эди. Шо уьч йылны боюнда Зайнудин Сулейманов оьзюню атын Красноярскини чи нечик де, Сибир федерал округну ва савлай Россияны спортуну тарихине гийдирмеге болду.
– Зайнудин Сулейманов низамсыз ябушувлагъа чыкъгъанлы дёрт йыллар бола, – дей кочапны Красноярск шагьардагъы тренери Орхан Агьматов. – Шо вакътини ичинде ол ММА ябушувдан Россияны ва дюньяны чемпиону болмагъа бажарды. Сонг да, Зайнудин ябушувланы гьар тюрлю жураларындан Россияны кёп керенлер чемпиону болгъан. Бугюн ол Сибир федерал округда ММА ябушувлардан биринчи номер болуп токътагъан. Ону алдына чыгъып болагъан кочап бу якъда ёкъ.
«Зайнудин – йымышакъ юрекли адам, – деп яза бизин юртлу уланны гьакъында Красноярск шагьарда чыгъагъан спорт газет. – Амма ону гьакъында шолай ринкде айтмагъа бажарылмай. Красноярск шагьардагъы клубну лап да гючлю кочабы Зайнудин Сулейманов – ММА ябушувдан Россияны спортуну устасы. Ону ринкде къазангъан усталыгъы, чемпионлагъа хас болгъан чыдамлыгъы ва оьз-оьзюне инамлыгъы кёплени тамашагъа къалдыра».
Зайнудин Сулеймановну мен бешигинден тутуп таныйман десем де къопдурув болмас. Ону биринчи ябушувлары ва биринчи уьстюнлюклери де бугюн йимик эсимде къалгъан. Оьзюню спортда алгъан биринчи абатларын Зайнудин Сулейманов бир заманда да унутмай.
– Мен биринчи тренерим Агьмат Мусаевни алдында гьаман да борчлу болажакъман, – дей Зайнудин Сулейманов мени булангъы лакъырында. – Ол мени оьзюню авлети йимик оьсдюрдю, къарывсуз яшны алдында спортну уллу ёлларын ачмагъа имканлыкълар берди. Уллу оьзенни башында тавну бетинден агъагъан гиччирек булакъ токътагъан йимик, мени бугюнгю уьстюнлюклерим Агьмат Мусаевни магъа бакъгъан якъдагъы инанывундан ва ол берген тарбиялавундан башлана.
Зайнудин Сулеймановну спортгъа геливю де эсде ёкъдан болду. Гиччи, къарывсуз Зайнудин оьзюню тенглилерине пай бермей, орам-орамда ябушуп турагъанны танышы гёрюп, ону юрт спортзалгъа тартып-сюйреп дегенлей алып бара. Уьч гюн юрюген сонг, тренери Агьмат Мусаев Зайнудинни биринчи турнирге чыгъарды. Ол шо турнирде экинчи ерни алгъангъа кёплер инамсызлыкъ эте эди. Бир Агьмат Мусаев огъар инана ва таяна эди. Шо инамлыкъ да, Зайнудиндеги къастлыкъ ва къаттылыкъ да ону гележегин бютюнлей алышдырды…
Бугюн Зайнудин Сулейманов Красноярск шагьарда яшай ва гьазирлене. Ол, мен оьрде де эсгерип гетгеним йимик, ММА ябушувдан Россияны ва дюньяны чемпиону деген атлагъа ес болгъан. Панкратион ва къол булан уруп ябушагъан ябушувдан Россияны чемпиону, ушу-саньда ябушувдан Россияны дёрт керен, Дагъыстанны беш керен чемпиону.
– Мени алдымдагъы лап да уллу борч – оьзюмню гючюмню ва гьюнеримни артдырмакъ, – дей Зайнудин Сулейманов. – Мени спорт ёлума тергев этеген, гьар уьстюнлюгюмден сююнеген юртлуларыма, айрокъда башлапгъы тренерим Агьмат Мусаевге баракалла.
Уллу уьстюнлюклеге етишген Ризван Абуев ва Зайнудин Сулейманов спортзалгъа янгы юрюп башлагъан яшлар учун гиччи юртдан уллу чемпионлар чыкъмагъа болагъангъа уьлгю экени ачыкъ. Спортчулар юртгъа гелсе, олар оьзлени яш чагъында юрюген ёлу булан юрт школаны ичиндеги залгъа алгъасайлар. Олардан гиччипавлар сююнелер, олагъа ошамагъа къаст этелер. Чемпионлар булан гьазирлик гёрме ким-кимге де насип болмай чы…
Герейхан Гьажиев,
бизин мухбирибиз.
Суратларда: Ризван Абуев ва
Зайнудин Сулейманов.
Автор чыгъаргъан суратлар.
